Artan Damga Vergisi Yükümlülükleri
Emrah AYGÜL
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
[email protected]
1.Giriş
Damga vergisi Kanunu (1) uyarınca, Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtlar damga vergisine tabidir. Kanundaki kağıtlar terimi, yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade etmektedir.
Damga vergisi nispi veya maktu olarak alınabilmektedir. Nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli para, maktu vergide kağıtların mahiyetleri esas alınmaktadır. Yine belli para terimi, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade etmektedir.
Damga vergisinin mükellefi kâğıtları imza edenlerdir. Ancak resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kâğıtların Damga vergisini kişiler ödemektedirler.
Yazımızda artan damga vergisi yükümlülüklerine dikkat çekilerek, vergi planlaması açısından nüsha ve suret kavramları ele alınacaktır.
1.İşletmeler Açısından Damga Vergisi Daha Önemli Bir Hale Gelmiştir
Damga vergisi önceleri, pek önemsenmeyen bir vergi görünümünde iken aşağıdaki sebeplerden dolayı bugün damga vergisi önemli bir vergi haline gelmiştir.
- Şirket kârlılıklarındaki azalma,
- Günümüzde sözleşmesiz iş yapmanın nerdeyse mümkün olmaması,
- Son yıllarda maktu ve nispi damga vergisindeki artışlar.
Son yıllarda şirket ciroları artarken, artan rekabet sebebiyle kârlılıklardaki düşüş göze çarpmaktadır. Bunun yanında belli iş kolları neredeyse tüm işlerini sözleşmeye bağlı olarak yapmak durumundadırlar. Ayrıca işin gerekleri dışında, artan sözleşme kültürü de sözleşmesiz iş yapmayı günümüzde neredeyse imkânsız hale getirmiştir. Yine damga vergisindeki artışlar da önemli düzeyde olmuştur. Örneğin sözleşmeler üzerinden alınan damga vergisi oranları 3-4 yıl içinde binde 7,5 ‘den, önce yüzde 10’luk artış, ardından %15’lik artış ile bugün yüzde 1’e (binde 9,48) ulaşmıştır. Günümüzde sözleşme ile iş yapmanın artması sebebiyle, kağıtlar üzerinden alınan ve önceleri önemsenmeyen damga vergisi kimi sektörlerde kazanç üzerinden alınan vergiden önemli hale gelmiştir.
2.Ne Kadar Çok Nüsha Yaparsanız O Kadar Çok Damga Vergisi Ödersiniz
Damga Vergisi Kanunu uyarınca bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her nüshası ayrı ayrı aynı miktar veya nispette damga vergisine tabidir.
Damga Vergisi Kanunu uygulamasında aynı hüküm ve kuvveti haiz olmak üzere birden fazla düzenlenmiş ve taraf/taraflarınca ayrıca imzalanmış olan kâğıtların her biri nüshadır. Bu kapsamda nüshalar, belli bir hususu ispat ve belli etmek üzere müstakilen ve aynı zamanda farklı mekanlarda ibraz edilebilir mahiyette olan kağıtlardır.
Örneğin iki şirket aralarında 1.000.000 TL’lik bir alım-satım sözleşmesi düzenlemiş olsun, bu sözleşme iki adet çoğaltılıp, taraflar her iki adedi de imzalarsa, iki nüsha sözleşme düzenlendiği kabul edilerek 2×0,00948×1.000.000 =18.960 TL damga vergisi doğacaktır. Bu vergiden kâğıdı imzalayan kişiler müteselsil sorumlu olacaklardır.
3.Bir Nüsha Sözleşme Düzenlendikten Sonra, Bu Nüshadan Suret Oluşturulursa Sadece Bir Nüsha İçin Nispi Damga Vergisi Ödenir
Suret, aslında bulunan ibarelerin aynısını taşıyan, fakat aslında bulunan imzaları taşımayıp, aslına uygun olduğuna ilişkin onaylayanın imzasını veya kaşesini ihtiva eden kâğıtları ifade etmektedir. Taraf/taraflarınca düzenlenerek imzalanmış, diğer bir ifadeyle hukuken tekemmül etmiş bir kâğıdın usulüne uygun olarak çıkarılmış, ancak taraflarınca ayrıca imzalanmamış örnekleri surettir.
Kâğıtların fotokopi ile çoğaltılmış örneklerinin de “Aslına uygundur” ya da “Aslı gibidir” şerhi ile onaylayanın imzası veya kaşesini ihtiva etmesi halinde mahiyeti itibarıyla suret; kâğıdın taraflarınca ayrıca imzalanması halinde ise nüsha olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. (2)
Damga vergisine tabi kâğıtların yalnızca resmi dairelere ibraz edilecek suretleri maktu damga vergisine tabidir. (3) Bunun dışında suretler için damga vergisi öngörülmemiştir. (4)
Yukarıdaki örneğimizdeki iki şirket aralarında 1.000.000 TL’lik bir alım-satım sözleşmesini yine düzenlemiş olsunlar. Bu sözleşmeyi bir adet yapıp her iki taraf ta imzalarsa, bir nüsha sözleşme için 1×0,00948×1.000.000 =9.480 TL damga vergisi doğacaktır. Bu vergiden kağıdı imzalayan kişiler müteselsil sorumlu olacaklardır. Sözleşmenin çoğaltılan örneğine, sözleşmenin aslı kendinde kalan “Aslı gibidir” şerhi ile kaşeleyip imzalar ve diğer tarafa verirse bu kağıt suret olarak değerlendirilerek nispi damga vergisine tabi tutulmayacaktır. Ancak bu sözleşme sureti, resmi dairelere ibraz edilirse maktu damga vergisine (2013 yılı için 0,65 TL) tabi olacaktır.
4.Damga Vergisi Kanununda Sözleşmelerin En Az Kaç Nüsha Olacağına İlişkin Bir Düzenleme Mevcut Değildir
Damga vergisine tabi kağıtlar bakımından düzenlenecek nüsha ve/veya çıkarılacak suret sayısına ilişkin olarak Damga Vergisi Kanununda herhangi bir belirleme bulunmamaktadır. Diğer taraftan, uygulamada örnek olarak düzenlendiği belirtilen kağıtlar bakımından, yukarıda yapılan açıklamalar dikkate alınarak bu kağıtların nüsha ya da suret olma durumlarının belirlenmesi ve buna göre damga vergisinin aranması gerekmektedir.
Dolayısıyla Damga Vergisi Kanunu açısından 1 asıl nüsha ve bundan çoğaltma yoluyla suret edinilmesi mümkündür.
5.Sonuç
Şirket kârlılıklarındaki azalma, günümüzde sözleşmesiz iş yapmanın nerdeyse mümkün olmaması, son yıllarda maktu ve nispi damga vergisindeki artışlar damga vergisinde vergi planlaması yapma zarureti doğurmaktadır. Bu durumda sözleşmelerde gereksiz nüshaların azaltılarak, bunların yerine suret düzenlenmesinin sağlanması önerilmektedir. Nitekim 19 Sayılı Damga Vergisi Sirkülerinde açıklandığı üzere
– Kağıt nüshalarının birden fazla olması durumunda her bir nüsha ayrı ayrı aynı miktar veya nispette,
– Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı şartları haiz kâğıtların resmi dairelere ibraz edilecek suretleri maktu damga vergisine tabi bulunmaktadır.
———————————
(1) 11.07.1964 Tarih ve 11751 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
(2) Bakınız 19 Sayılı Damga Vergisi Sirküleri
(3) 1 Sayılı Tabloda yazılı kağıtlardan aslı 1,00 Türk Lirasından fazla maktu ve nispi vergiye tabi olanların resmi dairelere ibraz edilecek özet, suret ve tercümeleri 0,65 TL maktu damga vergisine tabidir.
(4) “Suret” ilgililerce düzenlenip imzalanmak suretiyle herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek hale gelen bir kâğıdın, usulüne uygun olarak çıkarılmış, “aslı gibidir” şerhini taşıyan onaylı Örneğidir. Başka anlatımla; suretler, yetkili makam ya da kişinin onayı dışında, kâğıdın aslının ihtiva ettiği imzaları taşımazlar. Bu nedenle de, kâğıdın aslı gibi değil; (I) sayılı Tablonun olay tarihinde yürürlükte olan şeklinin (IV) fıkrasının 4’üncü bendi uyarınca resmi dairelere ibraz edilecek olmaları koşuluyla, bendin karşısında yazılı tutarda maktu damga vergisine tabi tutulurlar (Danıştay 7. Daire 2008/2492 E.N , 2010/2002 K.N.).
