Ticari Defterlerin Açılış ve Kapanış Onay Süresi
Mustafa Bahadır ALTAŞ
SM. Mali Müşavir
mba444@mynet.com
Giriş;
Bilindiği üzere ülkemizde; Ulusal bayram, resmi ve dini bayram, yılbaşı günü ve 1 Mayıs genel tatil günleri olarak 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller günleri Hakkındaki Kanunda düzenlenmiştir. Bu günlerde resmi daire ve kuruluşların tatilde olduğu da hüküm altına alınmıştır. Genel hafta tatili ise 394 sayılı Hafta Tatili Hakkındaki Kanunda düzenlenmiştir. Genel hukuk kuralları içinde süre ise ilgili mevzuatı içinde tanımlanmış olup sürelerin hesaplanması ve hak düşürücü süre başta olmak üzere sürenin nerede ne zaman başlayacağı belirlendiği gibi sürenin nerede ne zaman bittiği de yasal olarak belirlenmiştir. Her mevzuat içinde özellikle tatil gününe gelen sürenin nerede başladığı ve bittiği konusu da ayrıca belirtilmiştir.
Bu yazıda TTK’ da yer alan ve meslek mensuplarını yakından ilgilendiren, Ticari defterlerin açılış-kapanış onaylarının yapılmasında bu işlemin yapılması gereken son günün tatil gününe rastlaması nedeni ile bundan sonra karşılaşılacak sorunlara çözüm sunmak amaçlanmıştır.
Açıklama;
Ticari hayatı düzenleyen temel mevzuatlardaki tatil gününe gelen sürenin nerede başladığı ve bittiği konusu aşağıda özet olarak alınmıştır.
6098 sayılı Borçlar kanunun Tatil günleri başlıklı 91.maddesinde İfa zamanı veya sürenin son günü, kanunlarda tatil olarak kabul edilen bir güne rastlarsa, kendiliğinden bu günü izleyen ve tatil olmayan ilk güne geçer. Aksine anlaşma geçerlidir. Şeklindedir.
213 sayılı Vergi Usul kanunun sürenin hesaplanması başlıklı 8.maddesinde ise Vergi kanunlarında yazılı süreler aşağıdaki şekilde hesaplanır,
- Süre gün olarak belli edilmişse başladığı gün hesaba katılmaz ve son günün tatil saatinde biter;
- Süre hafta veya ay olarak belli edilmişse başladığı güne son hafta veya ayda tekabül eden günün tatil saatinde biter. Sürenin bittiği ayda, başladığı güne tekabül eden bir gün yoksa süre o ayın son gününün tatil saatinde biter;
- Sonu belli bir gün ile tayin edilen sürelerde, süre o günün tatil saatinde biter;
- Resmi tatil günleri süreye dâhildir. Şu kadar ki, sürenin son günü resmi tatile rastlarsa tatili takip eden ilk iş gününün tatil saatinde biter, şeklinde düzenlenmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usul Kanunu’nun Sürelerle ilgili genel esaslar başlıklı 8.maddesinde,
- Süreler, tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar.
- Tatil günleri sürelere dâhildir. Şu kadarki, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar.
- Bu Kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.
4734 sayılı Kamu İhale Kurumu Kanunun sürelerin hesabı başlıklı64 maddesinde;
- Bu kanunda yazılı sürelerin hesaplanmasında hüküm bulunmayan hallerde Borçlar Kanunu hükümleri uygulanacağı hükmü yer almaktadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun süreye ilişkin tatil günlerinin etkisi başlıklı 93/1 maddesinde ise;
- Resmi tatil günleri süreye dâhildir. Sürenin son gününün resmi tatil gününe rastlaması halinde, süre, tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter, şeklinde düzenlenmiştir.
6102 sayılı Yeni TTK’nın süreler ile ilgili düzenleme genelde kıymetli evrak poliçe, senet ve çek gibi ödeme araçlarının düzenlenmesi ile ilgili olarak yer almış olup Çeşitli Hükümler bölümünde yer alan poliçeye ilişkin düzenlemede tatil günleri başlıklı 752 maddesinde yer aldığı şekli ile aşağıdaki gibidir.
- Vadesi pazara veya diğer bir resmî tatil gününe rastlayan poliçenin ödenmesi, ancak tatili izleyen ilk iş günü istenebilir. Poliçeye ilişkin diğer bütün işlemler, özellikle kabul için ibraz ve protesto işlemleri de tatilde yapılmayıp ancak bir iş gününde yapılabilir.
- Bu işlemlerden birinin, son günü pazara veya başka bir resmî tatil gününe rastlayan bir süre içinde yapılması gerektiği takdirde, bu süre onu izleyen ilk iş gününe kadar uzar. Aradaki tatil günleri süre hesabına dâhildir.
Çekin düzenlenmesi ve ödenmesi bakımından süreler ile ilgili tatil günleri başlıklı 816 maddesi ise
- Bir çekin ibrazı ve protestosu, ancak bir iş gününde yapılabilir.
- Çeke ilişkin işlemler ve özellikle ibraz ve protesto veya buna eş değer belirleme işlemlerinin yapılması için kanunla belirli sürenin son günü, pazara veya diğer bir tatil gününe rastladığı takdirde, bu süre onu izleyen ilk iş gününü kapsayacak kadar uzar. Aradaki tatil günleri süre hesabına dâhildir, şeklinde düzenlenmiştir.
Yeni TTK Ticari Defterler, Defter tutma ve envanter bölümü altında düzenlenen Defter tutma yükümlülüğü başlıklı 64. maddesinde Ticari defterlerin açılış ve kapanış onaylarının yapılma süreleri ile ilgili düzenleme aşağıdaki şekildedir.
- Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile dördüncü fıkrada sayılan defterlerin açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılır. Bu defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar notere yaptırılır. (Değişik: 26.6.2012–6335/8 md.)
- Yevmiye defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar, yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı ise izleyen faaliyet döneminin birinci ayının sonuna kadar notere yaptırılır. (Değişik dördüncü cümle: 28.3.2013–6455/78 md.)
Sonuç;
Yukarıda özet olarak belirtilen şekli ile yeni TTK’da özellikle ticari defterlerin açılış-kapanış noter onaylarının yaptırılacağı son günün tatil gününe gelmesi halinde işlemin hangi tarihte gerçekleştirileceği konusunda bir düzenleme yer almamaktadır. İçinde bulunduğumuz 2013 yılı içinde özellikle Yeni TTK’nu hükümlerine göre, Ticari defterler başta olmak üzere ticari işletmelerde kullanılan defterlerinin birçoğunun kullanılmaya başlanılmadan açılış noter onayı yaptırılması, Yevmiye ve Karar defterlerinin de kapanış noter onaylarının yaptırılması zorunlu olmasının yanında bu işlemi yaptırmayanlar için idari para cezası uygulanacak olması iş dünyasının ve meslek mensuplarının gündemini ciddi şekilde meşgul etti. Hatırlanacağı gibi geçtiğimiz mart ayı sonunda (6102 sayılı kanun değişmeden önceki uygulama) karar ve yevmiye defterlerinin kapanış işlemlerinin noter aracılığı ile yapılması zorunlu kılınmıştı. 31 Mart günün Pazar gününe denk gelmesi nedeni ile bu konuda ciddi tereddüt ve sıkıntılar yaşandı TÜRMOB’un noterler birliği ile görüşerek aşmaya çalıştığı bu sorun yakın bir gelecekte 30 Haziran tarihinde yapılacak olan yevmiye defterlerin noter kapanış işlemlerinde de yaşanacaktır. Çünkü 30 Haziran günü de pazar gününe denk gelmektedir.
Bu konuya ilişkin önerimiz ise bilindiği gibi TTK. nun 1. maddesinde de TTK. nun Medeni Kanunun ayrılmaz bir cüz’ü olduğu ifade edilmiştir. TTK’ nunda hüküm bulunmayan hallerde Borçlar kanununa müracaat etmek mümkün olmaktadır. Borçlar kanunun Türk Medenî Kanunu ile ilişkisi ise 646 madde düzenlenmiş olup “Bu Kanun, 22.11.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun Beşinci Kitabı olup, onun tamamlayıcısıdır.” Şeklinde bir düzenleme bulunmaktadır. Yasalar arasında böyle bir bağlantı varken 30 Haziran’a sayılı günler kala bu günlerde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından konuya ilişkin bir düzenleme veya bir açıklama yapılması gerekmektedir.