İşçiye Telafi Çalışması Yaptırılması
Hüseyin İrfan FIRAT
Personel ve İnsan kaynakları Yönetimi Danışmanı
Ülkemizde ulusal bayram ve genel tatil günleri 2429 sayılı Ulusal bayram ve Genel tatiller hakkındaki kanun çerçevesinde belirlenmektedir. Buna göre aşağıdaki günler Ulusal Bayram ve Genel tatil günlerimizdir.
1 Ocak yılbaşı tatili (1 gün)
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı (1 gün)
1 Mayıs Emek ve Dayanışma günü (1 gün)
19 Mayıs Atatürk’ü anma ve Gençlik ve Spor Bayramı (1 gün)
15 Temmuz günü Demokrasi ve Milli Birlik Günü
30 Ağustos Zafer Bayramı (1 gün)
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı (28 Ekim saat 13.00’ten itibaren 1,5 gün)
Dini Bayramlarımız
Ramazan Bayramı; Arefe günü saat 13.00’ten itibaren 3,5 gündür.
Kurban Bayramı; Arefe günü saat 13.00’ten itibaren 4,5 gündür.
Yukarıdaki tabloya baktığımızda toplamda yılda 14,5 gün Ulusal bayram ve Genel tatil hakkımız olduğunu görüyoruz. Ancak özellikle Dini bayram tatilleri haftanın yarısını geçtikten sonraki tarihlere denk gelirse işyerleri genellikle köprü sistemi (birleştirme) uygulayarak tatili uzatmakta ve çalışanlarının daha uzun sürelerle dinlenmesini sağlamaktadırlar. Devlet sektöründe de benzer sistem uygulanarak bayramlar öncesinde yayımlanan genelgelerle kamu çalışanları idari izinli sayılmakta ve tatilleri uzatılmaktadır.
Bu uzatılan tatiller sonrasında kamusal alanda olmasa da özel sektör çalışanları eksik çalıştıkları bu iş günlerini işverenlerine deyimi yerindeyse borçlanmakta ve daha sonra çalıştırılarak bu borçlarını geri ödemektedirler.
1475 sayılı yasa döneminde bu konuda bir yasal düzenleme yok iken 4857 sayılı yasa ile bu konuya bir düzenleme getirilmiştir. İş kanunun 64. Maddesi ile gelen bu düzenlemeye göre telafi çalışması yaptırılmayı gerektirecek haller ve bu çalışmanın esasları aşağıdaki gibi düzenlenmektedir.
Telafi çalışmasını gerektiren sebepler:
Zorunlu nedenlerle işin durması,
Ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle İşyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi,
İşçinin talebi ile kendisine izin verilmesi
Telafi çalışmasının esasları:
Telafi çalışmalarında genellikle kurallar göz ardı edilmekte ve çalışanlar bu borçlarını işverenlerine öderken yasal kurallara uyulmamaktadır. Oysa yasa koyucu telafi çalışmasını çeşitli kurallara bağlamıştır.
Zaman aşımı
Her şeyden önce işverenler telafi çalışmasını işçiye kullanılan izin tarihinden itibaren iki ay içinde yaptırmak zorundadırlar. Yani işveren bu çalışmayı kullanılan izinden 3 ay, 6ay, 1 yıl sonra yaptıramayacaktır.
Süre
Telafi çalışmalarının günlük iş süresi bakımından da sınırı vardır. İş kanununa göre günlük çalışma süresi fazla mesai de dahil olmak üzere günde 11 saati aşamayacağından yaptırılacak telafi çalışması da günde en fazla 3 saat olabilecektir.
Tatil günü çalışma yasağı
Ve yasa koyucu bu konuda son olarak da uygulamada çok sık karşılaşıldığının tam tersine tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamayacağı ilkesi koyarak çalışanların dinlenme günlerinde işyerlerine gelmelerini önlemiştir. Telafi çalışmaları iş günlerinde yaptırılacaktır.
Bu konu vesilesi ile hatırlatmakta yarar gördüğümüz bir hususa değinerek yazımızı tamamlayalım. Uygulamada çok sık karşılaşılan bir yöntemde işçinin yıl içersinde aldığı çeşitli izinleri yıllık izninden düşülmesidir. Oysaki İş Kanunu açık bir biçimde” İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.” [1] Hükmüne yer vermektedir. Bu durumda yapılması gereken bu tür izinleri yıllık izinden düşmek değil işçiye telafi çalışması yaptırarak izin borcunu ödemesini sağlamak olmalıdır.
[1] İş Kanunu mad.56
