14 Eylül 2011 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 28054
Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı)’tan:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri ile sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinde yer alan diğer gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetlerinin gözetim ve denetimine ilişkin esas ve usullerin belirlenmesi ile Müsteşarlığın ilgili birimlerinin, meslek personelinin ve denetime tabi olanların görev, yetki ve sorumluluklarının düzenlenmesidir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, Müsteşarlığın sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerine yönelik gözetim ve denetim faaliyetlerini, Müsteşarlığın ilgili birimlerini, meslek personelini ve denetime tabi olanları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/12/1994 tarihli ve 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ile 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ve 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 28 inci maddesi ile 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun 20 nci maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bağlı ortaklık: Bir finansal kuruluşun doğrudan veya dolaylı olarak en az yüzde elli oranında oy hakkına veya en az bu oranda yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu, yurt içinde veya yurt dışında kurulu bulunan ortaklığı,
b) Bakan: Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanı,
c) Birlikte kontrol edilen ortaklık: İş ortaklıkları ve adi ortaklıklar dahil olmak üzere, bir finansal kuruluşun bir ortaklık sözleşmesi çerçevesinde başka gruplarla birlikte kontrol ettiği, yurt içinde veya yurt dışında kurulu bulunan ortaklığı,
ç) Çalışma programı: Müsteşarlık tarafından yapılacak yerinde denetim faaliyeti ile ilgili olarak hazırlanan dönemlik veya yıllık çalışma programlarını ve eklerini,
d) Denetim: İlgili mevzuatın Müsteşarlığın bağlı olduğu Bakan’a, Müsteşarlığa, Kurula ve Kurul meslek personeline verdiği görev ve yetkilerin yerine getirilmesi suretiyle gerçekleştirilen her türlü denetim, inceleme, araştırma ve soruşturma faaliyeti ile bu kapsamda yürütülen ve denetim sürecinde yer alan diğer faaliyetlerin tamamını,
e) Denetim döngüsü: Şirketlerin risk değerlendirmesi ve risk profillerinin oluşturulması, çalışma programlarının hazırlanması, yerinde denetimin planlanması ve yürütülmesi, yerinde denetim bulgularının denetime tabi ilgili olanlarla paylaşılması, değerlendirilmesi ve raporlanması ile denetim sonuçlarının izlenmesine ilişkin süreçleri,
f) Denetime tabi olanlar: Sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinde faaliyet gösteren veya bu sektörlerde faaliyet gösterenlere hizmet sunan tüm gerçek ve tüzel kişi ve kuruluşları,
g) Denetim ürünü: Yerinde denetimler sonucunda denetimin mahiyetine bağlı olarak hazırlanan rapor, mütalaa, yazı ve bilgi notlarını,
ğ) Finansal holding şirketi: En az biri sigorta, reasürans veya emeklilik şirketi olmak üzere bağlı ortaklıklarının tümü veya çoğunluğu finansal kuruluş olan şirketi,
h) Finansal kuruluş: Sigortacılık ve özel emeklilik de dahil olmak üzere finansal sektörlerde ruhsat almak suretiyle faaliyet gösteren tüzel kişileri,
ı) Genel müdür: Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürünü,
i) Genel müdürlük : Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünü,
j) Grup bazında denetim: Aynı sermaye grubu içinde doğrudan ya da dolaylı şekilde bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen ortaklık veya iştirak niteliğiyle yer alan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin birlikte denetimini,
k) Gözetim: Denetime tabi olan gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetlerinin, bunlardan elde edilen bilgi, belge ve veriler aracılığıyla sürekli olarak izlenmesi, mali durumlarının, risk profillerinin ve mevzuata uyum düzeylerinin analiz edilmesi ile izin, ruhsat, onay ve uygunluk belgesi gibi başvurularının değerlendirilmesi faaliyetlerini,
l) İlgili birimler: Sigorta Denetleme Kurulu ile Sigortacılık Genel Müdürlüğünü,
m) İlgili mevzuat: 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu, 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ve sigortacılık ve özel emeklilikle ilgili hükümler içeren diğer kanunlar ile bu kanunlara göre yürürlüğe konulan alt düzenlemeleri,
n) İştirak: Bir finansal şirketin sermayesine katıldığı, üzerinde kontrolü bulunmamakla birlikte önemli etkinliğe sahip olduğu, yurt içinde veya yurt dışında kurulu bulunan ortaklığı,
o) Kalite güvence sistemi: Gözetim ve denetim faaliyetlerinde yer alan tüm süreçleri kapsayan ve bu faaliyetlerden beklenen amaçlara ulaşılması yönünde gözetim ve denetimlerin uluslararası standartlara uygun, objektif kriterlere dayalı, şeffaf, adil, tutarlı ve yenilikçi bir anlayış içinde yürütülmesi ve geliştirilmesi ile denetim ürünlerinde kalitenin sürekli olarak artırılmasını sağlayan sistemi,
ö) Konsolide denetim: Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin ana finansal kuruluş olduğu durumlarda bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen ortaklık ve iştiraklerin ana finansal kuruluş üzerinde etkide bulunabilecek tüm risklerinin de değerlendirilmesi suretiyle gerçekleştirilen denetimleri,
p) Kurul Meslek Personeli: Sigorta denetleme uzmanları, sigorta denetleme aktüerleri ve bunların yardımcılarını,
r) Kurul: Hazine Müsteşarlığı Sigorta Denetleme Kurulunu,
s) Kurul başkanı: Hazine Müsteşarlığı Sigorta Denetleme Kurulu Başkanını,
ş) Meslek personeli: Kurulda görev yapan Kurul Başkanı, sigorta denetleme uzman ve aktüerleri ile sigorta denetleme uzman ve aktüer yardımcılarını ve Genel Müdürlükte görev yapan Genel Müdür, genel müdür yardımcıları, daire başkanları, şube müdürleri (uzman), hazine uzmanları ve hazine uzman yardımcılarını,
t) Müsteşar: Hazine Müsteşarını,
u) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,
ü) Risk odaklı denetim: Denetimin kapsamının, sürecinin, sıklığının ve kaynakların tahsisinin her bir şirketin risk profili ile iç kontrol ve risk yönetim sistemlerinin mevcudiyeti ve bunların yeterliliği esas alınarak şekillendirilmesini amaçlayan denetim yaklaşımını,
v) Sektör: Sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerini,
y)(Değişik:RG-27/7/2013-28720)Sigorta grubu: En az iki şirketten oluşan ve bunlardan en az birinin sigorta, reasürans veya emeklilik şirketi olduğu, diğerinin ise söz konusu sigorta, reasürans veya emeklilik şirketi üzerinde önemli etkinliğe sahip olduğu şirketler grubunu,
z) Şirket: Türkiye’de kurulmuş sigorta,reasüransve emeklilik şirketleri ile yurt dışında kurulmuş sigorta ve reasürans şirketlerinin Türkiye’deki teşkilâtını,
aa)(Ek:RG-27/7/2013-28720)Denetim forumu: Sigorta gruplarının ve içinde yer aldıkları finansal holdinglerin gözetim ve denetiminde etkinliğin sağlanması amacıyla ilgili sigorta gruplarının gözetim ve denetimine yetkili yurtiçi ve yurtdışı gözetim ve denetim otoritelerinin katılımı ile oluşturulan bilgi paylaşımı ve iletişim platformunu,
bb)(Ek:RG-27/7/2013-28720)Grup içi işlemler: Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin, doğrudan veya dolaylı olarak aynı grup içinde yer alan şirketler ve diğer kuruluşlar ile bunlara kontrol veya iştirak ilişkisiyle bağlı olan diğer gerçek veya tüzel kişilerle gerçekleştirdikleri işlemleri,
cc)(Ek:RG-27/7/2013-28720)Yetkili merciler: Sigortacılık, bankacılık ve sermaye piyasaları ile diğer finansal sektörlerin gözetim ve denetimine yetkili yurtiçi ve yurtdışı gözetim ve denetim otoritelerini, kara para aklamanın ve terörizmin finansmanın önlenmesi ile ilgili kuruluşları ve adli makamları,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Gözetim ve Denetimin Amacı ile Süreç ve İlkeler
Gözetim ve denetimin amacı
MADDE 5 – (1) Müsteşarlık tarafından yapılan gözetim ve denetimlerin amacı, sigortacılık ve özel emeklilik sisteminin gelişmesini sağlamak, etkin, adil, güvenilir ve istikrarlı bir sigorta ve özel emeklilik piyasası oluşturmaktır.
(2) Müsteşarlık, birinci fıkrada belirtilen amaçların gerçekleştirilebilmesini teminen, sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinde faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilerin mevzuata uygun ve mesleki kurallar içinde faaliyet göstermelerini, hak sahiplerine karşı yükümlülüklerini zamanında ve tam olarak yerine getirmelerini ve taahhütlerini karşılayabilecek düzeyde güçlü ve sağlam bir mali bünyeye sahip olmalarını temin edecek şekilde gözetim ve denetim faaliyetinde bulunur.
Gözetim ve denetim süreci
MADDE 6 – (1) Müsteşarlığın gözetim ve denetim faaliyeti, denetime tabi olanların sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinde faaliyet göstermek üzere kurulmalarından ya da bu amaçla kurulmak veya ruhsat, lisans, uygunluk belgesi ya da onay almak üzere Müsteşarlık veya yetkilendireceği kuruluşlara başvurmalarından itibaren faaliyetlerinin sona ermesine ve hak sahiplerine karşı olan yükümlülüklerinin tamamen yerine getirilmesine kadar olan tüm süreci kapsar.
Gözetim ve denetim ilkeleri
MADDE 7 – (1) Müsteşarlık, sigortacılık ve özel emeklilik sektörleri ile ilgili olarak etkinlik, süreklilik, güvenilirlik, tutarlılık, şeffaflık, eşitlik ve yenilikçilik ilkelerini esas alarak risk odaklı ve dinamik bir yaklaşımla gözetim ve denetim faaliyetinde bulunur.
(2) Gözetim ve denetim faaliyeti, denetime tabi olanlar için aynı esas ve usuller çerçevesinde yürütülmekle birlikte, bunların risk profili ve büyüklüğü ile faaliyetlerinin konusu, hacmi ve çeşitlilik düzeyine göre farklılık gösterebilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Gözetim
Gözetim yetkisi
MADDE 8 – (1) Sigortacılık ve özel emeklilik sektörleri ile ilgili gözetim faaliyeti Genel Müdürlük tarafından yürütülür.
Gözetimin kapsamı
MADDE 9 – (1) Gözetim;
a) Kuruluş ve ruhsatlandırma aşamalarında şirketlerin mali ve teknik altyapısı ile organizasyon yapısının incelenmesi,
b) Faaliyet sürecinde şirketlerin mali yapılarının izlenmesi ve analizi ile şirket riskprofillerinin değerlendirilmesi,
c) Erken uyarı sistemleri aracılığıyla şirketlerin mali yapılarını etkileyebilecek risklerin ölçülmesi,
ç) Sektör ve şirket bazında finansal gelişmelerin takip ve tahlili,
d) Denetime tabi olanlarla ilgili şikayetlerin değerlendirilmesi ile bu kişi ve kuruluşların faaliyetlerinin izlenmesi,
e) Sektörde faaliyet gösteren sigorta, reasüransve emeklilik şirketleri dışındaki kişi ve kuruluşların faaliyetlerinin lisanslanması,
f) Sektörün finansal istikrarını etkileyebilecek makroekonomik gelişmelerin izlenmesi,
g) Müsteşarlık tarafından alınan tedbirlere uyulmasının takibi,
ğ) Mevzuata uyumun takibi
ve Müsteşarlıkça belirlenecek diğer faaliyetlerden oluşur.
Gözetim faaliyeti
MADDE 10 – (1) Gözetim,
a) Belge üzerinden yapılan inceleme,
b) Veri analizleri,
c) Denetim ürünleri üzerinden yapılan inceleme,
ç) Diğer dokümanlar üzerinden yapılan inceleme,
d) Şirketlerle gözetim kapsamında yapılan görüşme,
şeklinde gerçekleştirilir.
(2) Belge üzerinden yapılan incelemenin kapsamını, ilgili mevzuat uyarınca düzenli olarak Müsteşarlığa gönderilen belgeler ve tablolar ile tarifeler, emeklilik planları, yeni ürün, onay, ruhsat, uygunluk belgesi ve hakemlik gibi başvurular, birleşme, devir, portföydevri, ana sözleşme değişiklikleri, yönetim ve organizasyon yapılanmaları, iç sistemler, reasürans politikaları, hizmet alımları, sermaye artırımı ve hisse devirleri gibi hususlar oluşturur.
(3) Veri analizleri ile şirketlerin mevcut ve potansiyel riskleri ölçülerek erken uyarı sistemleri ile zamanında tedbir alınması sağlanır.
(4) Yerinde denetim faaliyeti sonucunda düzenlenen rapor ve diğer denetim ürünlerine bağlı olarak, denetime tabi olanların faaliyetleri ile idari ve mali yapıları izlenir, gerekli tedbirler alınır, gerektiğinde idari ceza uygulanır ya da adli ceza gerektiren durumlarda adli makamlara başvurulur.
(5) Çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen raporlar ile Müsteşarlığa ulaşan ihbar ve şikayet gibi diğer dokümanlar değerlendirilerek gerekli işlemler yapılır.
Gözetimin türleri
MADDE 11 – (1) Gözetim, standart gözetim ve risk odaklı gözetim olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilir.
(2) Standart gözetim, ruhsat, tarife, emeklilik planı, yeni ürün, onay, tasdik, uygunluk belgesi veya hakemlik gibi hususlar ile birleşme, devir, portföy devri, ana sözleşme değişikliği, yönetim ve organizasyon yapılanması, sermaye artırımı ve hisse devri gibi hususlarda Müsteşarlığa yapılan başvuruların mevzuata uygunluğunun değerlendirilmesidir.
(3) Risk odaklı gözetim, sektörün ve şirketlerin risk durumunu göz önünde bulundurarak yapılan analizlerin bütünüdür.
(4) Standart gözetim ve risk odaklı gözetim mutat olarak yapılır. Ancak risk odaklı gözetimin belirli bir konuda özel amaçlı olarak yapılması mümkündür.
Gözetim planı
MADDE 12 – (1) Müsteşarlık, her yılın en geç Aralık ayı sonuna kadar, konjonktürel gelişmelerin sektör ya da şirketler üzerindeki olası etkileri ile şirketlerin bireysel durumu da göz önünde bulundurularak bir sonraki yıla ait Gözetim Planı hazırlar.
(2) Gözetim Planında,
a) Gözetimin sektörel bazda ya da şirket bazında olup olmayacağı,
b) Şirket bazında yapılacak gözetimin hangi şirketleri ve hangi konuları kapsayacağı,
c) Gözetimin süresi,
ç) Farklı senaryo analizleri çerçevesinde acil durumlar için planda yapılacak değişiklikler
yer alır.
Gözetime ilişkin bilgi, belge ve diğer doküman talebi
MADDE 13 – (1) Müsteşarlık, gözetim faaliyeti kapsamında, denetime tabi olanlardan talep edilecek standart bilgi, belge, cetvel, rapor ve tabloları alt düzenlemeler yoluyla sektöre duyurur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Denetim
Denetim yetkisi
MADDE 14 – (1) Sigortacılık ve özel emeklilik sektörleri ile ilgili denetimler Kurul tarafından yürütülür.
Denetimin kapsamı
MADDE 15 – (1) Denetim, yerinde denetimler ile denetim sürecinde yer alan diğer aşamalara ilişkin faaliyetleri kapsar.
Denetim döngüsü
MADDE 16 – (1) Denetim faaliyeti, döngüsel olarak birbirini takip ve tekrar eden bağımsız süreçlerden oluşur. Denetim döngüsünde yer alan süreçler şirketlerin risk profilleri ile faaliyetlerinin konusu, hacmi ve çeşitliliğine göre farklılık arz edebilir.
(2) Denetim döngüsünde aşağıdaki süreçler icra edilir:
a) Risk değerlendirmesi ve riskprofilinin oluşturulması; Gözetim sonuçları ile Müsteşarlığa ulaşan diğer bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi, önceki denetim sonuçlarının takip edilmesi ve gerektiğinde şirket yöneticileri ile başlangıç toplantıları yapılması suretiyle denetim döngüsünde yer alan sonraki süreçlere esas teşkil edecek çalışmalar ile şirket bazında risk değerlendirmesinin yapıldığı ve risk profillerinin oluşturulduğu süreçtir. Bu sürece ilişkin yöntem ve esaslar risk değerlendirme rehberi ile belirlenir.
b) Çalışma programının hazırlanması; Çalışma programı bu Yönetmeliğin 17 nci maddesinde belirtilen esaslar çerçevesinde hazırlanarak yürürlüğe konulur.
c) Yerinde denetime hazırlık ve planlama; Kurul meslek personeli, çalışma programında denetlenmesi öngörülen şirket ile denetimin kapsamı ve denetim konuları ile ilgili olarak mevcut bilgi ve belgeleri, önceki denetim ürünlerini, denetim sonuçlarını ve yapılan işlemleri inceler ve yerinde denetime başlamadan önce, belirlenen süre içinde denetimi tamamlayacak şekilde bir plan hazırlar.
ç) Yerinde denetim; Sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinde faaliyet gösteren ya da bu faaliyetler kapsamında sektöre hizmet sunan gerçek ve tüzel kişiler nezdinde yürütülen denetim faaliyetidir.
d) Sonuç toplantısı; Taslak denetim ürününün sunulmasını takiben denetime tabi olan gerçek kişi veya tüzel kişinin yöneticileri ile yerinde denetim bulgularının ve önerilerin paylaşıldığı ve tespit ve önerilere yönelik olarak görüşlerinin alındığı toplantıdır.
e) Yerinde denetimin tamamlanması; Yerinde denetimler, sonuç toplantısını ve denetime tabi olanların yazılı görüşlerinin alınmasını takiben nihai denetim ürünlerinin hazırlanması ile tamamlanır.
f) Denetim sonuçlarının takibi; Hazırlanan denetim ürünlerine ilişkin olarak yapılan işlemler takip edilir ve gerektiğinde müteakip denetimlerde değerlendirilir.
(3) Çalışma programı kapsamında gerçekleştirilen planlı denetimlerde, gerekli hazırlıkların yapılmasını teminen denetime başlamadan önce Kurul meslek personeli tarafından ilgili şirket yönetimi bilgilendirilir.
(4) Planlı denetimler dışında kalan denetimlerde ve şirketler hariç sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinde faaliyet gösteren diğer gerçek ve tüzel kişilerin denetiminde ikinci fıkrada belirtilen süreçlerin uygulanması şartı aranmaz.
Çalışma programı
MADDE 17 – (1) Müsteşarlık tarafından, şirketler ile denetime tabi diğer gerçek ve tüzel kişiler nezdinde yürütülen yerinde denetim faaliyeti, çalışma programları kapsamında veya gerektiğinde program dışı görevlendirmeler yoluyla gerçekleştirilir.
(2) Çalışma programı, yıllık veya dönemlik olarak hazırlanır ve Müsteşar Onayı ile yürürlüğe konulur.
(3) Çalışma programında, şirketlerin faaliyet konusu, hacmi ve çeşitliliği ile gözetim ve risk değerlendirme sonuçlarına göre yerinde denetim yapılacak şirketlere ve denetimlerin kapsamına yer verilir. Kurul meslek personelinin uzmanlık alanlarına bağlı olarak ifa edecekleri denetim konuları ile görev sıralamaları da çalışma programında belirtilir.
(4) Yıllık Çalışma Programı ve dönemlik olarak hazırlanması halinde Birinci Dönem Çalışma Programı Ocak ayı sonuna kadar, İkinci Dönem Çalışma Programı ise Temmuz ayı sonuna kadar yürürlüğe konulur.
(5) Çalışma programının denetim döngüsü boyunca değişikliğe tabi tutulmadan uygulanması esastır. Program, gerekli görüldüğü durumlarda revize edilebilir.
(6) Çalışma programının hazırlanmasından sonra ortaya çıkan yerinde denetim ihtiyaçları ile şirketler hariç sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinde faaliyet gösteren diğer gerçek ve tüzel kişilerin denetimi; ihbar veya şikayet üzerine veyahut kuruluş, ruhsat, sermaye artırımı, hisse devri, birleşme, devir, portföy devri ve tasfiye gibi durumlar ile denetim sürecinde veya diğer nedenlerle ihtiyaç duyulması halinde yapılacak denetimler çalışma programı dışında gerçekleştirilebilir.
Yerinde denetim
MADDE 18 – (1) Yerinde denetimler, şirketlerin risk değerlendirme sonuçlarına göre tam kapsamlı, dar kapsamlı veya belirli bir konuda özel amaçlı denetim olarak gerçekleştirilir.
(2) Tam kapsamlı denetimler, planlı denetim konularından asgari olarak, yönetim ve organizasyon yapısı, sermaye yeterliliği, teknik karşılıklar, iç sistemler, reasürans işlemleri, hasar ve tazminat işlemleri ile grup içi ve grup dışı işlemleri kapsar. Dar kapsamlı denetimler ise planlı denetim konularından ihtiyaç duyulan bir ya da birkaçından oluşur.
(3) Yerinde denetimlerin sıklığı, şirketlerin faaliyet konusu, hacmi ve çeşitliliği ile gözetim ve risk değerlendirme sonuçlarına göre belirlenir.
(4) Şirketler, münferiden, konsolide olarak ya da grup bazında denetime tabi tutabilir.
(5) Şirketlerin bir finansal holding şirketinin parçası olduğu durumlarda, ilgili finansal holding şirketi ile holding şirketi bünyesinde yer alan diğer finansal kuruluşları denetlemeye yetkili otoriteler ile ortak ve eş zamanlı denetimler gerçekleştirebilir.
(6) Şirketler hariç olmak üzere sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinde faaliyet gösteren diğer gerçek ve tüzel kişiler nezdinde yapılacak denetimlerin kapsamı Müsteşarlıkça belirlenir.
(7) Denetime tabi olanların bazı fonksiyonlarının dışarıdan hizmet alımı suretiyle sağlanması ya da bu fonksiyonların başka kişi veya kuruluşlara devredilmiş olması halinde yerinde denetimin kapsamı, bu hizmetleri sunan ya da denetime tabi olanların fonksiyonlarının devredildiği kişi ve kuruluşları da kapsayacak şekilde genişletilebilir.
Denetim türleri
MADDE 19 – (1) Planlı denetimler aşağıdaki konulardan oluşur:
a) Aracılık sistemi,
b) Aktüeryalişlemler,
c) Bilgi işlem sistemi,
ç) Bireysel emeklilik işlemleri,
d) Finansal tablolar ve muhasebe işlemleri,
e) Grup içi ve grup dışı işlemler,
f) Hasar ve tazminat işlemleri,
g) Hayat grubu işlemleri,
ğ) Hizmet alımları,
h) İç sistemler,
ı) Mevzuata uyum,
i) Özellik arz eden bilanço dışı işlemler,
j) Reasürans işlemleri,
k) Sermaye yeterliliği ve teminatlar,
l) Teknik karşılıklar,
m) Teknik ve finansal analiz,
n) Varlık kalitesi, yatırım politikası ve türev ürünler,
o) Yazım ve fiyatlandırma politikası,
ö) Yönetim ve organizasyon yapısı,
p) Müsteşarlıkça belirlenecek diğer konular.
(2) Şirketler hariç olmak üzere sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinde faaliyet gösteren diğer gerçek ve tüzel kişiler nezdinde yapılacak yerinde denetim konuları ile planlı denetimler dışında kalan denetimlere ilişkin esas ve usuller Müsteşarlıkça belirlenir.
Yerinde denetim sonuçlarının paylaşılması, görüş ve savunma alınması
MADDE 20 – (1) Yerinde denetimde, paylaşılmasında sakınca görülen hususlar hariç, denetim bulguları denetim süreci içinde tespit edildikçe denetime tâbi gerçek kişi veya tüzel kişinin yönetimi ile paylaşılır.
(2) Yerinde denetimde tespit edilen hususlarla ilgili olarak denetime tabi olanlar tarafından denetim sürecinde tedbir alınması ya da alınmaya başlanılması halinde, alınan tedbirler ile tespit edilen hususların güncel durumuna nihai denetim ürünlerinde yer verilir.
(3) Sonuç toplantısından önce, hazırlanan denetim ürünü taslağı bir yazı ekinde denetlenen gerçek kişi veya tüzel kişinin yönetimine iletilir ve yazılı görüş talep edilir.
(4) Yerinde denetimlerde tespit edilen mevzuata aykırı işlemlerle ilgili olarak, bu işlemlerden sorumlu olan gerçek ve tüzel kişilerin münferiden yazılı beyanları alınır.
(5) Denetim bulgularına ilişkin olarak denetime tabi olanlardan alınan beyan, savunma ve görüşler ile Kurul meslek personelinin bunlara ilişkin değerlendirmelerine hazırlanan nihai denetim ürünlerinde yer verilir.
Denetim ürünleri ve denetim rehberleri
MADDE 21 – (1) Yerinde denetim faaliyeti sonucunda denetim ürünü hazırlanır.
(2) Yerinde denetimlerde, şirketlerin sermaye yeterliliğinin mevcut olmadığı ya da yükümlülüklerin yerine getirilmesinde aksamalar yaşandığının tespit edilmesi halinde ara rapor tanzim edilir. Ara rapor tanzim edilmesi gereken diğer hususlar ile bunlara ilişkin esas ve usuller Müsteşarlık tarafından belirlenir.
(3) Denetime tabi olanlardan bilgi ve belge temin edilmesi, elde edilen bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi, denetim konuları itibariyle yerinde denetimin kapsamı ve yürütülmesine ilişkin esas ve usuller ile denetim ürünlerinin hazırlanmasında esas alınacak hususlar denetim rehberleri ile belirlenir.
(4) Denetim rehberleri, 19 uncu maddenin birinci fıkrasında belirtilen planlı denetim konuları bazında hazırlanır. Planlı denetimler dışında kalan diğer denetimler Müsteşarlıkça belirlenecek esas ve usullere göre yürütülür.
Denetim ürünlerinin incelenmesi
MADDE 22 – (1) Denetim ürünleri, belirlenen esas ve usullere uygun olarak Kurul Başkanına sunulur. Kurul Başkanına iletilen denetim ürünleri öncelikle denetim ürünlerinin incelenmesi amacıyla oluşturulan bir Komite tarafından incelenir. Komite tarafından yapılacak incelemede; denetim ürünlerinin denetim rehberlerine ve mevzuata uygunluğu değerlendirilir.
(2) Denetim rehberlerine veya mevzuata uygun tanzim edilmemiş olan denetim ürünleri, mevcut eksikliklerin giderilmesini teminen ilgili Kurul meslek personeline iade edilir.
(3) Denetim ürünleri, varsa hata ve eksiklikleri giderildikten sonra işleme konulur.
Denetimlerde şeffaflık
MADDE 23 – (1) Müsteşarlık, planlı denetimler kapsamında şirketlerden talep edilecek bilgi ve belgelerin asgari içeriği ile denetim standartlarını ve denetim rehberlerinin paylaşılması uygun görülen kısımlarını kendi resmi internet sayfası üzerinden veya uygun görülecek diğer iletişim araçları ile kamuya açıklar.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Denetime Tabi Olanların Yükümlülükleri
Bilgi ve belge temini
MADDE 24 – (1) Denetime tabi olanlar, bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri kapsamında meslek personeli tarafından istenilen bilgi ve belgeleri ilk talepte ve istenilen şekil ve sürede hazırlamak, vermek ve tetkik edilmesine yardımcı olmak, para ve para hükmündeki kağıtlar ile ambar ve depolarında bulunan ayniyatı ve bunlarla ilgili her türlü belge, kayıt ve defterleri, gizli de olsa bütün vesikaları ilk talepte göstermek ve gerektiğinde sayımına ve tetkikine yardımcı olmak ve gerekli görülen evrak, hasar dosyaları, tarifeler, emeklilik planları, tablolar, kanuni ve yardımcı defterler ile kayıt ve belgelerin asıllarını veya suretlerini vermek zorundadırlar. Denetime tabi olanlar, meslek personeli tarafından tevdi edilen sözlü ve yazılı soruları kendilerine tanınan süre içinde cevaplandırmakla yükümlüdürler.
(2) Kamu kurum ve kuruluşları, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği ve bağlı kuruluşları, Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi A.Ş., Doğal Afet Sigortaları Kurumu, Emeklilik Gözetim Merkezi A.Ş., bankalar ve diğer finans kuruluşları, sigortacılık ve özel emeklilikle ilgili meslekî faaliyet icra edenler ve diğer benzeri sivil toplum ve meslek kuruluşları, Müsteşarlığın gözetim ve denetim yetki ve görevi kapsamına giren konu ve işlemlerle sınırlı olmak üzere, Devletin güvenliği ve temel dış yararlarına karşı ağır sonuçlar doğuracak haller ile aile hayatının gizliliği ve savunma hakkına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, gizli dahi olsa görevleri kapsamında meslek personeli tarafından istenilecek her türlü bilgi ve belgeyi uygun süre ve ortamda vermek, istenilecek defter ve belgeleri incelemeye hazır bulundurmak ve ibraz etmek, bilgi işlem sistemini denetim amaçlarına uygun olarak açmak ve verilerin güvenliğini sağlamakla yükümlüdürler.
(3) Yapılan denetimler, denetime tabi olanlar tarafından kamuya açıklanan veya beyan edilen mali tablolar ve kayıtlar ile Kurul meslek personeli tarafından talep edilecek diğer bilgi ve belgeler üzerinden gerçekleştirilir.
(4) Mali tablolar ve kayıtlar ile gözetim ve denetim faaliyeti kapsamında Müsteşarlığa veya meslek personeline sunulan diğer bilgi ve belgelerin doğruluğu ve tamlığı ile istenilen süre, şekil ve surette sunulması denetime tabi gerçek kişiler ile tüzel kişilerin yönetim kurulları ve üst yönetimlerinin sorumluluğundadır.
Fiziki ve teknik koşullar
MADDE 25 – (1) Denetime tabi olanlar, Müsteşarlık tarafından yapılacak denetimlerin verimli ve güvenli bir şekilde yürütülebilmesini teminen, yerinde denetim faaliyeti süresince uygun ve sabit bir mekan ile gerekli araç ve gereçleri ve teknolojik hizmetlerin gerektirdiği alt yapıyı sağlamakla yükümlüdürler.
Destek hizmeti
MADDE 26 – (1) Kurul meslek personeli tarafından talep edilmesi halinde, iç kontrol, risk yönetimi, iç denetim ve bilgi yönetim sistemlerinde çalışan personelin yardımı da dahil olmak üzere yerinde denetimler sırasında denetime tabi olanlar tarafından her türlü destek sağlanır.
(2) Bu madde kapsamında Kurul meslek personeli tarafından talep edilen destek hizmeti öncelikli olarak yerine getirilir.
ALTINCI BÖLÜM
Meslek Personelinin Yetkileri ile Mesleki Etik Kuralları
Meslek personelinin yetkileri
MADDE 27 – (1) Meslek personeli, bu Yönetmelikte belirtilen görevleri kapsamında denetime tabi gerçek ve tüzel kişiler ile bunların bağlı ortaklıkları, birlikte kontrol edilen ortaklıkları, iştirakleri, şubeleri ve temsilcilikleri, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği ve bağlı kuruluşları, Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi A.Ş., Doğal Afet Sigortaları Kurumu, Emeklilik Gözetim Merkezi A.Ş., bankalar ve diğer finans kurumları, sigortacılık ve özel emeklilikle ilgili meslekî faaliyet icra edenler ve diğer benzeri sivil toplum ve meslek kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerden görevleri ile ilgili gerekli gördükleri her türlü bilgi ve belgeyi istemeye ve bunların tüm defter ve kayıtlarını incelemeye yetkilidirler.
Meslek personelinin sorumlulukları ve mesleki etik kurallar
MADDE 28 – (1) Meslek personeli, bu Yönetmelik kapsamında görevini yerine getirirken görevin niteliğine göre aşağıda belirtilen mesleki etik kurallara uymak zorundadır:
a) Tarafsızlık ve nesnellik; Görevlerini herhangi bir baskı, etkileme ve yönlendirme olmaksızın yerine getirmek, tarafsızlığına zarar verebilecek veya böyle bir izlenim uyandırabilecek her türlü hal ve hareketten kaçınmak ve tarafsızlığının etkilenmesi söz konusu olduğunda bu durumu ivedilikle üstlerine bildirmek, görevleriyle ilgili bilgi ve belgeleri toplarken, değerlendirirken, aktarırken ve sonuçlandırırken, önyargısız ve tarafsız şekilde hareket etmek, denetime tabi olanlar tarafından ileri sürülen bilgi, belge ve görüşleri almak ve elde ettiği diğer bilgi ve belgelerle birlikte adil, tarafsız ve nesnel bir şekilde değerlendirmek, raporlarını, denetimin amacına uygun nitelikte, süresi içinde, somut, güvenilir ve geçerli kanıtlara dayalı olarak özlü, açık, tam ve kesin olarak düzenlemek, tanzim ettiği denetim ürünlerinde yer verdikleri önlem ve tavsiyeleri gerekçeli olarak belirtmek ve denetime tâbi olanlar nezdinde aracılıkta bulunmamak,
b) Eşitlik; Görevlerini yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak; dil, din, ırk, cinsiyet,tâbiyet, sosyal sınıf, yaş, evlilik, engellilik, sosyal ve ekonomik durum, siyasi düşünce ve benzeri diğer sebeplere dayanan farklılıkları gözetmeksizin yerine getirmek, herhangi bir kişiye, zümreye ya da kuruma karşı önyargılı hareket etmemek yahut bunları kayırıcı veya dışlayıcı faaliyetlerde bulunmamak,
c) Dürüstlük; Çalışmalarını dürüstlük, doğruluk, dikkat ve sorumluluk duygusu içinde yürütmek, başkalarına görevleri ile ilgili olarak herhangi bir vaat veya taahhütte bulunmamak, görevlerinin saygınlığını ve güvenilirliğini zedeleyen görüntü, tavır ve davranıştan kaçınmak, kendilerine verilen görevi kapsamı ve süresi içinde yerine getirmek, suç teşkil eden diğer eylem ve işlemlere vâkıf olduğunda konuyu üstlerine ve yetkili makamlara bildirmek,
ç) Gizlilik; Denetime tabi olanlarla ve yaptıkları işlemlerle ilgili gizliliğe uygun hareket etmek, kanaatlerini yetkili makamlar dışında kimseye açıklamamak, görevleri dolayısıyla öğrendikleri devlet sırrı, ticarî sır ve özel hayatın gizliliği ile ilgili bilgileri, kanunların öngördüğü durumlar dışında hiçbir kurum, kuruluş veya kişiye vermemek ve açıklamamak, görevi nedeniyle edindiği herkese açık olmayan bilgileri kendi yararına veya başkalarının yarar ve zararına kullanmamak,
d) Çıkar çatışmasından kaçınma; Görevleri sırasında ve görevleri ile ilişkili olarak kendi ve yakınlarının çıkarlarının söz konusu olabileceği her türlü durumdan kaçınmak, bunlarla ilgili olarak yapılacak işlemlere ve alınacak kararlara katılmamak ve görüş bildirmemek, yetki ve nüfuzunu kullanarak hizmetin gerekli kıldığı koşullar dışında, kurumlardan ek hizmet veya imkân talep etmemek, kamu mal ve hizmetleri ile insan kaynaklarını hizmet gerekleri dışında kullanmamak ve kullandırmamak, görevini tarafsız ve nesnel bir şekilde yürütmesini engelleyecek potansiyel veya gerçek çıkar çatışması durumunu derhal üstlerine bildirmek ve ilgili görevden çekilme talebinde bulunmak, görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendilerinin veya başkalarının kitap, dergi, kaset ve benzeri ürünlerinin satışını ve dağıtımını yaptırmamak, herhangi bir kurum, vakıf, dernek veya spor kulübüne yardım, bağış ve benzeri nitelikte menfaat sağlamamak,
e) Nezaket ve saygı; Onur kırıcı, küçük düşürücü ve keyfi davranışlar sergilememek, baskıcı, hakaret ve tehdit edici uygulamalarda bulunmamak, birlikte görev yaptıkları ve denetime tabi olanlara ve bunların yanında çalışan personele karşı nazik ve saygılı davranmak,
f) Yetkinlik ve meslekî özen; Görevin gerektirdiği bilgi, beceri ve deneyime sahip olmak, görevlerine azami özen ve dikkat göstermek, görevini amacına uygun bir şekilde yerine getirebilmeyiteminenmeslekî bilgi, beceri ve bireysel yeteneklerini sürekli geliştirmeye gayret etmek, görevlerini yürütürken meslektaşları arasında ekip çalışmasına ve işbirliğine önem vermek ve kendisinden beklenen gerekli desteği sağlamak, denetime tabi olanların çalışma şartlarını, yerleşik mesai düzenini ve hizmet gereklerini olumsuz yönde etkileyen tutum ve davranışlardan kaçınmak, denetime tabi olanların işleyiş düzeni ile yönetim ve karar alma süreçlerine müdahale etmemek ve bu kurum ve kuruluşların yürüttüğü hizmetlerin hukuka ve etik ilkelere uygun olarak yerine getirilmesi, faaliyet ve işlemlerde hataların önlenmesi, kaynakların etkili, tutumlu ve verimli bir şekilde kullanılması amacına yönelik olarak rehberlik ve eğiticilik hizmetlerini de, görevinin bir parçası olarak görmek.
YEDİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Müsteşarlık karar ve işlemlerine ilişkin başvuru hakkı
MADDE 29 – (1) Sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinde faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişiler, Müsteşarlıkça haklarında alınan kararların yeniden değerlendirilmesini, bu işlemleri öğrendikleri tarihten itibaren 15 gün içinde talep edebilirler. Müsteşarlık, yeniden değerlendirme talebi ile ilgili kararını 30 gün içinde başvuru sahibine bildirir.
(2) Gözetim ve denetim faaliyeti kapsamında ya da bu faaliyetlerin sonuçlarına göre Müsteşarlık tarafından yapılan işlemlere karşı adli makamlar nezdinde dava açılması ya da birinci fıkra hükmü kapsamında yeniden değerlendirme talebinde bulunulması halinde, aksi yönde karar veya hüküm verilmediği sürece mevcut uygulamaya devam edilir.
Kalite güvence sistemi ile uluslararası ilke ve standartlar
MADDE 30 – (1) Müsteşarlık, gözetim ve denetim sistemi ile denetim ürünlerinin uluslararası genel kabul görmüş ilke ve standartlara uyumunu kalite güvence sisteminin ayrılmaz bir parçası olarak değerlendirir ve gözetim ve denetim sistemi ile denetim ürünlerinin uluslararası genel kabul görmüş ilke ve standartlara uyumu konusunda yıllık olarak iç değerlendirme yapar.
(2) Müsteşarlık, gözetim ve denetim sistemi ile denetim ürünlerinin uluslararası genel kabul görmüş ilke ve standartlara uyumunun beşer yıllık dönemler itibariyle bağımsız bir analize tabi tutulmasına karar verebilir.
Kamuyu aydınlatma
MADDE 31 – (1) Müsteşarlık, gözetim ve denetim faaliyet ve politikalarının yürütülmesi ile hedeflerin açıklanması ve izlenmesi amacıyla yıllık olarak Sigortacılık ve Özel Emeklilik Sektörleri Gözetim ve Denetim Faaliyet Raporu hazırlar ve internet sitesi aracılığıyla kamuoyuna duyurur. Hazırlanan raporda, bir önceki yıla ait hedeflerin gerçekleşme derecesi ile bu hedeflerden sapmalara ilişkin değerlendirmelere de yer verilir.
(2) Müsteşarlık, kamuyu aydınlatmak amacıyla beş yıllık Sigortacılık ve Özel Emeklilik Sektörleri Gözetim ve Denetim Politika Belgesi hazırlayarak kamuoyuna duyurur.
Bilgi paylaşımı ve işbirliği
MADDE 32 – (Başlığıyla birlikte değişik:RG-27/7/2013-28720)
(1) Müsteşarlık, sigortacılık ve özel emeklilik sektörlerinin gözetim ve denetiminde etkinliğin sağlanabilmesi ve sınır ötesi faaliyetler ile sistemik risklerin sektöre etkisinin izlenebilmesi amacıyla yurtiçi ve yurtdışındaki muadil gözetim ve denetim otoriteleri ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği yapabilir, ortak denetim ve bilgi paylaşımına ilişkin anlaşmalara taraf olabilir, uygun bir şekilde talep edilmesi kaydıyla bilgi alışverişinde bulunabilir, ortak denetim forumları oluşturabilir ve uluslararası denetim forumlarına katılabilir. Bilgi paylaşımının kapsamı sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri ile sigorta gruplarını içerir. Bir sigorta grubunda yer alan, ancak sigorta, reasürans veya emeklilik şirketi olmayan şirketlere ilişkin bilgi paylaşımı, söz konusu şirketlerin grup içindeki sigorta, reasürans veya emeklilik şirketleriyle gerçekleştirdikleri iş ve işlemleri kapsar.
(2) Müsteşarlık, bilgi gizliliğinin sağlanması kaydıyla, bilginin düzenleme ve denetime ilişkin geçerli bir amaç ve haklı bir menfaat kapsamında talep edilmesi ve kullanılmasına ilişkin gerekli tedbirleri alır; talep edilen bilgilerin kısa süre içinde ve yeterli düzeyde paylaşılmasını sağlar. Müsteşarlık, yurtiçi ve yurtdışı gözetim ve denetim otoriteleri ile uluslararası kuruluşlardan gelen bilgi taleplerini münferit olarak değerlendirebilir.
(3) Müsteşarlığın bilgi paylaşımına esas teşkil edecek amaçlar aşağıdaki konularla sınırlıdır;
a) Ruhsat talepleri,
b) Yönetim ve kişilerin uygunluğu,
c) Gözetim ve denetim faaliyetleri (iç denetimdahil),
ç) Önlem alma ve yaptırım uygulamaları (idari ve adli yaptırımlar),
d) Faaliyetin durdurulması, ruhsat iptali, tasfiye veya iflas,
e) Yanlış sigorta uygulamaları, kara para aklama ve terörizmin finansmanının önlenmesi,
f) Grup içi işlemler,
g) Mali bünyeye ilişkin diğer hususlar.
(4) Müsteşarlık, bilgi paylaşımı kapsamında elde edilen bilgiyi diğer yetkili merciler ile gözetim ve denetim otoriteleri ile paylaşabilmek veya talep edilme amacı dışında kullanabilmek ya da elde edilen bilgileri kullanarak şirket hakkında işlem yapabilmek için bilgi temin edilen gözetim ve denetim otoritesinin onayını alır.
(5) Müsteşarlık, bilgi paylaşımı kapsamında elde edilen gizli bilgilerin yetkili mercilerle paylaşılmasının gerekli olduğu durumlarda, gizliliğe ilişkin gerekli tedbirlerin alınması ve bilginin elde edilme amacına uygun olarak kullanılmasını sağlamak kaydıyla, bilgi temin edilen gözetim ve denetim otoritesine durumu bildirir ve bilgi paylaşımına ilişkin onayını talep eder. Bilgi temin edilen gözetim ve denetim otoritesinin gizli bilginin paylaşılmasına onay vermediği durumlarda Müsteşarlık, elde edilen bilginin kendi içinde muhafaza edilmesi için gerekli tedbirleri alır.
(6) Müsteşarlık yurtiçi ve yurtdışındaki sigorta grupları ve finansal holdingler ile şirketleri önemli ölçüde etkileyebilecek kararlar hakkında ilgili gözetim ve denetim otoritelerini bilgilendirir.
(7) Müsteşarlık, grup risklerinin değerlendirilmesi ve denetiminden sorumlu otorite olduğu durumlarda, yurtiçi ve yurtdışı gözetim ve denetim otoriteleri ile işbirliği ve koordinasyonu sağlamak üzere gerekli işlemleri yürütmeye yetkilidir.
Danışmanlık hizmeti satın alınması
MADDE 33 – (1) Müsteşarlık, gözetim ve denetim faaliyetini yerine getirirken, gerekli hallerde danışmanlık hizmeti alabilir.
(2) Birinci fıkra kapsamında yapılan hizmet alımları ve danışmanlık hizmetlerinin yerine getirilmesi 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu çerçevesinde yapılır.
Denetim rehberlerinin hazırlanması
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 21 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen denetim rehberleri Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl içinde tamamlanır.
Yürürlük
MADDE 34 – (1) Bu Yönetmeliğin 31 inci maddesi 1/1/2012 tarihinde, diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 35 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
|
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete’nin |
||
| Tarihi |
Sayısı |
|
| 14/9/2011 | 28054 | |
|
Yönetmelikte Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazetelerin |
||
| Tarihi |
Sayısı |
|
| 1. | 27/7/2013 | 28720 |