Kağıtsız (Elektronik) Gümrük Beyannamesi
Emrah AYGÜL
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
emrahaygul@yahoo.com
- Giriş
Bilindiği üzere vergi uygulamalarında ihracatın tevsiki, gümrük beyannamesinin aslı veya noter, YMM ya da gümrük idaresince onaylı örneği ile yapılmakta, bu uygulama öteden beri de bu şekilde sürdürülmektedir.
Ancak yürütülmekte olan e-Dönüşüm Türkiye Projesi kapsamında kamu idarelerinde kağıt ortamında beyan uygulamaları zaman içerisinde kaldırılmaktadır. e-Dönüşüm Türkiye Projesi’nin başlıca hedefi; vatandaşlara daha kaliteli ve hızlı kamu hizmeti sunabilmek amacıyla; katılımcı, şeffaf, etkin ve basit iş süreçlerine sahip olmayı ilke edinmiş bir devlet yapısı oluşturacak koşulların hazırlanmasıdır.
Bu kapsamda Gümrük Müsteşarlığı da kimi gümrük idarelerinde (Ankara Tır Gümrük Müdürlüğü – 14 Ocak 2011, Esenboğa Gümrük Müdürlüğü – 25 Ocak 2011, Ege Serbest Bölge Gümrük Müdürlüğü – 21 Mart 2011, Trabzon Gümrük Müdürlüğü – 19 Nisan 2011, …) kağıtsız beyanname uygulamasına geçmiştir.
Yazımızda, kağıtsız gümrük beyannamesi uygulaması kapsamında vergi dairelerine ihracatın ne şekilde tevsik edileceği açıklanacaktır.
- Kağıtsız Beyanname Uygulaması
Kağıtsız beyanname, güvenli elektronik imza taşıyan gümrük beyannamesi ile ekinde aranan belgelerin tamamen elektronik ortamda gönderilmesine olanak sağlayan bir sistemdir.
Gümrük Müsteşarlığı tarafından yaygınlaştırma çalışmaları devam etmekte olan Kağıtsız Beyanname Sisteminde, e-imza ile imzalanan beyanname ve beyanname eki belgeler istisnai durumlar haricinde tamamen elektronik ortamda işlem görmekte, sisteme geçilen gümrük idarelerinde kağıt ortamında beyanname ve belge kullanımı kaldırılmaktadır.[1]
Kağıtsız beyanname uygulaması ile birlikte aşağıdaki faydalar beklenmektedir.
- Gerek Gümrük İdaresi, gerekse diğer kurumlar tarafından hazırlanan mevzuat düzenlemelerinin sonuçlarının alınması ve değerlendirilmesi daha kolay ve çabuk olacaktır.
- Çoğu zaman yanlışlıkla “bürokrasi” olarak adlandırılan kırtasiyecilik azaltılarak idarenin sağlıklı ve etkin işlemesi sağlanacaktır.
- Kağıt beyanname satın alınmasına gerek kalmayacaktır.
- Tek pencere uygulamasının teknik altyapısı hazırlanmış olacaktır.
- Firmalar beyannameye eklenecek belgelerin asıl nüshalarını kağıt ortamında gümrüğe ibraz etmeyeceklerinden, gümrüğe gelmeden işlemlerini tamamlayabilecektir.
- Gümrük işlemlerinin daha hızlı olması sağlanacaktır.
- Gümrük işlemlerinin izlenebilirliği artacaktır. [2]
- Kağıtsız Beyanname Uygulaması Kapsamında Islak İmzalı Gümrük Beyannamesi Düzenlenmemesi
Gümrük Müsteşarlığı tarafından başlatılan ve aşamalı olarak 1.1.2012 tarihine kadar bütün gümrük idarelerinde geçerli olacak kağıtsız (elektronik ortamda düzenlenecek) gümrük beyannamesi düzenlenmesine yönelik uygulama çerçevesinde, gerek ihracatçı gerekse de ihraç kaydıyla mal teslim eden imalatçı mükelleflerin gümrük beyannamesinin ıslak imzalı aslını vergi dairesine ibraz etmeleri mümkün olamamaktadır.
Bu durumda da kağıtsız beyanname sistemine geçen gümrük idareleri kağıt ortamında ıslak imzalı GÇB düzenlemediklerinden, GÇB’lerin aslı veya noter, gümrük idaresi ya da yeminli mali müşavirce onaylı örneğinin vergi dairesince istenmesi anlamlı olmamaktadır.
- Gelir İdaresi Başkanlığının Çözümü
Gelir İdaresi Başkanlığı sorunun giderilmesi amacı ile teşkilatına gönderdiği 27.06.2011 tarihli genel yazıda, 84 ve 99 Seri No.lu KDV Genel Tebliğleri ile 1 Seri No.lu Serbest Bölgeler Kanunu Genel Tebliği uygulaması başta olmak üzere, gümrük beyannamesi ibrazının gerektiği hallerde, gümrük beyannamesine ilişkin bilgileri ihtiva eden listenin, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar gümrük beyannamesi yerine kabul edilmesinin uygun görüldüğünü açıklamıştır.
Yazı aşağıda yer almaktadır.
| “Tarih | 27/06/2011 |
| Sayı | B.07.1.GİB.0.06.55-130[5511- 2801]-63856 |
| Kapsam |
T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelir İdaresi Başkanlığı
Sayı :B.07.1.GİB.0.06.55-130[5511- 2801] ÇOK İVEDİ
Konu :
………………. VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞINA
………………. VALİLİĞİNE
(Defterdarlık:Gelir Müdürlüğü)
Başkanlığımıza yansıyan olaylardan, Gümrük Yönetmeliğinin 114 üncü maddesinde yapılan değişiklik uyarınca gümrük idareleri tarafından kağıt ortamında gümrük beyannamesi düzenlenmesine ve kamu kurumlarının gümrük beyannamesi örneklerinin kağıt ortamda ve ıslak imzalı ibrazına yönelik taleplerinin karşılanmasına son verildiği, bu uygulama kapsamında elektronik ortamda düzenlenen gümrük beyannamesinin mükellefler tarafından yazdırılması suretiyle elde edilecek belgenin, Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesinde hükme bağlanan ihracat istisnasının uygulamasına ilişkin usul ve esasları düzenleyen 84 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile 1 Seri No.lu Serbest Bölgeler Kanunu Genel Tebliği uyarınca tevsik edici belge sayılıp sayılmayacağı konusunda duraksamaya düşüldüğü anlaşılmıştır.
Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesinde düzenlenen ihracat istisnasından doğan iadelere ilişkin usul ve esasları düzenleyen 84 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde, gümrük beyannameli mal ihracı ile ihraç kaydıyla teslimlere ilişkin terkin ve iade işlemlerinde gümrük beyannamesinin aslı, gümrük idaresi, noter veya YMM tarafından onaylı örneğinin ibrazı gerekmektedir.
Diğer taraftan, 99 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin (4) numaralı bölümünde;
“Gümrük beyannamesi üzerinde imalatçı firma bilgilerinin kaydedilmesine münhasır bir alan yer almadığından ihracatçılar tarafından gümrük idarelerine imalatçı isimlerinin yer aldığı listelerin ibraz edildiği, gümrük idarelerinin listedeki mükelleflerin ihraç edilen malın imalatçısı olup olmadığını tespit imkanının bulunmaması ve gümrük mevzuatında da açık bir hükmün yer almaması nedeniyle listeleri onaylamadıkları … göz önüne alınarak ihraç kaydıyla teslimlerle ilgili terkin ve iade işlemlerinde aşağıdaki şekilde hareket edilmesi uygun görülmüştür:
İmalatçılar ihraç kaydıyla teslim ettikleri malların ihraç edildiğine dair ihracatçı firmadan onaylı bir yazı alacaklardır. Bu yazıda;
– ihracata ilişkin gümrük beyannamesinin tarihi ve sayısının,
– belgeyi talep eden imalatçının; adı, soyadı veya unvanı, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi kimlik numarası, ihraç kayıtlı teslim edilen mala ilişkin fatura veya benzeri belgenin tarihi, numarası, mal veya hizmetin cinsi, miktarı, bedeli, katma değer vergisi oranı ve hesaplanan katma değer vergisi tutarının,
gösterilmesi gerekmektedir.
Vergi daireleri gümrük beyannamesinin aslı veya noter, YMM ya da gümrük idaresince onaylı örneği ile birlikte ibraz edilecek bu yazıya istinaden imalatçıların terkin ve iade işlemlerini yerine getireceklerdir.”
denilmiştir.
Diğer taraftan, 1 Seri No.lu Serbest Bölgeler Kanunu Genel Tebliği uyarınca, 3218 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesi kapsamında serbest bölgede üretim faaliyetinde istihdam edilen personele ödenen ücretlerin gelir vergisi istisnası uygulamasından yararlanabilmesi için, serbest bölgede üretilerek ihraç edilen ürünlerin FOB bedelinin en az % 85’inin yurt dışına ihraç edildiğinin gümrük beyannamesi ile tevsik edilmesi zorunludur.
Gümrük Müsteşarlığı tarafından başlatılan ve aşamalı olarak 1/1/2012 tarihine kadar bütün gümrük idarelerinde geçerli olacak gümrük beyannmesinin elektronik ortamda düzenlenmesine yönelik uygulama çerçevesinde, gerek ihracatçı gerekse de ihraç kaydıyla mal teslim eden imalatçı mükelleflerin gümrük beyannmesinin ıslak imzalı aslını vergi dairesine ibraz etmeleri mümkün olamayacaktır.
Bu nedenle; 84 ve 99 Seri No.lu KDV Genel Tebliğleri ile 1 Seri No.lu Serbest Bölgeler Kanunu Genel Tebliği uygulaması başta olmak üzere, gümrük beyannamesi ibrazının gerektiği hallerde, gümrük beyannamesine ilişkin bilgileri ihtiva eden listenin, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar gümrük beyannamesi yerine kabul edilmesi uygun görülmüştür.
Diğer taraftan, yukarıda açıklanan şekilde vergi dairesine ibraz edilen listelerde yer alan bilgilerin, gümrük beyannamelerine ilişkin olarak elektronik ortamda (VEDOP) erişilen bilgilerle karşılaştırılmak suretiyle teyit edileceği tabiidir.
Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim.
Mehmet KİLCİ
Gelir İdaresi Başkanı”
5.Sonuç
Kağıtsız beyanname sistemine geçen gümrük idareleri kağıt ortamında ıslak imzalı GÇB düzenlemediklerinden, GÇB’lerin aslı veya noter, gümrük idaresi ya da yeminli mali müşavirce onaylı örneğinin vergi dairesince istenmesi anlamlı olmamaktadır. Bu sorun Gelir İdaresi Başkanlığının genel yazısı ile çözüme kavuşturulmuştur.
Gümrükler Genel Müdürlüğü`nün 2011/36 Sayılı Kağıtsız Beyanname Sisteminde Transit Rejimi Hakkındaki Genelgesi