Rüknettin KUMKALE
Yeminli Mali Müşavir
SERMAYE ŞİRKETLERİNİN ÖDENMEYEN KÂR PAYLARININ HAZİNEYE İNTİKALİNİN GEREKTİĞİNİ BİLİYOR MUYDUNUZ ?
Yoğun olarak gündemde bulunan ve uygulamasını devamlı olarak günlük hayatımızda hissettiğimiz yasaların dışında olan ve yürürlükte bulunan birçok yasadan haberdar olmadığımız bir gerçek.
Bu yasalardan biri de 12.06.1933 tarihinde kabul edilen, 26.06.1933 tarih ve 2437 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2308 sayılı “ŞİRKETLERİN MÜRURU ZAMANA UĞRAYAN KUPON TAHVİLAT VE HİSSE SENEDİ BEDELLERİNİN HAZİNEYE İNTİKALİ HAKKINDA KANUN “
Toplam 4 maddeli olan bu Yasa’nın ilk iki maddesi uygulama ile ilgili, 3 ve 4 maddeleri ise yürürlük ve uygulama makamına yöneliktir.
Yasa’nın 1. maddesi özgün ifadesi ile şu şekilde.
“Anonim ve limited şirketleriyle sermayesi eshama ayrılmış komandit şirketlerin komanditerlere ait hisse senetlerinin ve tahvillerinin kanuni mazeret bulunmaksızın beş senelik müruruzamana uğrıyan faiz, temettü ve ikramiye gibi menfaatleriyle bu şirketlerin hisse senetleri ve tahvillerinden bedele inkilâp etmiş olanlarının on senelik müruruzamana uğrıyan bedelleri Devlete intikal eder.
Bu şirketler bahsolunan menfaat ve bedelleri müruruzaman müddetlerinin bitmesinden itibaren üç ay içinde mahalli mal sandığına vermeye mecburdurlar.
Nizamnamelerinde müruruzaman müddeti tasrih edilip de Ticaret Kanunu mucibince Hükümetçe tasdik edilmiş olan şirketler için tayin olunmuş müddetler müruruzamana esas tutulur.“
Bu madde ile getirilen hükümlere göre ;
Anonim ve limited şirketler ile sermayesi paylara ayrılmış komandit şirketlerin komanditer ortaklarının ortağı oldukları şirketler ile ilgili olarak sahip bulundukları hisse senetlerine şirketin yıl sonunda yapmış olduğu kârdan yetkili organlar tarafından ödenmesine karar verilen temettüler ile yönetim kurulu üyelerine veya kuruculara ödenmesine karar verilen ikramiyelerde bu kapsam içinde düşünülmüş ve bunların 5 yıl içinde ödenmemesi halinde Devlete intikal ettirilmesi hükmü getirilmiştir.
Bunun yanında Anonim ve limited şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler tarafından ihraç edilmiş bulunulan ve tahviller için ödenmesi gereken faizlerin bu tahvillere sahip bulunanlar tarafından 5 yıl içinde şirketten alınmaması halinde bunlarında yukarıda sözü edilen yasa hükümlerine göre Devlete intikal ettirilmesi gerekmektedir.
Bu şirketlerin bedelleri nakde dönüşmüş olan diğer bir anlatımla karşılıkları kendisine sahip bulunanlara ödenmek üzere tahakkuk etmiş bulunan hisse senetleri ve tahvillerin ana para bedellerinden şirket tarafından 10 yıl müddetle sahiplerine ödenmeyenleri de,
Devlete intikal edecektir.
Maddenin son fıkrasında bulunan ifadelere göre ana sözleşmelerinde zaman aşımı süreleri (tasrih edilmiş) düzeltilmiş olan, şirketlerde zaman aşımı süresi bu düzeltilmeye göre uygulanacaktır.
Yukarıda sözü edilen ve sahiplerine fiilen ödenmemiş olan menfaatlerin, bu ödemeleri yapmak durumunda bulunan şirketler tarafından zaman aşımı sürelerinin dolmasından itibaren üç ay içinde bağlı bulunulan mal sandıklarına ödenmesi zorunlu bulunmaktadır. Yasanın 2. maddesine göre “bu hükümlere uymayan şirketler vermeye mecbur oldukları parayı üç misli tazminatla birlikte ödemeye mahkum edilirler.” Burada dikkat edilecek nokta söz konusu ödemelerin süresi içinde ödenmemesi durumunda 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Kanunu hükümleri çerçevesinde gecikme zammına tabi tutulacak olmalarıdır.
Ayrıca, 31.12.2010 tarihli mükerrer Resmi Gazetede yayınlanan 2011 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununa bağlı Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri gelirlerinin dayandığı temel hükümler başlıklı C – Cetvelinde devletin gelirlerinin kanuni dayanakları arasında 12.06.1933 tarih ve 2308 no lu Şirketlerin Müruru Zamana Uğrayan Kupon Tahvilat Ve Hisse Senedi Bedellerinin Hazineye İntikali Hakkında Kanun’da bulunmaktadır.
2308 sayılı kanundaki bu hükümler çerçevesinde,
– Ödenecek olan kâr paylarında zaman aşımı süresi yetkili organın ilan ettiği dağıtım tarihinden itibaren,
– Ödenecek olan tahvil faizlerinde ise zaman aşımı süresi faizin ödeme vadesinden itibaren başlamaktadır.
Uzun yıllardır dar boğaz içinde yaşayan küçük çaplı anonim ve limited şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin Devletin zorunlu olarak getirdiği sermaye artışını bile zorlukla yaptıkları ticari hayatımızda bu yasa hükümleri içinde kalarak ortaklarına ödemeleri gereken temettüleri 5 yıllık zaman aşımı süresi içinde hak sahiplerine ödememiş olabileceklerine pek ihtimal veremiyoruz.
Ancak Ticari hayatımızda önemli yer tutan, özellikle de sermaye piyasası düzeninin gelişmesinden sonra hisse senetleri Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören şirketlerin dağıttıkları temettülerin 5 yıllık bir süre içinde hisselere sahip olanlar tarafından tahsil edilmemiş olabileceği düşünülebilir. Bu durumda da yukarıda sözü edilen 2308 sayılı yasa hükümlerine göre bu temettülerin Hazineye intikal ettirilmesi gerekecektir.
Ayrıca, bu yasa hükümlerine göre gene beş yıllık süre içinde alınmayan yukarıda sözü edilen şirketler tarafından ihraç olunan tahvillerin faizleri de zaman aşımına uğramakta ve devlete intikal ettirilmesi gerekmektedir.
Yasada sözü edilen 10 yıllık zaman aşımı süresi bu şirketlerin ihraç etmiş oldukları hisse senetleri ile tahvillerin bedele dönüşmüş bulunan ana paraları ile ilgili bulunmaktadır. Bunlar ise 10 yıllık zaman aşımına tabi bulunmaktadırlar. Bu 10 yıllık süre içinde alınmayan bedeller hazineye intikal ettirilecektir.
