Vergi İdaresince Yapılan Tarhiyatlarda Mükellefin İdari Başvuru Yolları
Bu broşürün hazırlanma amacı; idare ile yükümlü ya da ceza muhatabı arasındaki uyuşmazlıkların, yargı organlarına intikal etmeden başlangıç aşamasında çözümlenmesi yollarını göstermektir.
Broşürde; mükellefler vergi dairesince yapılan tarhiyatlarda, dava konusu olabilecek idari işlemler için yargıya başvurmadan önce vergi dairesi ile aralarındaki uyuşmazlıkların doğrudan Vergi Dairesi veya Maliye Bakanlığı’na başvurarak nasıl gidereceklerini bulabileceklerdir
Vergi dairesince yapılan tarhiyatlar dolayısıyla kesilen vergi cezalarında hangi oranda indirim yapılabileceği, hangi konularda uzlaşmaya gidilebileceği, üst makamlara hangi şartlarda başvurulabileceği ve mükelleflerin bu süreçte karşılaştığı sorunlar ve çözümlerine broşürde yer verilmiştir.
Mükellefin idari başvuru yolları “Uzlaşma”, “Üst Makamlara Başvurma”, ve “Cezada İndirim” ana başlıkları altında ele alınmıştır.
Türk vergi sistemi beyan esasına dayandığı için vergi matrahı mükellefler tarafından tespit ve beyan edilmektedir. İdari bir işlem olan vergi tarhiyatı da vergi alacağının mükellefin beyan ettiği ilgili matrah üzerinden hesaplanıp, miktar olarak tespit edilmesidir.
Mükellefin idareye bildirdiği vergi matrahının kanunlara uygunluğu ve doğruluğu vergi idaresi tarafından her zaman incelenebilir. Vergi idaresince yapılan kontrol ve incelemeler sonunda mükellefin eksik veya hatalı beyanda bulunduğu veya hiç beyanda bulunmadığı tespit edilirse, inceleme sonucunda ortaya çıkan fark matrah üzerinden ikmalen, re’sen veya idarece vergi tarh edilir. Söz konusu tarhiyat mükellefe ihbarname ile tebliğ edilir ve ihbarnameyi tebellüğ eden mükellefler yargı yoluna başvurmadan önce Uzlaşma, Cezalarda İndirim ve İdari Mercilere Başvuru yollarından birini seçebilirler.
“Mükelleflerin İdari Başvuru Yolları” konusuyla ilgili ayrıntılı açıklamalara geçmeden önce ikmalen, re’sen ve idarece vergi tarhiyatların ne olduğu konusuna değinilecektir.
A) TARHİYAT ÇEŞİTLERİ
Verginin tarhı, vergi alacağının kanunlarında gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağın miktar olarak tespit edilmesidir. Verginin tahakkuku ise, tarh ve tebliğ edilen verginin ödenmesi gereken safhaya gelmesidir.
Bu bölümde beyana dayanan tarhiyat dışındaki tarhiyat çeşitlerine yer verilecektir.
1. İKMALEN VERGİ TARHI
İkmalen vergi tarhı, her ne şekilde olursa olsun bir vergi tarh edildikten sonra, bu vergi ile ilgili olarak ortaya çıkan ve idare tarafından defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak belirlenen bir matrah veya matrah farkı üzerinden alınacak verginin tarh edilmesidir.
İkmalen Tarhiyat şartları şunlardır: