Torba Yasa ile Getirilen Stok Affı-Kasa ve Ortaklar Cari Hesabı Düzeltmelerine İlişkin Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Talha APAK

14 yıl önce

Talha APAK

Yeminli Mali Müşavir

Alomaliye.com Yayın Kurulu Başkanı

TORBA YASA İLE GETIRILEN STOK AFFI – KASA VE ORTAKLAR CARI HESABI DÜZELTMELERİNE İLİŞKİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

GİRİŞ

Torba Yasa olarak bilinen “6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Ve Diğer Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” 25/2/2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Vergi ile ilgili bazı kısımlarından yararlanma süresi 31 Mayıs 2011 tarihinde sona ermiş olmasına rağmen, stok affı ile kasa ve ortaklar cari hesaplarının düzeltilmesi ile ilgili kısım için yararlanma süresi ise 30 Haziran 2011 tarihinde sona erecektir.

Torba yasa ile getirilen düzenlemenin önemli kısımlarından olan ve “bilanço düzeltimi” olarak da adlandırılan “stok affı ile kasa ve ortaklar cari hesaplarının düzeltilmesi” yazımızın konusunu oluşturacaktır.

Konuyu, aşağıdaki gibi üç ana başlık halinde özetleyebiliriz.

Stoklar:

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, 31/12/2010 tarihli bilançolarında, işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar ile kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtia,

Kasa Hesabı:

Sadece bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerine, 31/12/2010 tarihi itibarıyla düzenleyecekleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları,

Ortaklar Cari Hesabı:

Sadece bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerine, 31/12/2010 tarihi itibarıyla düzenleyecekleri bilançolarında görülmekle birlikte, işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları,

30 Haziran 2011 tarihine kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltmeleri ve böylece kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmeleri imkanı verilmiştir.

DÜZENLEMENİN AYRINTILARI
Stok Beyanlarına İlişkin Hükümler:

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, 31/12/2010 tarihli bilançolarında “İşletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar” ile “Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtia” için stok (affı) beyanı getirilmiştir.

a) İşletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan (faturasız olarak satın alınan) makine, teçhizat, demirbaş ve emtia beyanı;

Kimler yararlanabilir?

Bütün gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri uygulamadan yararlanabilecekleri gibi, Serbest meslek erbabı, ferdi ticari işletmeler, adi ortaklıklar, kollektif şirketler, adi komandit şirketler ile sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları da bu düzenlemeden yararlanabilirler.

Beyan edilecek malların bedeli ne şekilde tespit edilecektir?

Bu kıymetler, bildirim tarihindeki rayiç bedelle değerlenerek envanter listesi ile beyan edilecektir.

Rayiç bedel, kıymetin değerleme günü itibarıyla normal alım satım bedelidir. Bu bedel, mükellefin kendisi tarafından bizzat tespit edilebileceği gibi bağlı olduğu meslek kuruluşuna da tespit ettirilebilecektir. Bildirilen kıymetler yasal süresi içerisinde kayıtlara intikal ettirilecektir.

Bildirilen malların satılması halinde asgari satış bedeli ne şekilde hesaplanacaktır?

Kayıtsız mal bildiren mükellefler, bu malları satmaları halinde defterlere kaydedilecek satış bedeli kayıtlı değerden düşük olamayacaktır. Gerçek satış bedelinin kayda alınan bedelden düşük olması halinde, kazancın tespitinde kayıtlı bedel dikkate alınacaktır.

Bildirilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için amortisman ayrılacak mıdır?

Bildirime dahil edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmayacaktır.

Bildirime konu mallar ne şekilde beyan edilecektir?

– Teslimleri genel orana (%18) tabi makine, teçhizat ve demirbaşlar ile emtianın rayiç bedeli üzerinden %10 oranı,

– Teslimleri indirimli orana (%1, %8) tabi makine, teçhizat ve demirbaşlar ile emtianın rayiç bedeli üzerinden ise tabi oldukları oranın yarısı

esas alınmak suretiyle KDV hesaplanacak ve 1 seri no.lu 6111 sayılı Kanun Genel Tebliğinin ekinde yer alan KDV Stok Beyannamesi (Ek:20/A) ve eki envanter listesi (Ek:20/B) ile beyan edilecektir.

Hangi tarihe kadar ve ne şekilde başvuru yapılacaktır?

30/06/2011 tarihine (bu tarih dahil) kadar KDV Stok Beyannamesi (Ek:20/A) ve eki envanter listesi (Ek:20/B) ile katma değer vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine başvuru yapılabilecektir.

KDV beyannamelerini elektronik ortamda vermek zorunda olan mükellefler, söz konusu beyanname ve envanter listesini elektronik ortamda; diğer mükellefler ise kağıt ortamında beyan edeceklerdir.

Beyanname üzerinden hesaplanan KDV hangi tarihe kadar ödenecektir?

Beyanname üzerinden hesaplanan KDV, 30/6/2011 tarihine (bu tarih dahil) kadar ödenebilecektir.

Beyan edilen mallara ilişkin hesaplanan KDV indirim konusu yapılabilecek midir?

Beyan edilen emtiaya ait hesaplanan KDV, 1 no.lu KDV beyannamesinde genel esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır.

Öte yandan, kayıtlarda yer almayan makine, teçhizat ve demirbaşların rayiç bedeli üzerinden hesaplanarak ödenen KDV indirim konusu yapılmayacak ve bu tutar, verginin ödendiği yılın gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır.

ÖTV’ye tabi olan malların beyanında ayrı bir beyanname verilecek midir?

ÖTV’nin konusuna giren malları beyan eden ve alış belgelerini ibraz edemeyen mükellefler, bu malların beyan tarihindeki miktarı ve emsal bedeli üzerinden geçerli olan ÖTV’yi, 1 seri no.lu 6111 sayılı Kanun Genel Tebliğinin ekindeki (Ek:21) numaralı beyanname ile kağıt ortamında 30/06/2011 tarihine (bu tarih dahil) kadar beyan edecek bu tarihe kadar ödeyebileceklerdir. Beyanname ÖTV (ÖTV mükellefiyeti bulunmayan ithalatçılar KDV) yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine verilecektir.

Beyanda bulunan mükelleflere hangi vergisel avantajlar sağlanmaktadır?

Bu kapsamda beyanda bulunan mükelleflere, KDV Kanununun (9/2) maddesi uyarınca belgesiz mal bulundurduğu gerekçesiyle malın emsal bedeli üzerinden cezalı tarhiyat yapılmayacak; ayrıca, beyan edilerek ödenen ÖTV için de vergi cezası kesilmeyecektir.

Beyan edilen mallar yasal kayıtlara ne şekilde intikal ettirilecektir?

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı; makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere pasifte karşılık hesabı açacaklardır.

Öte yandan, makine, teçhizat ve demirbaşlar ayrıca envantere kaydedilecek ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman olarak kabul edilecektir.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise beyan ettikleri emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedeceklerdir.

Beyan edilen kıymetler Ba formu ile bildirime konu edilecek midir?

Beyan edilen kıymetlerin rayiç bedelleri, Ba formu vermek zorunda olan mükellefler tarafından söz konusu form ile bildirilecektir. Söz konusu bildirim işlemi, Ba formunun “Soyadı/Adı Unvanı” bölümüne “Muhtelif Satıcılar (6111 sayılı Kanun Madde 10)”, “Vergi Kimlik Numarası” bölümüne (3333 333 333) yazılmak suretiyle yapılacaktır.

b) Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan (faturasız olarak satılan) emtiaların beyanı; Bu düzenlemeden kimler yararlanacaktır?

Bütün gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri uygulamadan yararlanabilecektir. Serbest meslek erbabı, ferdi ticari işletmeler, adi ortaklıklar, kollektif şirketler, adi komandit şirketler ile sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları bu düzenlemeden yararlanabilirler.

Kayıtların düzletilmesi hangi tarihe kadar ve ne şekilde yapılacaktır?

Kayıtlarda yer aldığı halde işletmelerde mevcut olmayan emtialar için, 30/06/2011 tarihine (bu tarih dahil) kadar fatura düzenlenmesi, KDV dahil olmak üzere her türlü vergisel yükümlülükler yerine getirilebilecektir.

Fatura düzenlenmek suretiyle yasal kayıtlarda düzeltilen emtia ile ilgili işlemler, normal satış işlemlerinden bir farklılık arz etmemektedir. Faturada emtianın tabi olduğu oranda KDV hesaplanacak ve ilgili dönem beyannamesine dahil edilecektir. Ayrıca, satış hasılatı yıllık gelir veya kurumlar vergisi matrahının hesaplanmasında da dikkate alınacaktır.

Bunun dışında ayrıca bir beyanname verilmesi veya bildirimde bulunulması gerekmeyecektir.

Düzenlenecek faturalarda alıcıya ilişkin bilgiler yerine, “Muhtelif Alıcılar (6111 sayılı Kanunun 11/1 maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir)” ibaresi yazılacaktır.

Emtiaların bedeli nasıl belirlenecektir?

Faturada yer alacak bedel, söz konusu emtia ile aynı neviden olan emtiaların gayri safi kar oranı dikkate alınarak tespit edilecektir. Gayri safi kar oranının yasal kayıtlardan tespit edilemediği hallerde, mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar esas alınacaktır.

Beyanda bulunan mükelleflere hangi vergisel avantajlar sağlanmaktadır?

Fatura düzenlenen ve hasılata kaydedilen emtianın daha önceki dönemlerde satıldığının tespit edilmesi halinde, düzeltmeye tabi tutulmuş stoklarla ilgili olarak geçmişe yönelik tarhiyat yapılmayacağı gibi ceza ve faiz de uygulanmayacaktır.

Beyan edilen kıymetler Bs formu ile bildirime konu edilecek midir?

Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtia nedeniyle düzenlenen faturalar, Bs formu vermek zorunda olan mükelleflerce, söz konusu form ile bildirilmek zorundadır.

Bu bildirim işlemi, Bs formunun “Soyadı/Adı Unvanı” bölümüne “Muhtelif Alıcılar (6111 sayılı Kanun Madde 11/1)”, “Vergi Kimlik Numarası” bölümüne (4444 444 444) yazılmak suretiyle yapılacaktır.

Kayıtlarda Yer Aldığı Halde İşletmede Mevcut Olmayan (Fiktif) Kasa Fazlalıklarına İlişkin Hükümler:

6111 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü ile bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükelleflerine, 31/12/2010 tarihi itibarıyla düzenleyecekleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutlarını beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltmeleri ve böylece kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmeleri imkanı verilmiştir.

Bu düzenlemeden kimler yararlanabilecektir?

Bu uygulamadan sadece bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilecektir.

Kapsama neler girmektedir?

31/12/2010 tarihi itibarıyla düzenlenen bilançolarda görülmekle birlikte işletmelerde bulunmayan Kasa mevcutları vergi dairelerine beyan edilerek yasal kayıtlar düzeltilebilecektir.

Beyan nasıl yapılacaktır?

Beyana konu tutarlar 30/06/2011 tarihine (bu tarih dahil) kadar 1 seri no.lu 6111 sayılı Kanun Genel Tebliğinin ekindeki beyanname (Ek: 22) ile bağlı olunan vergi dairelerine beyan edilecektir.

Kurumlar vergisi beyannamelerini elektronik ortamda vermek zorunda olan mükellefler, söz konusu beyannameyi elektronik ortamda; diğer mükellefler ise kağıt ortamında beyan edeceklerdir.

Beyan edilen tutarlar üzerinden hangi oranda vergi hesaplanacak ve hangi tarihe kadar ödenecektir?

Beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında vergi hesaplanacak ve hesaplanan vergi 30/06/2011 tarihine (bu tarih dahil) kadar ödenebilecektir.

Bu kapsamda yapılan beyanlar dolayısıyla mükellefler hangi avantajlara sahip olacaklardır?

Bu beyanla ilgili olarak söz konusu tutarların ortaklara dağıtılıp dağıtılmadığına bakılmaksızın kar dağıtımına bağlı vergi kesintisine yönelik ilave bir tarhiyat yapılmayacaktır.

Kayıtlarda Yer Aldığı Halde Mevcut Olmayan (Fiktif) Ortaklardan Alacaklara İlişkin Hükümler:

Kapsama neler girmektedir?

31/12/2010 tarihi itibarıyla düzenlenen bilançolarda görülmekle birlikte, işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarları vergi dairelerine beyan edilerek yasal kayıtlar düzeltilebilecektir.

Ortaklar cari hesabının (ortaklardan net alacaklar) beyanında, “131. Ortaklardan Alacaklar” ve “231. Ortaklardan Alacaklar” toplamından “331. Ortaklara Borçlar” ve “431. Ortaklara Borçlar” toplamının çıkarılması sonucunda kalan net tutar dikkate alınacaktır.

Beyan nasıl yapılacaktır?

Kurumlar vergisi beyannamelerini elektronik ortamda vermek zorunda olan mükellefler, söz konusu beyannameyi elektronik ortamda; diğer mükellefler ise kağıt ortamında beyan edeceklerdir.

Beyan edilen tutarlar üzerinden hangi oranda vergi hesaplanacak ve hangi tarihe kadar ödenecektir?

Beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında vergi hesaplanacak ve hesaplanan vergi 30/06/2011 tarihine (bu tarih dahil) kadar ödenebilecektir.

Bu kapsamda yapılan beyanlar dolayısıyla mükellefler hangi avantajlara sahip olacaklardır?

III. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

Torba Yasa olarak bilinen, çok sayıda Kanun ve Kararnamede değişiklik yaparak 25 Şubat 2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunan 6111 sayılı Kanun uygulamasına yönelik başvuru ve yararlanma süreleri BKK ile birer ay uzatılarak mükellefe bir kolaylık daha sağlanmış bulunmaktadır. Tahsilatın hızlandırılması ve borçların yeniden yapılandırılması kısmına ilişkin uzatılmış süre 31/05/2011 tarihinde sona ermiş bulunmakla birlikte, mükellefler için çok önemli olan stok, kasa ve ortaklar cari hesaplarına ilişkin kısmın (uzatılmış) başvuru ve yararlanma süresi ise 30/06/2011 tarihinde sona erecektir.

6111 sayılı Kanunla getirilen emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar ile kasa mevcudu ve ortaklar cari hesabının (ortaklardan net alacaklar) düzeltilmesi ve yasal kayıtların gerçek duruma uygun hale getirilmesi;

Bağımsız denetim açısından,
Ortaklarla olan alacak-borç ilişkisi ile düzenlenecek açılış bilançoları açısından,
İşletmelerin TMS/TFRS’ye göre finansal raporlarının düzenlenmesi açısından

mükellefler için önemli bir fırsattır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 13/01/2011 tarihinde kabul edilmiş ve 14/02/2011 tarihli ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

01/07/2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan yeni Türk Ticaret Kanunu, ülkemiz ticari hayatı için önemli bir değişim sürecini başlatacak olması yanında, yönetim ve denetim alanlarında ciddi sonuçları da olacaktır.

Ortaklar ile yönetim kurulu üyeleri ve yakınlarının şirkete borçlanmalarının yasaklanması gibi yeni müesseseler getirilmektedir.

Yeni Türk Ticaret Kanununun 358 ve 395. maddelerine göre, ortaklar, yönetim kurulu üyeleri ve Kanunun 393. maddesinde sayılan yakınları, kendisinin ve söz konusu yakınlarının ortağı oldukları şahıs şirketleri ve en az yüzde yirmisine katıldıkları sermaye şirketleri, şirkete nakit veya ayın olarak borçlanamazlar.

Borçlanma yasağına ilişkin düzenlemeler ile sermaye taahhüdü dahil, birçok iş ve işlemde ortaklarca şirket kasasının kullanımı, kişisel harcamaların bu kanaldan yapılması ve şirketten para çekilmesi engellenmektedir.Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi cezai yaptırıma da bağlanmış bulunmaktadır. (Madde 358, 395 ve 562)

İşletmelere, ticari defterlerini tutarken ve finansal tablolarını düzenlerken Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına (TMS/TFRS) uymak ve uygulamak zorunluluğu getirilmektedir.

Gerçek ve tüzel kişiler gerek ticari defterlerini tutarken gerekse bireysel ve konsolide finansal raporlarını düzenlerken Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS) ve standart yorumlarına (TFRSY) uymak ve uygulamak zorunda olacaklardır.

Tacirler, 31/12/2012 tarihinde hazırlayacakları bilançolarını, TMS/TFRS’ye göre düzeltmek ve düzeltilmiş bilançolarını 01/01/2013 tarihinde açılış bilançosu olarak ticari defterlerine ve finansal tablolarına geçirmek zorundadırlar.

Yeni TTK, bağımsız denetim hususunda önemli düzenlemeler getirmektedir. “Denetçilik (murakıplık) organı” zorunlu olmaktan çıkarılmıştır. Yeni sistemde anonim ortaklıkların finansal denetimi, dış denetçiler tarafından gerçekleştirilecektir. Denetimden geçmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş sayılacaktır.

Yasal kayıtların fiili duruma uygun hale getirilmesi yeni Türk Ticaret Kanununa uyum açısından da büyük önem arz etmektedir.

6111 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmeyecektir. Bu kapsamda beyan edilen tutarlar ile ödenen vergiler, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir.

Kurumlar vergisi mükelleflerince 6111 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, yapılan beyanla ilgili olarak söz konusu tutarların ortaklara dağıtılıp dağıtılmadığına bakılmaksızın kar dağıtımına bağlı vergi kesintisine yönelik ilave bir tarhiyat yapılmayacaktır.

Çalışmamızın yukarıda II. Bölümünde ayrıntılarını sunduğumuz stok, kasa ve ortaklar cari hesaplarının beyanı ve düzeltilmesine ilişkin öne çıkan ve dikkat edilmesi gereken diğer hususları ise aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

1) Stoklar:

İşletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan (faturasız olarak satın alınan) makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların,
Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan (faturasız olarak satılan) emtiaların,

beyan edilmek suretiyle yasal kayıtların gerçeğe uygun hale getirilmesi imkanı sağlanmaktadır.

Beyanda bulunacak mükelleflerin ileride olası bir sıkıntı yaşamamaları için; beyan edecekleri emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını fiili durumlarına uygun, miktar ve bedelin doğru hesaplamaları gerekmektedir. Konu ile ilgili, ortaklar arasında veya üçüncü şahıslar nezdinde ileride olası bir sıkıntı yaşamamak için genel kurul, yönetim kurulu veya ortaklar kurulu kararı alınmasında fayda görülmektedir.

2) Kasa Hesabı:

Beyanda bulunacak mükelleflerin ileride olası bir sıkıntı yaşamamaları için; beyan edecekleri kasa fazlalıkları için gerçekte (fiilen) olmayan ve beyan tarihindeki bilançolarına uyumlu bir fazlalığa dikkat etmeleri gerekmektedir. Konu ile ilgili, ortaklar arasında veya üçüncü şahıslar nezdinde ileride olası bir sıkıntı yaşamamak için genel kurul, yönetim kurulu veya ortaklar kurulu kararı alınmasında fayda görülmektedir.

3) Ortaklar Cari Hesabı:

Beyanda bulunacak mükelleflerin ileride olası bir sıkıntı yaşamamaları için; borç ve alacak mahsubu sonrası beyan edecekleri ortaklardan net alacak bakiyesini (gerçekte olmayan fiktif tutarı) beyan etmeleri ve beyan tarihindeki bilançolarına uyumlu bir fazlalığı beyanda bulunmalarına dikkat etmeleri gerekmektedir. Konu ile ilgili, ortaklar arasında veya üçüncü şahıslar nezdinde ileride olası bir sıkıntı yaşamamak için genel kurul, yönetim kurulu veya ortaklar kurulu kararı alınmasında fayda görülmektedir.

Stok, kasa ve ortaklar cari hesaplarına ilişkin Kanundan yararlanmak için son 15 (on beş) günlük sürece girilmiş bulunulduğundan, mükelleflerin ileride mağdur olmamaları için durumlarını bir kez daha sağlıklı bir şekilde gözden geçirerek, ihtiyaçları kapsamında yararlanmaları için başvurularını son güne bırakmamaları gerekmektedir.