İhracatta Fatura Kullanımı
Talha APAK
Alomaliye.com Yayın Kurulu Başkanı
Yeminli Mali Müşavir
t.apak@apakymm.com
I.Giriş:
Gümrük mevzuatımıza göere, ihracat/ithalat işlemleri Gümrük Beyannamesi (GB) ile yapılır. Dış ticaret işlemlerinde düzenlenen Gümrük Beyannameleri; ithalat işlemlerinde “Gümrük Giriş Beyannamesi” ihracat işlemlerinde ise, “Gümrük Çıkış Beyannamesi” olarak adlandırılır.
İhracat işlemlerinde asıl ve esas olan gümrük beyannamesidir. Gümrük mevzuatımıza göre malın yurtdışı edilmesi gümrük beyannamesinin düzenlenmesi (açılıp/kapatılması) ile münkün olduğu gibi, Vergi mevzuatımıza göre de malın teslimi gümrük beyannamesinin düzenlenmesi (açılıp/kapatılması) ile mümkün olmaktadır.
İhracat işlemlerinde, gümrük beyannamesine eşyanın “fatura” sının eklenmesi zorunludur. İhracat işlemlerinde, gümrük beyannamesine eklenmesi gereken orijinal faturanın kimi durumlarda ithalatçı ülkedeki alıcıya, ithalatçı ülkenin yetkili makamlarına veya ithalatçı ülkenin gümrük idaresine ibrazının istenebildiği, benzer şekilde ihracata aracılık eden bankalar tarafından akreditif işlemlerinde kullanılmak üzere talep edilebildiği, böyle durumlarda ihracat gümrük işlemlerinin fatura nüshalarından birinin gümrük beyannamesine eklenmesi istenilmektedir.
II.Yasal Dayanak:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 229 uncu maddesine göre; “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır,” Ayrıca, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun faturaya ilişkin 229, 230 ve 231 inci maddeleri hükümleri gereğince faturada bulunması gereken asgari bilgilerin neler olduğu da belirlenmiştir.
T.C. Başbakanlık, Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü’nun 4/5/2009 Tarih, 2009/25 Sayılı Genelgesi (1/2/2010 Tarih, 2010/5 Sayılı Genelge ile değişikliğe uğrayan) ile “İhraccatta Fatura Kullanımı” konusunda yaşanan sıkıntılara açıklık getirilmiş bulunmaktadır.
Özetle;
…Bilindiği üzere, Gümrük Yönetmeliğinin “Beyannameye eklenecek belgeler” başlıklı 119.maddesine göre, gümrük beyannamesi ile birlikte eşyanın faturasının ibrazı zorunludur. Bu itibarla, ihracat gümrük işlemlerinde asıl faturanın ibrazı esastır. Bununla birlikte, bilgisayar sistemi olmayan gümrük idarelerinde asıl faturanın ihracat sırasında ibraz edilememesi halinde, Gümrük Yönetmeliğinin 120. maddesi gereğince faturada bulunması zorunlu olan bilgileri taşıyan faks faturalar ile ihracat gümrük işlemleri tamamlanacak, ancak fatura aslı ibraz edilene kadar beyannameler kapatılmayacaktır.
Ayrıca, beyannamenin tescil tarihinden itibaren, Gümrük Yönetmeliği’nin “Süre” başlıklı 17 nci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi hükmüne göre hesaplanacak 15 günlük süre içinde asıl faturayı ilgili gümrük idaresine ibraz etmeyenler hakkında 4458 sayılı Gümrük Kanunu”nun 241/1. maddesi tatbik edilecek ve asıl fatura ibraz edilene kadar bu Genelge ile getirilen kolaylıklardan yararlandırılmayacaklardır.
Vergi Usul Kanunu’nun 215 inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde: “Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir.
Şu kadar ki, yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz,” hükmü bulunmaktadır Buna göre, ihraç eşyasına ait faturanın, gümrük beyannamesinin “Döviz ve Toplam Fatura Bedeli” başlıklı 22 numaralı sütununda kayıtlı olan yabancı para birimi cinsinden düzenlenen faturalarda, faturada yer alanbilgilerin Türkçe açıklamasının yazılması kaydıyla Türk parası karşılığının gösterilmesi zorunlu değildir. Buna göre, ihraç eşyasına ilişkin olarak yurt dışındaki müşteri adına yabancı dilde fatura düzenlenmesi yukarıdaki açıklamalar ışığında mümkün bulunmaktadır. Bununla birlikte, yabancı dilde düzenlenen faturanın gümrük idarelerince, ihtiyaç hasıl olması durumunda Türkçe tercümeleri istenebilecek ve ihracata ilişkin gümrük beyannamesine eklenecektir
213 sayılı Vergi Usul Kanununun faturaya ilişkin 229, 230 ve 231 inci maddeleri hükümleri gereğince faturada bulunması gereken asgari bilgilerin neler olduğunun belli olduğu, buna göre ihracat gümrük beyannamesine orijinal faturanın eklenemediği hallerde, fatura nüshalarından birinin eklenmesinin vergi kanunları açısından herhangi bir sakıncası bulunmadığı bildirilmektedir.
Bu çerçevede, ihracat gümrük işlemlerinde orijinal faturanın gümrük beyannamesine eklenemediği hallerde okunaklı birinci nüshasının gümrük beyannamesine eklenerek gümrük işlemlerinin yapılmasına izin verilmesi gerekmektedir…
Denilmektedir.
III.Değerlendirme ve Sonuç:
İhracatçı firma ile gümrük işlemlerinin gerçekleştirildiği gümrük idarelerinin farklı bölgelerde bulunması durumunda, orijinal ihracat faturalarının ihracat gümrük beyannamesine eklenmesi zorunluluğu ihracat işlemlerini geciktirmekte idi.
İhracat işlemlerinde gümrük beyannamelerine fatura aslının eklenmesi kural iken, GENELGE ile orijinal faturanın gümrük beyannamesine eklenemediği hallerde okunaklı birinci nüshasının gümrük beyannamesine eklenerek gümrük işlemlerinin yapılmasına izin verilebilmektedir. Ancak, vergi mevzuatımıza göre de, fatura nizamı veya faturada bulunması gerekli asgari bilgilerin bulunması da gereklidir.