Dernek Beyannamesinin Doldurulması
Mintez ŞİMŞEK
Müfettiş
Türk Kızılayı Teftiş Kurulu
[email protected]
Bilindiği üzere Dernekler, 5253 Sayılı Dernekler Kanununun 19. Maddesi, (Dernekler, yılsonu itibarıyla faaliyetlerini, gelir ve gider işlemlerinin sonuçlarını düzenleyecekleri beyanname ile her yıl Nisan ayı sonuna kadar mülkî idare amirliğine vermekle yükümlüdürler. Beyannamenin düzenlenmesine ilişkin esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.) ve Dernekler Yönetmeliğinin 83. Maddesi (Dernek yönetim kurulu başkanları, her takvim yılının ilk dört ayı içinde bir önceki yıla ait Dernek Beyannamelerini (EK- 21), mülki idare amirliğine vermekle yükümlüdürler. İl merkezlerinde ve büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerde bulunan dernekler beyannamelerini bir adet, diğer ilçe merkezinde bulunanlar ise iki adet olarak verirler.) amir hükümleri doğrultusunda bir önceki yıla ilişkin iş ve işlemlerini ihtiva eden beyannamelerini her yılın ilk iş gününden, Nisan ayının son gününe kadar mülki idare amirliğine vermekle yükümlü olup, bu yükümlülüğü yerine getirmeyen Dernek Yöneticilerine 572,00.-TL İdari Para cezası verilmektedir.
Bu yazımızda, Dernek Beyannamesinin doldurulmasına ilişkin olarak ayrıntılı izahat verecek, bu konuda gelen bazı soruları açıklamaya çalışacağım.
Soru: Bir derneğin yönetim kurulunda Sayman üye olarak görev yapmaktayım, geçen yıl beyannameyi geç verdiğimizden dolayı derneğimize idari para cezası kesildi ve diğer üyeler Sayman üye olmam nedeni ile kesilen cezanın benim tarafımdan ödenmesini talep ettiler.
Yönetim Kurulunun görev dağılımına göre Dernek Beyannamesini doldurup mülki amirliğe teslim etmek hangi üyenin görevi veya sorumluluğundadır? Kesilen idari para cezasını ben ödemek zorunda mıyım?
Cevap: 5253 Sayılı Kanununa göre, Derneklerce Mülki Amirliğe verilecek her türlü beyanname ve bildirimlerden ve yine sebebi ne olursa olsun, Dernek Tüzel Kişiliği adına tahakkuk ettirilen tüm cezalardan “dernek yöneticisi” sıfatı ile Dernek Yönetim Kurulu Başkanı sorumludur.
Dernek Yönetim Kurulu Başkanına yüklenen bu sorumluluk, kendisinin dernek tüzel kişiliğini temsil etmesinden dolayı verilmiştir. Sayman Üyenin gerek beyannamenin verilmesi ve gerekse beyannamenin geç verilmesinden kaynaklı olarak kesilen cezanın ödenmesinde bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
Soru: Genel Merkezi Ankara da olan bir derneğin şubesiyiz. 2008 yılına ilişkin dernek beyannamesini Şubat-2009 da İlçe Dernekler Bürosuna teslim ettik. Ancak İlçe Dernekler Bürosu Aynı beyannameden Genel Merkezimize de göndermemiz gerektiğini aksi halde İdari Para Cezası kesileceğini ifade etti, beyannamenin Genel Merkezimize de gönderilmesi yasal bir zorunluluk mudur?
Cevap: Dernek Şubeleri, Dernekler Yönetmeliğinin 83. Maddesinin 2. Fıkrası “Şubeler, mülki idare amirliğine verecekleri beyannamelerin birer örneğini bağlı bulundukları derneğe de vermekle yükümlüdürler.” Amir hükmü gereği mülki amirliğe verilen beyannamenin bir örneği, derneğin bağlı bulunduğu Genel Merkeze de gönderilmelidir. Bu yasal bir zorunluluktur.
Soru : Beyannameyi mülki amirliğe verirken ekine herhangi bir evrak ilave edecek miyiz?
Cevap: Verdiğiniz beyannameye göre derneğin banka hesaplarında bakiye para var ise ve/veya yıl içerisinde herhangi bir şekilde banka hesaplarını kullandı iseniz, bu hesapların yılın son iş gününe ait hesap özetini(ekstre) de beyannameye eklemek zorundasınız.
Soru: İşletme Hesabı esasına göre defter tutan ve Kamu Yararına Çalışan Dernek statüsü bulunmayan bir derneğiz. Bizde beyannamemizi İnternet üzerinden doldurabilir miyiz?
Cevap: Bilindiği üzere Dernekler Yönetmeliğinin 96. Maddesi gereği, Kamu Yararına Çalışan Dernek statüsü bulunan dernekler ile Bilanço esasına göre defter tutan dernekler, beyannamelerini Dernekler Dairesi Başkanlığının internet sayfası (www.dernekler.gov.tr) üzerinden, kullanıcı adı ve şifresini kullanarak doldurmaktadır.
Aynı maddenin son fıkrası hükmünce yukarıda belirtilen guruplar dışında kalan dernekler de bağlı bulundukları İl Dernekler Müdürlüklerine müracaat ederek kullanıcı adı ve şifresi almak talep edip almak suretiyle, dernek beyannamesini internet sayfası üzerinden doldurabilirler ancak beyannamelerini Elektronik ortamda veren dernekler, internet üzerinden gönderdikleri beyannamenin bir çıktısını alarak mülki amirliğe vermek zorundadırlar.
Soru: İşletme Hesabı esasına göre defter tutan bir derneğiz, çak fazla bir faaliyetimiz ve gelirimiz yok. Beyanname için gerekli olan tabloları nasıl düzenleyeceğimiz konusunda bilgi verebilir misiniz?
Cevap: İşletme Hesabı esasına göre defter tutan dernekler için makalenin sonunda bir işletme hesabı tablosu sunulmuştur. Örnek 1 olarak sunulan bu tablonun Gelir ve Gider kısımlarına faaliyet kalemleri itibariyle yıl içerisinde gerçekleşen işlemlerinizi yekûn olarak yazıp, Gelirlerin baş tarafına geçen yıldan(2008) devir aldığınız kasa, banka ve alacaklarınızı, Giderlerin son kısmına ise 31Aralık akşamı itibariyle kasa ve banka mevcutlarınız ile alacaklarınızı yazıp tabloyu eşit olarak kapatacaksınız.
Tablonun 2.1 maddesinden 2.9 maddesine kadar verilen Gelir seçenek kalemleri ile 3.1 maddesinden 3.8 maddesine kadar verilen Gider seçenek kalemlerinden derneğinizin gelir veya giderleri ile uyuşanları yazıp, derneğinizde olmayan gelir veya gider kalemleri için yeni satırlar açabilirsiniz.
Bu tabloda sunulan madde numaraları Dernek Beyannamesinde belirtilen madde numaraları ile birebir aynı olduğunda tablo üzerindeki rakamları doğrudan beyannameye aktarabilirsiniz.
Soru: 01.01.2009 tarihinden itibaren Bilanço esası ile defter tutmaya başlayan bir derneğin muhasebecisiyim. Dernek Beyannamesine baktığımda, bilanço detayına ilişkin bilgiler içerisinde Amortisman tutarının olmadığını gördüm, Bilanço esasına göre defter tutan dernekler amortisman ayırmıyorlar mı? Birde, dernek hesapları İşletme esasından Bilanço esasına geçirilirken, açılış kaydında Pasif tarafa, bazı dernekler Sermaye, bazı dernekler ise Yasal Yedek yazıyor, açılış kaydında pasif tarafa kaynak olarak ne yazılması gerekir?
Cevap: Bilanço esasına göre defter tutan dernekler için ekte sunulan ve Örnek 2 olarak sunulan tabloların, kapanış Bilançonuz ve Gelir-Gider Tablonuzdaki rakamlara uygun olarak doldurulması halinde, bu tablolarda belirtilen numaraların karşısındaki tutarların Dernek beyannamesine aynen aktarılması çok kolay olacaktır.
Dernekler, kâr amacı gütmeyen teşekküller olduklarından(iktisadi işletmeleri hariç) vergi mevzuu dışındadırlar ve bu nedenle Maddi Duran Varlıkları için Amortisman ayırmak zorunda değildirler.
Bununla birlikte mevcut maddi duran varlıklarının herhangi bir zamandaki gerçek değerini öğrenebilmek ve reel bir mali kayıt tutmak açısından amortisman ayrılmasında fayda bulunmaktadır.
Amortisman ayıran dernekler, Örnek 2 de sunulan Bilançonun Aktif tarafında 4.2.4.5 numarası ile yer alan ve isteğe bağlı olarak doldurulabilecek yere ayırdıkları amortismanı yazmak sureti ile amortismanlarını da Dernek Beyannamesine ekleyebilirler.
Dernekler ticari kuruluşlar olmadıklarından yılsonlarında kâr yerine “gelir fazlası”, zarar yerinede “gider fazlası” verirler. Bu nedenle İlk defa bilanço esasına geçen derneklerin açılış kaydında Varlıklarına karşılık olarak Sermaye yerine Yasal Yedek göstermeleri daha uygun olacaktır.
Yukarıda verilen soruların dışında genel olarak, beyannamenin nasıl ve ne şekilde doldurulacağına ilişkin olarak ve hemen hemen tamamı aynı konuları içeren sorularınız için İçişleri Bakanlığı Dernekler Daire Başkanlığınca hazırlanan ve ekte bir örneği sunulan “DERNEK BEYANNAMESİ FORMUNU DOLDURMA REHBERİ“ni örnek bir kaynak nitelindedir.
Bu rehberde beyannamenin nasıl doldurulacağı adım adım anlatılarak, ayrıntılı izahat verilmiştir.
Ekleri
(İŞLETME HESABI TABLOSU)
(DÖNEM SONU BİLANÇOSU)
(GELİR-GİDER TABLOSU)
