KOD Uygulaması KOD’lara Nasıl Girilir Nasıl Çıkılır
Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
Alomaliye.com Yayın Kurulu Bşk.
I.Giriş:
Son yıllarda, başta İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın, akabinde diğer illerdeki vergi dairesi başkanlıkları ve buna bağlı vergi dairelerinin KOD uygulaması, kamuoyunda çok tartışıldı ve tartışılmaya da devam etmektedir. Uygulamaya, olumlu bakanlardan çok olumsuz bakanlar oldu, haklı ve haksız bir çok uygulama ile karşılaşıldı, hukuki olmadığı dile getirildi, ancak bu güne kadar da konu ile ilgili sağlıklı bir çözüm de getirilmedi. Taraflar, çözüm aramaya devam etmektedirler ancak, hukuki alt yapısı olmadığından dolayı mevcut uygulamanın sıkıntı vermeye devam edeceği de şüphesizdir. Asıl sıkıntı, haksız yere KOD’lara giren mükelleflerin mağduriyetlerinin giderilmesine yönelik olumlu bir uygulamanın temin edilememiş olmasıdır.
Bir çok mükelleflin, satın aldıkları mal ve hizmet karşılığında kendilerine verilen bazı fatura vb. belgelerin vergi mevzuatı bakımından geçerli sayılamayacağını çoğu zaman bilmeden veya fark etmeden almakta ve defter kayıtlarına intikal ettirdikten sonra beyanlarına da dahil etmektedirler. Bu nedenle de bir çok mükellefin, dolaylı veya dolaysız incelemeler sonucu ciddi sıkıntılarla karşı karşıya kaldıkları, “olumsuz mükellefler” listesi olarak adlandırılan KOD’lara alındıkları, KOD’lara girmenin sonucu olarak da mükellef ile idarenin sık sık olumsuz bir şekilde karşı karşıya geldikleri görülmüştür. Bu durum, uzun yıllardır hukuken tartışmalı olmakla beraber, idare açısından önemli bir otokontrol aracı haline gelmiş bulunmaktadır. [*]
Uygulaması çok karmaşık olan ve bir çok iyi niyetli mükellefi de mağdur eden ve etmeye devam eden KOD uygulaması ile ilgili olarak, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 17.11.2009 tarihinde yayımlamış olduğu duyurusunu aşağıda olduğu gibi yazımıza dahil ederek mükelleflere yardımcı olmaya çalıştık. Görüleceği üzere, konu çok açık ve net bir şekilde dört grupta toplanmış ve çözüm yolları da açık ve net bir şekilde idare tarafından duyurulmuştur.
II.İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın Konu İle İlgili yayımladığı Duyuru:
KDV İNDİRİM İŞLEMLERİYLE İLGİLİ TEBLİGATLAR HAKKINDA DUYURU – 17.11.2009
Başkanlığımıza yansıyan olaylardan, KDV indirim işlemleri denetimleri sırasında hakkında olumsuzluk tespit edilen mükelleflerden alışları ile ilgili olarak kendilerine tebligat yapılan mükelleflerimizin, vergi dairelerine yapacakları açıklamalarla ilgili tereddüte düştükleri anlaşılmaktadır. Mükelleflerimizin KDV indirimlerine dair vergi dairelerince yapılan tebligatlarla ilgili olarak yapabilecekleri işlem ve açıklamalar aşağıda gösterilmiştir.
| Açıklama İstenen Alışlar | Mükelleflerimizin Yapabilecekleri İşlemler ve Açıklamalar |
| Sahte Belge Düzenleyen Mükelleflerden Alışlar | – Düzeltme beyannamesi verilerek söz konusu alışlar, KDV indirimlerinden çıkarılabilir.
– Düzeltme beyannamesi verilmemesi durumunda, olumsuz alışlara ilişkin KDV’nin 4 katı tutarında teminat verilerek genel esaslara dönüş sağlanabilir. – Olumsuz alışın dönemi zamanaşımına uğramışsa, mükellefin müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır .- Öte yandan, söz konusu alışlar için KDV tevkifatı yapılmış ve vergi dairesine ödenmiş ise, tevkifat yapılan alışlardan dolayı mükellefin müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır. |
| Sahte Belge Kullanan Mükelleflerden Alışlar | – Bu alışların banka yoluyla ya da Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen çeklerle yapılmış olduğunun vergi dairesine belgelendirilmesi durumunda, alış yapan mükellefin müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır.
– Ödemelerin, banka yoluyla ya da çekle yapılmamış olması durumunda, söz konusu alışlar için düzeltme beyannamesi vermek suretiyle KDV indirimlerinden çıkarılabilir. – Olumsuz alışın dönemi zamanaşımına uğramışsa, mükellefin müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır. – Diğer taraftan, sahte belge kullanan firmanın genel esaslara dönmesi yani hakkındaki olumsuzluğun kalkması durumunda da, bu firmadan alışları olan firmanın müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır. – Öte yandan, söz konusu alışlar için KDV tevkifatı yapılmış ve vergi dairesine ödenmiş ise, tevkifat yapılan alışlardan dolayı mükellefin müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır. |
| Adresinde Bulunmayan veya Mükellefiyeti Resen Kapatılan Mükelleflerden Alışlar | – Adreste bulunmama veya mükellefiyetin kapatıldığı dönemden önceki dönemler için, yani mükellefin faal olduğu dönemlerde yapılan alışlar için herhangi bir sorumluluk bulunmamaktadır. Mükelleflerimizin bu durumu vergi dairelerine izah etmeleri gerekmektedir.
– Adresinde bulunulmadığı veya mükellefiyetin kapatıldığı dönemler için ise söz konusu alışlar için düzeltme beyannamesi vermek suretiyle KDV indirimlerinden çıkarılabilir. Düzeltme beyannamesi verilmemesi durumunda, olumsuz alışlara ilişkin KDV’nin 4 katı tutarında teminat verilerek genel esaslara dönüş sağlanabilir. – Olumsuz alışın dönemi zamanaşımına uğramışsa, mükellefin müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır. – Öte yandan, söz konusu alışlar için KDV tevkifatı yapılmış ve vergi dairesine ödenmiş ise, tevkifat yapılan alışlardan dolayı mükellefin müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır. |
| Defter ve Belgelerini İnceleme Elemanına İbraz Etmeyen Mükelleflerden Alışlar | – Defter belge ibraz edilmeyen dönemlerdeki alışların banka yoluyla ya da Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen çeklerle yapılmış olduğunun vergi dairesine belgelendirilmesi durumunda, alış yapan mükellefin müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır.
– Ödemelerin, banka yoluyla ya da çekle yapılmamış olması durumunda, söz konusu alışlar için düzeltme beyannamesi vermek suretiyle KDV indirimlerinden çıkarılabilir. – Defter belge ibraz etmeyen mükellef hakkında olumsuzluk kalkarsa, bu durum vergi dairesine bildirilmelidir. – Olumsuz alışın dönemi zamanaşımına uğramışsa, mükellefin müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır. – Öte yandan, söz konusu alışlar için KDV tevkifatı yapılmış ve vergi dairesine ödenmiş ise, tevkifat yapılan alışlardan dolayı mükellefin müteselsil sorumluluğu bulunmamaktadır. |
III. Değerlendirme ve Sonuç:
Yukarıdaki tabloda görüleceği üzere, uygulamada KOD olarak adlandırılan olumsuz mükellefler listesine alınan mükelleflerin olumsuzlukları dört grupta toplanmış olup, bu olumsuzluklardan kurtulmaları da yasal bir şekilde 84 Seri No.lu KDV Genel Tebliğ kapsamında anlatılmış bulunulmaktadır. Diğer taraftan, 5811 sayılı Kanun’dan yararlanma şartlarını taşıyan mükelleflerin, indirimi reddedilen alışlarına ilişkin (olumsuz alışlarına ilişkin) olarak düzeltme imkanları da yok ise, varlık barışından yararlanmaları mümkündür.
Son günlerde vergi dairelerince mükelleflere, kullandıkları olumsuz faturalar nedeniyle yazılar gönderilmekte ve bu olumsuzluklardan kurtulmaları için yapmaları gereken işlemler (Varlık Barışı Bağlantılı) anlatılmaktadır. İlgili yazılardan da anlaşılacağı gibi, dolaylı veya dolaysız tespitler tamamen KDV ‘ye yönelik olup, KDV indirimlerinin düzeltilmesi amaçlanmıştır. Mükelleflerin de, bu düzeltmelerini yukarıdaki izahatlar doğrultusunda yapmaları gerekir. Aksi takdirde, konuyu varlık barışı ile ilişkilendirerek düzeltme yapmalarında ekonomik anlamda büyük yararlar sağlayacaktır.
Uygulamada, KOD’lara girmenin çok kolay, ancak bu KOD’lardan çıkmanın ise çok zor olduğunu bu durumu yaşayanlar çok iyi bilmektedirler. Ayrıca, olumsuz sayılabilecek fatura alımı nedeniyle KOD’a alınan veya bu konuda sıkıntı yaşayan mükelleflerin bu sıkıntılardan kurtulmaları için, yukarıdaki tabloda görüleceği üzere hangi gruba (KOD) girdiklerini ve bu gruptan (KOD) nasıl çıkacaklarını dikkatle takip etmelerinde fayda bulunmaktadır. Temennimiz odur ki, uygulama da sıkıntı yaratılmadan (vergi dairelerince) açıklamalar doğrultusunda yerine getirilir ve mükelleflere yardımcı olunması sağlanır.
[*] Talha APAK, SAHTE FATURA ALIMLARI NEDENİYLE SAKINCALI MÜKELLEFLER LİSTESİNE ALINAN VEYA ALINACAK MÜKELLEFLERİN BU SIKINTILARINDAN KURTULMA YOLLARI VE VARLIK BARIŞI İLİŞKİSİ www.alomaliye.com – 27 Ekim 2009