Yeni Teşvik Uygulama Sistemi Yatırımlarda Devlet Yardımları
Dr. Adem Utku ÇAKIL
SMMM
KOSGEB Mali ve Finans İşleri Danışmanı
aucakil@ttmail.com
16 Temmuz 2009 Tarih ve 27290 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren “YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI HAKKINDA KARAR (BKK 2009/15199)” ına ilişkin olarak 28 Temmuz 2009 Tarih ve 27302 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan 2009/1 Sayılı Uygulama Tebliği ile Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Kararın Uygulaması hususuna açıklama getirilmiştir.
I.Genel Açıklamalar
Tebliğde dikkati çeken en belirgin yenilik; kamu kurum ve kuruluşlarına ilişkin getirilen açıklayıcı ifadedir. Önceki mevzuatta açık bir ifade olarak yer almayan teşvik belgesinin hangi kamu ve kurumlara düzenleyeceği hükmü yeni düzenleme ile açıklığa kavuşturulmuştur. Buna göre “genel ve özel bütçeli kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların sermaye bileşimindeki hisse oranları %50’yi geçen kurum ve kuruluşları” teşvik belgesine müracaat edebilecektir.
Bununla beraber gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, iş ortaklıkları ve kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler ve vakıflar ile yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubeleri de teşvik belgesi için müracaat edebilecekler arasındadır.
Teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin talepler Müsteşarlığa yapılacaktır. Ancak, yabancı sermayeli yatırımlar, büyük ölçekli yatırımlar, bölgesel uygulamalar kapsamındaki yatırımlar ile Ar-Ge ve çevre yatırımları hariç olmak üzere sabit yatırım tutarı 8 Milyon Türk Lirasını aşmayan ve aşağıda belirtilen imalat sanayi yatırımları için;
| Sektörün US 97 KODU | YATIRIM KONULARI |
| 15 | Gıda ürünleri ve içecek imalatı |
| 17 | Tekstil ürünleri imalatı (Yün ipliği hariç olmak üzere, tekstil elyafının hazırlanması ve eğrilmesi konusunda sadece modernizasyon yatırımları ve halı, rafting, dokunmamış ve örülmemiş kumaş ile çuval hariç olmak üzere tekstil dokumacılığı konusunda sadece modernizasyon yatırımları) |
| 18 | Giyim eşyası imalatı |
| 19 | Derinin tabaklanması ve işlenmesi |
| 20 | Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) ; hasır ve buna benzer,örülerek yapılan maddelerin imalatı |
| 21 | Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı |
| 23 | Rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı (Madencilik yatırımları hariç) |
| 24 | Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı |
| 25 | Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı |
| 26 | Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı |
| 27 | Ana metal sanayi (2710 demir çelik ana sanayi hariç) |
| 28 | Metal eşya sanayi |
| 29 | B.y.s. makine ve teçhizat imalatı |
| 30 | Büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı |
| 31 | B.y.s. elektrikli makine ve cihazların imalatı |
| 32 | Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı |
| 33 | Tıbbi aletler, hassas ve optik aletler ile saat imalatı |
| 34 | Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı |
| 35 | Diğer ulaşım araçlarının imalatı (Gemi ve yat inşa yatırımları hariç) |
| 36 | Mobilya imalatı; b.y.s. diğer imalat |
Yatırımcılar tercihen Adana, Ankara, Aydın, Balıkesir, Denizli, Ege Bölgesi [1], Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, Kayseri, Kocaeli ve Konya Sanayi odalarına da müracaat edilebileceklerdir.
- Müsteşarlığa veya belirlenmiş olan Sanayi Odalarına yapılacak olan müracaatlarda aşağıda belirtilen belgeler istenecektir.
- Yatırımcıyı temsil ve ilzama yetkili kişilerce imzalı müracaat dilekçesi,
- Noter tasdikli imza sirküleri,
- Yatırım Bilgi Formu,
- Müsteşarlığa yapılacak müracaatlarda;400,00 Türk Lirası tutarındaki meblağın TCMB nezdindeki muhasebe birimi hesabına yatırıldığına dair makbuzun ikinci nüshası, sanayi odalarına yapılacak müracaatlarda; yukarıda belirtilen meblağın 100,00 Türk Lirası tutarındaki kısmının ilgili sanayi odasının hesabına yatırıldığını gösterir makbuz nüshası ile
Bakiye kısmı olan 300,00 Türk Lirasının TCMB nezdinde muhasebe birimi hesabına yatırıldığına dair makbuzun ikinci nüshası,
- Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi veya Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Gazetesi aslı veya noterden veya sicil merciinden tasdikli örneği,
- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik Kurumuna muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına ve yapılandırmanın bozulmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili birimlerinden alınacak yazının aslı,
- 2872 sayılı Çevre Kanununa istinaden, sadece ÇED Yönetmeliği eki listelerde yer alan “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı” şartı aranması gereken yatırım konuları için Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan alınan Karar ve/veya Karara ilişkin yazı.
Teşvik belgesi müracaatının değerlendirilmesi sonucunda yatırıma ait teşvik belgesi, döviz ve kredi kullanım formu ile ithal ve yerli makine ve teçhizat listeleri Müsteşarlıkça onaylanarak yatırımcıya tevdi edilecektir. Sanayi odalarına yapılan müracaatlarda ise Müsteşarlıkça da uygun görülen yatırımlara ilişkin teşvik belgeleri onaylanarak iki nüsha halinde sanayi odasına gönderilecek, Sanayi odasınca teşvik belgesinin bir aslını yatırımcıya diğer nüshasını da muhafaza edilecektir.
III. Yatırıma Başlama ve Teşvik belgeli yatırımlara sağlanacak destek unsurları
Teşvik belgesinde öngörülen yatırıma başlama tarihi teşvik belgesi için Müsteşarlığa veya sanayi odasına müracaat tarihi olup, yatırıma başlanıldığının kabul edilebilmesi için, arazi-arsa alımı, altyapının hazırlanması, inşaata başlama, makine ve teçhizat temini gibi harcamalardan bir veya birkaçının gerçekleştirilmesi şarttı aranacaktır.
Genel Teşvik Sistemi içinde Teşvik edilmeyecek veya Şartlı Teşvik Görecek Yatırım Konuları hariç olmak üzere, asgari sabit yatırım tutarının üzerindeki yatırımlar bölge ayırımı yapılmaksızın gümrük vergisi muafiyeti ile katma değer vergisi (KDV) istisnasından yararlanacaklardır.
Bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar,
I inci ve II nci bölgelerde ise; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, yatırım yeri tahsisi ve 31/12/2010 tarihine kadar yatırıma başlanılması halinde sigorta primi işveren hissesi desteğinden,
III üncü ve IV üncü bölgelerde; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, yatırım yeri tahsisi, sigorta primi işveren hissesi desteği ve faiz desteğinden yararlanabileceklerdir.
Büyük ölçekli yatırımlara;
Gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, yatırım yeri tahsisi ve sigorta primi işveren hissesi desteği uygulanabilecektir. Ancak I inci ve II nci bölgelerde sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilmeleri için 31/12/2010 tarihinden önce yatırıma başlanılması gerekmektedir.
Ar-Ge ve çevre yatırımları ise; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası ve faiz desteğinden yararlanabilecektir.
- Teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyen harcamalar
- Tamamlanmış yatırımlar ile müracaat tarihinden önce gerçekleştirilmiş bulunan yatırım harcamaları teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyecektir.
- Teşvik belgeleri kapsamında; ham madde, ara malı ve işletme malzemesi, Kullanılmış yerli makine ve teçhizat, Arazi tipi olanlar dahil otomobil, minibüs vb. binek araçları, porselenden, seramikten ve camdan mamul sofra ve mutfak eşyası, Ulusal çapta yayım yapan günlük gazete basım hizmetlerine yönelik teşvik belgeleri hariç diğer teşvik belgeleri kapsamında baskı, basım ve matbaa makineleri de değerlendirilmeye alınmayacaktır.
- Gıda ürünleri ve içecek imalatı ile entegre hayvancılık yatırımlarında; kamyon, kamyonet, frigorifik kamyon, frigorifik kasa, soğutucu ünite, çekici, kamyon kasası ve kamyonet kasası, Havayolu taşımacılık hizmetlerine yönelik yatırımlar dışındaki diğer yatırımlar için uçak ve helikopter teşvik belgeleri kapsamına dahil edilmeyecektir.
- Diğer yatırım konularında ise sektörel özellikler dikkate alınarak teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyecek harcamalar müsteşarlıkça belirlenecektir.
- Teşvik belgelerine ait ithal ve yerli listelerde inşaat malzemelerine yer verilmeyecektir.
Ancak harcama tutarının; bölgesel uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımlar için teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırımın en az %10’u, büyük ölçekli yatırımlar için ise en az 5 milyon Türk Lirası olması halinde yatırıma başlanılmış sayılacağı tebliğde belirtilmiştir. Ancak Müsteşarlık gerekli görülen hallerde yatırıma başlamaya ilişkin faaliyetlerin fiziki gerçekleşmelerini tespit amacıyla bizzat yatırım mahallinde incelemeler de yapabilecek veya yaptırabilecektir.
Daha önceki yasa gereği kabul gören Yatırım projesine ilişkin fizibilite yapmak ve şirket kurmak yatırıma başlama sayılırken yeni uygulama tebliğinde bu geçerliliğini yitirmiştir. Bununla beraber İşletmeye geçiş tarihi konusunda da Uygulama Tebliğinde düzenlemeler getirilmiştir.
Yatırımın cinsine göre Komple Yeni Yatırımlarda işletmeye geçiş tarihi için aşağıdaki şartlarda teşvik belgesinin tamamlama vizesinin yapıldığı tarih olarak kabul edilecektir;
- İmalat sanayi, madencilik, seracılık ve soğuk hava deposu yatırımlarında ilgili merciilerden onaylı kapasite raporunun,
- Denizyolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığı yatırımlarında denize elverişlilik belgesinin veya klas sertifikasının,
- Havayolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığı yatırımlarında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden faaliyette bulunulduğuna dair onay yazısının,
- Demiryolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığı yatırımlarında Devlet Demir Yolları Genel Müdürlüğünden uygun görüş yazısının,
- Jeotermal enerji ile veya enerji santralleri atık ısısı ile konut ısıtma/soğutma yatırımlarında ilgili yerel yönetimin onayının ve ısının başka bir yatırımcıya ait jeotermal kaynak veya santrallerden temin edilmesi halinde asgari 10 yıllık temin sözleşmesinin,
- Diğer hizmetler sektörü yatımlarından turizm, eğitim, hastane, huzurevi, öğrenci yurdu gibi yatırımlarda ilgili bakanlıklardan işletme belgesi, uygunluk belgesi, izin belgesi, ruhsat veya lisansın
Diğer Yatırım Cinslerinde ise teşvik belgesinin tamamlama vizesinin yapıldığı tarihtir. Bu arada Uygulama tebliğinde Teşvik belgesi kapsamında yapılacak yatırım cinsleri
- Komple yeni yatırım
- Tevsi
- Modernizasyon
- Ürün Çeşitlendirmesi
- Entegrasyon
olarak belirlenmiştir.
- Yatırımın Tamamlanması
Yatırımcıların, teşvik belgesinde öngörülen süre veya ek süre bitimini izleyen altı ay içinde tamamlama vizesinin yapılması için teşvik belgesini düzenleyen mercie veya Müsteşarlığa başvurmaları zorunludur. Eski uygulamada olduğu gibi Müsteşarlıkça uygun görülmesi hâlinde, yatırımların tamamlama vizesi işlemleri için yatırımın bulunduğu il valiliği, odalar veya bankalar görevlendirilebilecektir. Görev verilen ilgili kurum ve kuruluşlar yapılan müracaatları iki ay içerisinde sonuçlandırmakla yükümlüdür.
Yatırımcılar; Tamamlama vizesi işlemi ile ilgili olarak, müsteşarlığa veya müracaat ettikleri Sanayi Odasına; AŞAĞIDA BELİRTİLEN bilgi ve belgeleri tevdi edeceklerdir.
- Teşvik belgesi ve döviz kullanım belgesi aslı,
- Yatırımın gerçekleşme durumunu gösteren yatırım takip formu,
- İthal ve yerli global liste aslı,
- Gerekli görülmesi halinde Gümrük Beyanname fotokopileri,
- Yatırım kapsamında kredi kullanılıp kullanılmadığına dair şirketi temsil ve ilzama yetkili kişilerce imzalı taahhütname,
- Bina ruhsatı ve yapı kullanma izni ile arsa tapusu fotokopisi (ekspertiz anında aslının görüldüğüne dair şerh düşülür.),
- Firma yetkililerince onaylı harcamalarla ilgili fatura dökümü (arsa, inşaat, yerli ve ithal makina teçhizat ve diğer yatırım harcamaları ie ilgili harcama listeleri, (yevmiye kayıt tarih ve numaralarınıda içeren),
- Kapasite raporu (İlgili Oda onaylı),
- İmza sirküleri (Noter onaylı),
- Gerçekleşen ithal ve yerli listeler (aşağıda gösterilen formatta, kaşeli, firma yetkililerince imzalı),
- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik Kurumuna muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına ve yapılandırmanın bozulmadığına dair yazı,
- Varsa teşvik belgesindeki özel şartların yerine getirildiğine ilişkin bilgi ve belgeler.
- GERÇEKLEŞEN İTHAL MAKİNE VE TEÇHİZAT LİSTESİ ( 2 nüsha)
- GERÇEKLEŞEN YERLİ MAKİNE VE TEÇHİZAT LİSTESİ ( 2 nüsha)
Tamamlama Ekspertiz işlemleri için görevlendirilecek eksperlerin her birine ödenecek ekspertiz ücreti 75,00 Türk Lirası olarak belirlenmiştir. Bu görevlendirmelerde ekspertiz ücreti, yol ve konaklama giderleri yatırımcı tarafından karşılanacak ve Yatırımcılardan başka hiçbir ad altında ücret talep edilmeyecektir.
Ege Bölgesi Sanayi Odası kapsamında İzmir ve Muğla illeri yer almaktadır.
