Ara Dinlenmesi
Cumhur Sinan ÖZDEMİR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Müfettişi
csnozdemir@gmail.com
Özellikle özel güvenlik çalışanı okuyucular ay içinde gönderdikleri e-maillerde “Çalışma sürelerinin günde 10 saati aştığını, yarım saat yemek ve çay molası verdiklerini belirterek, yasal uygulamanın ne olduğu sorusunu” yöneltmişlerdir.
Ara dinlenmesi işçinin çalışma yükümlülüğünün bulunmadığı, bu süreyi nerede ve nasıl geçireceğine serbestçe karar verebileceği bir zaman dilimi olarak tanımlanabilir.
Çalışma süresinin düzenlenmesine ilişkin hükümler iş gücünü korumayı hedeflemiştir. Çalışma süresine ilişkin yasal düzenlemede (1); Ara dinlenmeleri iklim, mevsim, yöredeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak yirmi dört saat içinde kesintisiz on iki saat dinlenme süresi dikkate alınarak düzenlenir hükmü getirilmiştir.
Ara Dinlenme Süresi:
İş Kanununa göre (2);
Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere;
a) Dört saat veya daha kısa süreli işlerde on beş dakika,
b) Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,
c) Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat ara dinlenmesi verilir.
Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir. Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabilir.
Dinlenmeler bir işyerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir.
Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.
Çalışma Süresinin Günlük 10 Saati Aşması Halinde Ara Dinlenme Süresi:
Uygulamada çay ve yemek molası olarak adlandırılan ara dinlenmelerinin çalışma süresinden sayılmayacağı kanun hükmünde açıkça belirtilmiştir.
Ara dinlenme süreleri azaltılamaz ancak iş sözleşmesi –toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir.
İş Kanunu yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde en az bir saat ara dinlenmesi verileceğini ve sürenin aralıksız olacağını belirtmiştir.
Yargıtay (3) “Davacının davalıya ait bina ve santrallerde koruma güvenlik görevlisi olarak 10 saate kadar süren çalışmalarından yarım saat, 14 saatte kadar süren çalışmalarında bir saat ara dinlenme süresi mahsup edilmiştir.Davacının yaptığı görevin niteliği, görev yapılan yer nazara alındığında dairemizin bu tip çalışmalarda yerleşmiş görüşü de göz önüne alınarak 10 saatte kadar olan çalışmalarda bir, 10 saatten fazla süre olan çalışmalarda bir buçuk saat ara dinlenme süresi düşülmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması hatalıdır” kararında özetle güvenlik görevlisi olarak çalışan davacının 10 saati aşan ara dinlenme süresinin 1,5 saat olduğu belirtilmiştir.
Sonuç:
Ara dinlenmesi süresince işçinin işyerinde ve her an işverenin talimatı altında olacak şekilde bulunma zorunluluğu yoktur. İşçi bu süreyi isterse işyeri dışında da geçirebilir.
Ara dinlenmesi ile ilgili yasal düzenlemeye uymayan işverenliğe 2009 yılı için 1012.-TL idari para cezası uygulanacaktır.
İş Kanunu yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde en az bir saat ara dinlenmesi verileceğini ve sürenin aralıksız olacağını belirtmiştir.
Yargı kararı da dikkate alınarak özel güvenlik görevlisi olarak çalışanlara yapılan işin niteliği gereği 10 saatte kadar olan çalışmalarda bir, 10 saatten fazla süren çalışmalarda bir buçuk saat ara dinlenmesi kullandırılması gerekir.
(1) İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma Süreleri Yönetmeliği 3.Md
(2) İş Kanunu 68.Md
(3) Yargıtay 9.HD-E:2007/41771-K:2008/01374-T:21.02.2008