Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
Öğretim Görevlisi
ÇEKLER VADESİNDEN ÖNCE BANKALARA İBRAZ EDİLEMEYECEK – 711. MADDE HÜKMÜDE ARTIK UYGULANAMAYACAKTIR
Global ekonomik krizin ülkemizde de ciddi bir şekilde yaşanmasının ardından, hükümetçe bir dizi tedbirler alınmaya başlanmış olup, bu tedbirlerin en önemlisi olarak kamuoyunda da tartışılan ve “torba yasa” olarak adlandırılan ekonomik tedbir paketi kapsamında, 18 Şubat 2009 tarihinde TBMM de kabul edilen 5838 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 29 Kanun’da değişiklik yapan, 34 madde ve 6 geçici maddeden oluşan kapsamlı bir düzenleme yapılmış bulunmaktadır.
İlgili kanun, Cumhurbaşkanı’nın onayından sonra Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girecektir. Ancak, biz ilgili Kanun’un iki maddesinde yer alan iki önemli düzenlemeyi ilgililerin bilgisine sunmak amacıyla yazı konusu etmiş bulunuyoruz.
5838 Sayılı Kanun’un 18.maddesi ile aşağıdaki düzenleme yapılmıştır.
MADDE 18- 19/3/1985 tarihli ve 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 2- 31/12/2009 tarihine kadar, üzerinde yazılı keşide tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.”
Madde ile; belirli bir süreyle çekin, üzerinde yazılı keşide tarihinden önce ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersiz kabul edilerek ekonomik sıkıntılarla çeklerin zamanında ödenememesi sonucunda ticari hayatta karşılaşılan sorunlara ve mağduriyetlere çözüm üretilmesi amaçlanmıştır.
5838 Sayılı Kanun’un 32.maddesi ile aşağıdaki düzenleme yapılmıştır.
MADDE 32-(19) 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 711 inci maddesinin üçüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
Madde ile; 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 711 inci maddesinin üçüncü fıkrasında düzenlenen “Keşideci çekin kendisinin veya üçüncü bir kimsenin elinden rızası olmaksızın çıkmış olduğu iddiasında ise muhatabı çeki ödemekten menedebilir.” şeklindeki hükmü Cenevre Birlik Anlaşmasının 32 nci maddesinde yer almamaktadır. 6762 sayılı Kanunun 711 inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenleme, İsviçre Borçlar Kanunundan aynen aktarılmıştır. İsviçre hariç mehazlarda yer almayan, İsviçre öğretisinde de şüphe ile karşılanan, yorum güçlüklerine ve tartışmalara yol açan, amaç ve faydası pek belirlenemeyen bu hüküm, Türkiye’de yanlış anlamaların doğmasına neden olmuş ve çekin niteliğiyle bağdaştırılması mümkün olmayan bir uygulamanın yerleşmesine de sebebiyet vermiştir. Karışıklık yaratmaktan başka hiçbir yarar sağlamayan ve çekin değerini düşüren bu hükmün kaldırılması amaçlanmıştır.
Değerlendirme ve Sonuç;
Yukarıdaki açıklamalardan anlaşıldığı gibi, Ekonomik Tedbir Paketi kapsamında TBMM de 18 Şubat 2009 tarihinde kabul edilen ve Resmi Gazete’de yayımlanmayı bekleyen 5838 Sayılı Kanun ile çeşitli konularda yeni düzenlemeler getirilmiştir. Ancak, ilgili kanun’un maddelerinin çoğu mevcut bir çok kanun’un bazı maddelerinde revizyona gidilmiş olup, ekonomik krize kısmen çare olabilecek bazı önemli düzenlemeler de içermektedir. Bu yazımızda, öteden beri sıkıntılara yol açan “çek” konusundaki yeni iki düzenlemeyi ele almış bulunduk.
Yeni düzenleme ile;
Çekler, keşide tarihinden (vadesinden) önce bankalara 31.12.2009 tarihine kadar ibraz edilemeyecek olup, ikinci bir düzenleme yapılmaması halinde 31.12.2009 tarihinden sonra eski sisteme dönülmüş olacaktır. Veya, geçici olan bu düzenlemenin süresi dolmadan kalıcı bir çözüm bulunmasında fayda bulunmaktadır.
Ayrıca, çeklere TTK’nun 711.madde uygulaması ise tamamen yürürlükten kaldırılmış olup, piyasada sıkıntılara ve tartışmalara yol açan uygulamaya son verilmiş olacaktır. Ancak bu konuda meydana gelen boşluğu dolduracak düzenlemeye de ihtiyaç olacaktır. Diğer bir ifade ile, keşideci çekin kendisinin veya üçüncü bir kimsenin elinden rızası olmaksızın çıkması durumunda mağduriyeti nasıl giderilecektir, konusuna hukuken bir çözüm bulunması da gerekli olacaktır.
5838 Sayılı Kanun ile getirilen yukarıdaki bu iki düzenleme, ilgili Kanun’un Resmi Gazete’de yayımlanması ile yürürlüğe girecektir.
28 Şubat 2009 tarih 27155 sayılı (mükerrer) Resmi Gazete de yayınlanmıştır.