Engelli İstihdam Teşviki
T.C.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü
Prim Tahsilat Daire Başkanlığı
Tarih: 19/08/2008
Konu: Özürlü Sigortalıların İstihdamına İlişkin İşveren Hissesi Prim Teşviki
GENELGE
2008/77
1- Genel Açıklamalar:
Bilindiği üzere, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesinin 10 uncu fıkrasında, Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranların üstünde özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru çalıştıran işverenlerin kontenjan fazlası işçiler için özürlü ve eski hükümlü çalıştırmakla yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran veya çalışma gücünü % 80’den fazla kaybetmiş özürlüyü çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre ödemeleri gereken işveren sigorta prim hisselerinin % 50’sinin kendilerince, % 50’sinin ise Hazinece ödeneceği hükme bağlamış ve söz konusu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar devredilen Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığının 5/12/2003 tarihli, 16-303 Ek sayılı ve 9/3/2005 tarihli, 16-331 Ek sayılı Genelgeleri ile açıklanmıştır.
Bu defa, 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesi, 26/5/2008 tarihli ve 26887 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 2 nci maddesi ile değiştirilmiş olup, anılan maddenin; birinci fıkrasında;
“İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü, kamu işyerlerinde ise yüzde dört özürlü ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.”
dördüncü fıkrasında;
“Yer altı ve su altı işlerinde özürlü işçi çalıştırılamaz ve yukarıdaki hükümler uyarınca işyerlerindeki işçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz.” altıncı fıkrasında ise;
“Özel sektör işverenlerince bu madde kapsamında çalıştırılan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa tabi özürlü sigortalılar ile 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen korumalı işyerlerinde çalıştırılan özürlü sigortalıların, aynı Kanunun 72 nci ve 73 üncü maddelerinde sayılan ve 78 inci maddesiyle belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı, kontenjan fazlası özürlü çalıştıran, yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin yüzde ellisi Hazinece karşılanır. İşveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 506 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması şarttır. Bu fıkraya göre işveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Hazinece Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı, işverenden tahsil edilir. Hazinece karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından müştereken belirlenir.”
4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesine 5763 sayılı Kanunla getirilen yukarıda belirtilen hükümler, 1/7/2008 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup, söz konusu hükümlerin uygulanmasına ilişkin Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüklerimizce yürütülecek işlemler aşağıda açıklanmıştır.
2- 4857 Sayılı Kanunun 30 uncu Maddesinde Düzenlenen Sigorta Primi İşveren Hissesi Teşvikinden Yararlanılmasına İlişkin Usul ve Esaslar:
2.1- Kapsam;
4857 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine 5763 sayılı Kanunla getirilen sigorta primi işveren hissesi teşviki; özel sektöre ait işyerlerinde çalıştırılan özürlü sigortalıların, sigorta primine esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hisselerinin, anılan maddede belirtilen oran ve şartlar dahilinde Hazinece karşılanmasını düzenlemektedir.
Anılan maddenin altıncı fıkrasına göre, yalnızca özel sektör işverenlerince çalıştırılan özürlü sigortalılardan dolayı sigorta primi işveren hissesi teşvikinden yararlanılması sözkonusu olup, kamu işyerlerinde (genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile bunlara bağlı işletmeler, sermayesinin yarısından fazlası bunlara ait olan işyerleri ve diğer kamu işyerlerinde) çalıştırılan özürlü sigortalılar için, bahse konu sigorta prim teşvikinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Buna göre; mahiyet kodu (1) ve (3) olarak tescil edilen veya resmi nitelikte olduğu halde (2) mahiyet kodu verilen işyerleri kapsama dahil edilmeyecektir. Mahiyet kodu daha önce (1) veya (3) olarak verildiği halde, özel sektör işyeri olduğu iddia edilerek bu Kanunla getirilen teşvikten yararlanmak isteyen işverenlerin durumları üniteler tarafından mevzuat çerçevesinde araştırılacak ve sonucuna göre işlem yapılacaktır.
Yine, anılan maddenin dördüncü fıkrası uyarınca, yer altı ve su altı işlerinde özürlü işçi çalıştırılması yasak olduğundan, sözkonusu faaliyetleri yürüten işyerlerinde fiilen yer altı ve su altı işlerinde çalıştırılanlardan dolayı sigorta primi işveren hissesi teşvikinden yararlanılması mümkün olamayacaktır.
2.2- Özürlü Statüsünde Çalıştırılan Sigortalılara İlişkin Yapılacak Başvurunun Şekli ve İstenilecek Belgeler;
4857 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinde düzenlenen teşvikten yararlanmak isteyen işverenlerin; Türkiye İş Kurumu İl/Şube Müdürlüklerinden onaylatacakları ve özürlü statüsünde çalıştırdıkları sigortalıların TC kimlik numarasını, ad-soyadını, İş Kurumuna tescil tarihini, kontenjan dahilinde/korumalı işyerinde/kontenjan fazlası olarak/yükümlü olunmadığı halde çalıştırma durumlarını ihtiva eden (Ek-1)’de yer alan belgenin aslını işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüklerine ibraz etmeleri gerekmektedir.
İşyerinde kontenjan fazlası olarak veya yükümlü olunmadığı halde çalıştırılan özürlü sigortalıların, daha sonra kontenjan dahilinde çalıştırılmaya başlanılması durumunda bu değişikliğin yine Türkiye İş Kurumu İl/Şube Müdürlüklerinden onaylatılacak (Ek-1)’de yer alan belge ile belgelenmesi gerekmektedir.
İşverenler, işyerinde çalıştırdıkları özürlü sigortalıların tamamının son durumlarını göstermek üzere Türkiye İş Kurumu İl/Şube Müdürlüklerinden onaylatacakları (Ek-1)’de yer alan belgeyi, her yılın Ocak ayı içinde Kuruma ayrıca ibraz edeceklerdir.
Korumalı işyerlerinde çalıştırılan özürlü işçilerden dolayı teşvikten yararlanmak isteyen işverenler ayrıca, işyerlerinin korumalı işyeri statüsünde olduğuna ilişkin belgenin aslını veya ilgili Türkiye İş Kurumu İl/Şube Müdürlüğünce onaylanmış suretini işyerinin işlem gördüğü Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüğüne ibraz edeceklerdir.
4857 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi 1/7/2008 tarihi itibariyle değiştirildiğinden anılan maddenin değiştirilmeden önceki 10 uncu fıkrası uyarınca teşvikten faydalanmakta olan işverenlerin de, çalıştırmayı sürdürdükleri özürlü sigortalılarından dolayı yeni düzenlemelere göre sigorta primi işveren hissesi prim teşvikinden yararlanabilmeleri için (Ek-1) belgeyi Kuruma vermeleri gerekmektedir.
2008/ Temmuz ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden başlamak üzere, 4857 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi kapsamında Kuruma bildirilecek olan özürlü sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden önce, (Ek-1) belgelerinin Kuruma verilmesi gerekmektedir. Söz konusu belgeler Kuruma ibraz edilmediği sürece anılan maddede düzenlenen sigorta primi işveren hissesi teşvikinden yararlanılması mümkün olamayacaktır.
Örnek 1– Özürlü işçi çalıştırmakla yükümlü olmayan işveren tarafından 18/8/2008 tarihinde işe başlatılan özürlü bir sigortalı için, 4857 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi kapsamında sigorta primi işveren hissesi teşvikinden faydalanılmak istenildiği varsayıldığında, 2008/Ağustos ayına ait aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi içinde Kuruma verilmesinden önce bu sigortalıya ilişkin (Ek-1)’de yer alan belgenin işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüğüne ibraz edilmesi halinde, sigorta primi işveren hissesi teşvikinden yararlanılabilecektir.
Yer altı ve su altı işleri ile iştigal edilen işyerlerinde, madde kapsamına girecek nitelikte özürlü işçi çalıştırıldığından bahisle 4857 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi kapsamındaki sigorta primi işveren hissesi teşvikinden faydalanılmak istenilmesi halinde, bahse konu özürlü sigortalıların fiilen yer altı ve sualtı işlerinde çalıştırılmadıklarının iş sözleşmesi ile ayrıca belgelenmesi gerekmektedir.
2.3- Başvuru Üzerine Sosyal Güvenlik İl/ Merkez Müdürlüklerince Yapılacak İşlemler;
4857 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinde öngörülen sigorta primi işveren hissesi teşvikinden yararlanılabilmesi için, özürlü sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin;
-Aynı il sınırları içinde elli veya daha fazla sigortalı çalıştıran işyeri işverenlerince, kontenjan dahilinde çalıştırdıkları özürlü sigortalılar için 14857 sayılı Kanun türü, kontenjan fazlası olarak çalıştırdıkları özürlü sigortalılar için 54857 sayılı Kanun türü,
– Korumalı işyeri işverenlerince, 14857 sayılı Kanun türü,
– Özürlü sigortalı çalıştırmakla yükümlü olmayan işverenlerce ise, 54857 sayılı Kanun türü,
seçilmek suretiyle, Kurumumuza gönderilmesi gerekmektedir.
Aylık prim ve hizmet belgelerinin 14857 veya 54857 sayılı Kanun türü seçilmek suretiyle Kurumumuza gönderilebilmesi için, işverenlerin, (Ek-1)’de yer alan belge ile birlikte işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüğüne müracaat etmeleri gerekmektedir.
Yapılan müracaatlar üzerine, sistem üzerinde gerekli kodlamanın yapılması amacıyla sözkonusu belge, supervizöre intikal ettirilecektir. Supervizör tarafından işveren sistemi ana menüden 9-1-3-10 nolu seçenekler işaretlenmek suretiyle erişilen “4857/30. MADDE KAPSAMINDA ÖZÜRLÜ SİGORTALI ÇALIŞTIRAN İŞYERLERİ GİRİŞ” menüsü vasıtasıyla İşlem Kodu : _ (E=Ekleme, I=İnceleme, S=Silme)
İşyeri Sicil No: 01 006 –
İşyeri Ünvanı :
Hazine Payı : _ (1:Kontenjan dahilinde/Korumalı İşy.Özürlü Sigortalı-%100 2:Zorunluluk Dışı Özürlü Sigortalı-%50)
Başvuruda bulunan işverene ait işyeri sicil numarası sisteme girildikten sonra,
– % 3 oranında özürlü çalıştırmakla yükümlü olan özel sektör işyerleri ile korumalı işyerleri için Hazine Payı bölümüne 1 kodu (“Hazine Payı : 1 Kontenjan dahilinde/Korumalı İşy.Özürlü Sigortalı-%100)”,
– Özürlü sigortalı çalıştırmakla yükümlü olmadığı halde özürlü sigortalı çalıştıran işyerleri için Hazine Payı bölümüne 2 kodu (Hazine Payı : 2 Zorunluluk Dışı Özürlü Sigortalı-%50),
verilecektir.
Sistem üzerinde gerekli kodlama yapıldıktan sonra, başvuru formu işyeri dosyasında muhafaza edilmek üzere Sigorta Primleri Servisine gönderilecektir.