Engelli Araç ve Gereç KDV
Süleyman TURAN
Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı
Vergi Uygulama Müdürü
Vergi Denetmeni-YMM
sturan08@mynet.com
I.GİRİŞ:
Bilindiği gibi. KDV Kanunun (1) 1. maddesine göre, Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabidir.
Aynı Kanunun 17/4. maddesine 5378 sayılı Kanunla (2) 07.07.2005 tarihinden geçerli olmak üzere (s) bendi hükmü ile, özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları katma değer vergisinden istisna edilmiştir.
Söz konusu istisna, indirim ve iadeye imkan vermeyen kısmi istisna niteliğinde iken, KDV Kanunun 32. maddesine, 5766 sayılı kanunla (3) eklenen hükümle, 07.07.2008 tarihinden geçerli olmak üzere, tam istisna kapsamına alınmış ve böylece bu kapsamdaki işlemler dolayısıyla yüklenilen vergilerin indirim ve iadesine imkân tanınmıştır.
Bilindiği gibi, kısmi istisna kapsamındaki teslim ve hizmetlere ilişkin olarak yüklenilen katma değer vergisi, KDV Kanunun 30/a maddesi hükmü gereğince, indirim ve iade konusu yapılamamakta, işin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaktadır. İstisnanın uygulanması ve yüklenilen vergilerin iadesi ile ilgili usul ve esaslar, 110 seri no.lu KDV Genel Tebliğinde (4) açıklanmıştır.
Bu yazımızda, tam istisna kapsamına alınan özürlülerin kullanımına mahsus araç ve gereçlerin teslimindeki istisna uygulaması açıklanmaya çalışılacaktır.
İSTİSNA UYGULAMASI:
İstisnanın Kapsamı:
Katma Değer Vergisi Kanunun 17/4-s bendi hükmüne göre, istisnanın kapsamına özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ile özel bilgisayar programları girmektedir.
Buna göre, münhasıran özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç (Örneğin, görme özürlülerin kullandıkları baston, yazı makinesi, kabartma klavye, ortopedik özürlülerin kullandıkları tekerlekli sandalye, ortez-protez gibi cihaz ve araçlar) ile özel bilgisayar programları girmektedir.
İstisna kapsamına sadece belirlenen malların teslimleri girdiğinden, bunların yedek parçaları ile daha sonra verilecek bakım-onarım hizmetleri istisna kapsamına girmemektedir. Bu durumda, söz konusu araç-gereçlerin yedek parçaları ile bunlara ilişkin olarak verilen bakım onarım hizmetlerine, KDV Kanunun 1/1. maddesi gereğince katma değer vergisi uygulanması gerekir.
Özürlülerin yanı sıra özürlü olmayan normal kişilerin de kullanabileceği araç-gereç ve bilgisayar programları istisna kapsamında değildir. Ayrıca, binek otomobili ve diğer nakil vasıtaları da söz konusu araç-gereç kapsamında değerlendirilmemiştir. Bu nedenle, özel tertibatlı olsa bile binek otomobili ve diğer nakil vasıtalarına istisna uygulanması söz konusu değildir.
Söz konusu araç-gereç ve bilgisayar programlarının teslimlerinde, alıcılar tarafından herhangi bir belge ibrazı öngörülmemiştir. Ancak, belirlenen nitelikte olmayan araç ve gereçlerin istisna kapsamında katma değer vergisi tahsil edilmeksizin satışa konu edilmesi halinde, tahsil edilmeyen vergiye ilişkin sorumluluk satıcı mükellefe ait olacaktır.
Öte yandan, münhasıran özürlülerin kullanımına mahsus araç-gereç ve özel bilgisayar programların teslimleri istisna kapsamına alınmış olup, bunların yurt içinden toptan veya perakende teslimi, yurt dışından ithali ile yurt içinde gerek bayilere ve gerekse özürlünün bizzat kendisine yapılan teslimlerde, katma değer vergisi uygulanmayacaktır. Buna göre, istisna kapsamına giren malların her aşamadaki teslimleri ve ithali katma değer vergisinden istisnadır. Örneğin, istisna kapsamındaki malların üretici firmanın bayii mükellefe toptan teslimi ve bayiinin özürlü kişiye perakende teslimi vergiden istisnadır.
Sosyal güvencesi bulunan özürlü hastalara ait araç-gereç bedellerinin bir kısmının Sosyal Güvenlik kurumundan karşılanması halinde de, ilgili Kurumca ödenen bedel üzerinden katma değer vergisi hesaplanmayacaktır.
Bilindiği gibi, KDV Kanunun 16/1-a maddesinde, bu Kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali da katma değer vergisinden istisna edilmiştir. Bu hükme göre, yurt içi teslimleri vergiden istisna olan özürlülerin kullanımına mahsusu araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının ithali de katma değer vergisinden istisnadır.
Ayrıca, 5766 sayılı Kanunun 12/d bendi ile KDV Kanununa eklenen geçici 25. maddesinde, 06.06.2008 tarihinden önce, mezkur Kanunun 17/4-s maddesinde düzenlenen söz konusu istisnadan vazgeçen mükelleflerin, bu maddenin yürürlük tarihini (06.06.2008) izleyen ayın sonuna kadar (31.07.2008 tarihine kadar) vazgeçme taleplerini geri almaları halinde, Kanunun 18/3. fıkrasının 2. cümlesinde yer alan hükmün uygulanmayacağı ve bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesinde Maliye bakanlığı yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Buna göre, daha önce kısmi istisna niteliği taşıdığı için KDV Kanunun 18. maddesi uyarınca istisnadan vazgeçmiş olan mükellefler, üç yıllık mükellefiyette kalma şartı aranmaksızın 31.07.2008 tarihine kadar bağlı bulundukları vergi dairesine müracaat etmiş olmaları halinde bu taleplerinden vazgeçmiş sayılacaklardır.
Bilindiği gibi, KDV Kanunun 18. maddesinde, vergiden istisna edilmiş işlemleri yapanların, ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunarak, belirtecekleri işlem türleri için vergiye tabi tutulmalarını talep edebilecekleri, bu şekilde mükellef olanların üç yıl geçmedikçe mükellefiyetten çıkamayacakları hüküm altına alınmıştır.
Böylece, yapılan bu düzenleme ile, özürlülere mahsusu araç gereç satışını yapan ve indirim ve iadeye imkan vermediğinden dolayı istisnadan vazgeçmiş olan mükelleflere, tam istisna kapsamına alınan söz konusu istisnadan, üç yılı beklemeden tekrar yararlanmalarına imkan sağlanmıştır.
İade:
Önceki bölümde açıklandığı üzere, özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının teslimi ile ilgili istisna, 07.07.2008 tarihinden geçerli olmak üzere, KDV Kanunun 32. maddesinde sayılan tam istisna kapsamına alındığından, bu işlemler dolayısıyla yüklenilen vergilerin indirim ve iadesine imkan tanınmıştır. Yüklenilen verginin kapsamına, mal ve hizmet alışları yanında genel giderler ve amortismana tabi iktisadi kıymetler için ödenen vergiler dahil edilmektedir. Ancak, bir vergilendirme döneminde iade edilecek vergi tutarı, o dönemdeki iade hakkı doğuran işleme ait bedelin %18 ‘ inden fazla olmaması gerekir.
Buna göre, istisna kapsamına giren işlemler dolayısıyla yüklenilen vergiler, mükellefler tarafından indirim konusu yapılacak, indirim yoluyla telafi edememeleri halinde iade konusu yapılabilecektir. Söz konusu istisna kapsamındaki işlemlerden kaynaklanan katma değer vergisi iade taleplerinin, ihracat istisnasından doğan katma değer vergisi iadeleri için belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde sonuçlandırılması öngörülmüştür.
Bilindiği gibi, katma değer vergisi uygulamasındaki nakden ve mahsuben iadelerin usul ve esasları, 84 seri no.lu KDV Genel Tebliği (5) ile belirlenmiştir. Söz konusu Genel Tebliğin (I/1) başlıklı bölümünde yer alan düzenlemeye göre;
– Mahsup yoluyla iadeler,
– Maliye Bakanlığınca belirlenen sınırı aşmayan nakden iadeler,
– Yeminli Mali Müşavir tastik raporuna dayalı nakden iadelerin,
Gerekli belgelerin tamamlanmış olması şartıyla inceleme raporu ve teminat aranılmaksızın yerine getirilebilmektedir. İadenin Yeminli Mali Müşavir tastik raporu ile alınmak istenmesi halinde, ihracat istisnası için öngörülen limitler (6) geçerli olmaktadır. İnceleme ve teminat aranılmadan yapılacak nakden iade sınırı 4.000,00 YTL olarak belirlenmiştir.
Buna göre, özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının teslimlerindeki istisnadan doğan iade alacaklarının, 4.000,00 YTL’ yı aşmayan nakden iadeler ile, mükelleflerin kendisinin, adi, kollektif ve komandit şirketlerde ortaklık payı ile orantılı olmak üzere ortakların (komandit şirketlerde sadece komandite ortakların) vergi borçlarına, ithalat sırasında uygulanan vergilere ve SSK prim borçlarına mahsubu, miktarına bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilebilecektir.
İade talebinin bir dilekçe ile yapılması ve dilekçeye,
– İstisna kapsamındaki satış faturalarının fotokopisi veya bunların dökümünü gösteren liste,
– İade talep edilen döneme ait indirilecek KDV listesi,
– İstisna kapsamındaki işlemin bünyesine giren vergilerin tutarına ilişkin hesaplamaları gösteren tablonun eklenmesi gerekmektedir.
III-SONUÇ:
Katma Değer Vergisi Kanunun 17/4-s maddesi gereğince, 07.07.2005 tarihinden itibaren indirim ve iadeye imkan vermeyen kısmi istisna kapsamında bulunan özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programlarının teslimleri, 07.07.2008 tarihinden geçerli olmak üzere, aynı Kanunun 32. maddesi kapsamına alınarak yüklenilen vergilerin indirim ve iadesine imkân tanınmıştır.
İstisnanın kapsamına, münhasıran özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ile özel bilgisayar programları girmektedir. İstisna, belirtilen malların yurt içinde toptan veya perakende teslimi, yurt dışından ithali ile yurt içinde gerek bayilere ve gerekse özürlünün bizzat kendisine yapılan teslimlerde uygulanmaktadır.
İstisna sadece belirlenen malların teslimlerine uygulanacak olup, bunların yedek parçaları ile daha sonra verilecek bakım-onarım hizmetleri vergiye tabi tutulacaktır. Ayrıca, özürlülerin yanı sıra özürlü olmayan normal kişilerin de kullanabileceği araç-gereç ve bilgisayar programları ile binek otomobili ve diğer nakil vasıtaları, söz konusu araç-gereç kapsamında değerlendirilmeyecektir.
İstisna kapsamındaki araç-gereç ve bilgisayar programlarının teslimlerinde, alıcılar tarafından herhangi bir istisna belgesinin ibrazı öngörülmemiştir. Ancak, belirlenen nitelikte olmayan araç ve gereçlerin istisna kapsamında katma değer vergisi tahsil edilmeksizin satışa konu edilmesi halinde, tahsil edilmeyen vergiye ilişkin sorumluluk satıcı mükellefe ait olacaktır.
İstisna kapsamına giren işlemler dolayısıyla yüklenilen vergiler, KDV Kanunun 32. maddesi hükmü gereğince, mükellefler tarafından indirim konusu yapılacak, indirim yoluyla telafi edememeleri halinde iade konusu yapılabilecektir. Söz konusu istisna kapsamındaki işlemlerden kaynaklanan katma değer vergisi iade taleplerinin, ihracat istisnasından doğan katma değer vergisi iadeleri için belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde sonuçlandırılacaktır.
Buna göre, 4.000,00 YTL’ yı aşmayan nakden iadeler ile, mükelleflerin kendisinin, adi, kollektif ve komandit şirketlerde ortaklık payı ile orantılı olmak üzere ortakların (komandit şirketlerde sadece komandite ortakların) vergi borçlarına, ithalat sırasında uygulanan vergilere ve SSK prim borçlarına mahsubu, miktarına bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilebilecektir.
DİPNOTLAR:
(1) 02.11.1984 tarih ve 18563 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır.
(2) 07.07.2005 tarih ve 25868 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanan söz konusu Kanunun amacı; özürlülüğün önlenmesi, özürlülerin sağlık, eğitim, rehabilitasyon, istihdam, bakım ve sosyal güvenliğine ilişkin sorunlarının çözümü ile her bakımdan gelişmelerini ve önlerindeki engelleri kaldırmayı sağlayacak tedbirleri alarak topluma katılımlarını sağlamak ve bu hizmetlerin koordinasyonu için gerekli düzenlemeleri yapmak olarak açıklanmıştır.
(3) 06.06.2008 tarih ve 26898 mükerrer sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır.
(4) 11.07.2008 tarih ve 26933 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır.
(5) 23.11.2001tarih ve 24592 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır.
(6) 37 seri no.lu YMM Genel Tebliğine göre, mal ihracatından doğan iadelerde, süresinde yapılmış tam tastik sözleşmesi bulunmayan mükellefler için üst sınır, 2008 yılı için 257.000,00 YTL, süresinde yapılmış tam tastik sözleşmesi bulunan mükelleflerde sınır yoktur.
KAYNAKÇA:
KDV Kanun Metni
KDV Genel Tebliğleri ve Sirküleri
KDV Yorum ve Açıklamaları: Mehmet Maç
KDV İstisnalar ve İadeler: Kemal Oktar