Talha APAK
Öğretim Görevlisi
Yeminli Mali Müşavir
2007 YILINA İLİŞKİN YILLIK, 2008 YILINA İLİŞKİN AYLIK OLARAK 5 HAZİRAN 2008 TARİHİNE KADAR BİLDİRİLECEK Ba ve Bs FORMLARININ BİLDİRİMİ UZATILACAK-MI?
(BEKLENTİLER-SORUNLAR-ÖNERİLER)
- Giriş
Uzun zamandır uygulanmakta olan Ba ve Bs formlarının bildirimi uygulamasında önemli bir noktaya gelinmiş bulunulmaktadır. Vaktiyle 362 seri nolu VUK genel tebliği ile belirlenen ve 2007 yıllına ilişkin olarak mal ve hizmet toplamı 30.000.-YTL’yi aşan tutarların yıllık olarak bildirilmesi uygulaması, 381 seri no.lu VUK genel tebliği ile 2008 yıllına ilişkin olarak mal ve hizmet toplamı 8.000.-YTL’yi aşan tutarların aylık olarak bildirilmesi ve bu bildirimlerin de en geç 5 Haziran 2008 tarihine kadar yapılması, bundan böyle de, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin 2008 yılı ve müteakip yıllarda düzenleyecekleri Ba ve Bs bildirim formlarını aylık dönemler halinde düzenleyerek, takip eden ayın 5 nci gününden itibaren bir sonraki ayın 5 nci günü akşamına kadar vermekle yükümlü olmaları şeklinde değiştirildi.
Bildirim süresi daha önce bir kez uzatılan, 2007 ve 2008 (Ocak-Şubat-Mart-Nisan) dönemlerine ilişkin Ba ve Bs bildirim formlarının verilme süresinin 5 Haziran 2008 tarihinde sona erecek olması ve çok kısa bir süre kalması mükellefler ve meslek mensuplarını yeni bir süre uzatımı içine sokmuştur. TÜRMOB ile Maliye Bakanlığı’nın görüşmeleri devam etmekte olup, TÜRMOB’un önerisi, “2007 yılına ilişkin bildirimlerin 30 Eylül 2008 tarihine kadar uzatılması, 2008 yılına ilişkin bildirimlerin ise aylık yerine yıllık olarak 2009 yılında belirlenecek bir tarihte, 2009 ve sonrası için de bazı kriterler belirlenerek Ba ve Bs bildirimlerinin aylık, üç aylık veya altı aylık dönemler halinde verilmesi” şeklindedir.
Yazımız konusu, sürenin uzatılıp/uzatılmayacağından çok Ba ve Bs bildirimlerinin sağlıklı uygulanması doğrultusunda kamuoyunu bilgilendirmek, beklenti, çelişki ve önerilerden bahsetmektir.
- 2007 Yılına İlişkin Bildirim
17 Ağustos 2006 tarih, 26262 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 362 sıra no’lu VUK genel tebliği ile; 2007 yılında bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin bir yıl içinde KDV hariç, ÖTV dahil bir kişiden ya da bir kurumdan aldıkları ya da sattıkları mal ve hizmetlerin toplamı 30.000 YTL’yi aşıyorsa; bu alışlarını ” Ba” formuyla, satışlarını ise “Bs” formuyla bildirme yükümlülüğü getirilmişti.
Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler 2007 takvim yılına ilişkin olarak düzenleyecekleri Ba ve Bs bildirim formlarını 2008 yılı Şubat ayı içinde vereceklerdi. Ancak, 06 Şubat 2008 tarihli, 32 Sayılı VUK Sirküleri ile, 29 Şubat 2008 tarihine kadar verilmesi gereken 2007 dönemine ilişkin “Form Ba” ve “Form Bs” bildirimlerinin verilme süresi 05 Haziran 2008 tarihine kadar uzatılmıştır.
Aynı tebliğde beyannamelerini elektronik ortamda veren mükelleflerin zorunlu olarak bu formları da elektronik ortamda bildirecekleri belirtilmiştir.
- 2008 Yılına İlişkin Bildirim
06 Şubat 2008 tarih, 26779 sayılı Resmi gazete’de yayımlanan 381 seri no.lu VUK genel tebliği ile; 2008 yılına mahsus olmak üzere Ocak, Şubat ve Mart dönemlerine ilişkin olarak ayrı ayrı düzenlenen Ba ve Bs bildirim formları, 2008 yılı Nisan ayının 5 nci gününden itibaren Haziran ayının 5 nci günü akşamına kadar verilecektir. Söz konusu dönemlere ilişkin Ba ve Bs bildirim formları mükelleflerin istemeleri halinde Nisan ayının 5 nci günü beklenilmeden aylık dönemler itibariyle verilebilir. Nisan dönemi ve müteakip dönemlere ilişkin bildirim formları ise aylık dönemler halinde düzenlenerek, takip eden ayın 5 nci gününden itibaren bir sonraki ayın 5 nci günü akşamına kadar verilecektir.
Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflere, 2008 yılı ve müteakip yıllarda düzenleyecekleri Ba ve Bs bildirim formlarını aylık dönemler halinde vermeleri hususunda zorunluluk getirilmiştir. Mükellefler bildirim formlarını aylık dönemler halinde düzenleyerek, takip eden ayın 5 nci gününden itibaren bir sonraki ayın 5 nci günü akşamına kadar vermekle yükümlüdürler (Örneğin; bir mükellef 2008 yılı Haziran ayına ait Ba-Bs bildirimlerini 05 Temmuz 2008 gününden itibaren 05 Ağustos 2008 tarihi akşamına kadar verebilecektir).
2008 yılı ve takip eden yıllara ilişkin mükelleflerin mal ve/veya hizmet alımları ile mal ve/veya hizmet satışlarına uygulanacak had 8.000.-YTL (Yeni Türk Lirası ) olarak yeniden belirlenmiştir. Buna göre, bir kişi veya kurumdan katma değer vergisi hariç 8.000 YTL (Yeni Türk Lirası) ve üzerindeki mal ve/veya hizmet alımları, “Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)” ile; bir kişi veya kuruma katma değer vergisi hariç 8.000 YTL (Yeni Türk Lirası) ve üzerindeki mal ve/veya hizmet satışları ise “Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)” ile bildirilecektir. Limitin altında kalan alış ve satış bedelleri toplamı ise “Diğer Mal ve Hizmet Bedeli Toplamı” (Tablo III) bölümüne yazılacaktır (Ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle yapılan satışların toplamı KDV hariç tutarlar olarak (Tablo III) ‘e dahil edilecektir)
Bildirim verme yükümlülüğünde olan, ancak, tüm alış ve satışları belirtilen hadlerin altında kalan mükellefler, söz konusu formları Tablo II dışındaki tüm bilgileri doldurmak suretiyle vermek zorundadırlar. Bu bildirimlerinde limit altında olan tüm alışları için Ba formunun, limit altında olan tüm satışları için de Bs formunun Tablo III bölümünde yer alan “Diğer Mal ve Hizmet Bedeli Toplamı” alanları doldurulacaktır.
- Bildirimleri Elektronik Ortamda Vermesi Gereken Mükellefler
- Bilanço esasına göre defter tutan ve 376 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre beyannamesini elektronik ortamda vermek zorunda olan mükellefler, Ba ve Bs bildirim formlarını da (2007 yılına ait olup 2008 yılında bildirimini verecek olan mükellefler dahil olmak üzere) elektronik ortamda https://e-beyanname.mb-ggm.gov.tr/ adresinden vermek zorundadırlar.
- Bildirim formlarını elektronik ortamda vermek zorunda olan mükellefler, kesinlikle kağıt ortamında bir daha bildirim formu vermeyeceklerdir. Vergi daireleri kağıt ortamında verilen (elden veya posta ile) bildirim formlarını hiçbir şekilde kabul etmeyecektir.
- Bildirimlerin verileceği tarihten önce bağlı oldukları vergi dairesi değişen mükellefler bildirim formlarını, halen bağlı oldukları vergi dairesinin mükellefi olarak göndereceklerdir.
- Bildirimleri Kağıt Ortamında Vermesi Gereken Mükellefler
- Ba ve Bs bildirim formlarının doldurulmasına ilişkin açıklamalar, kağıt ortamındaki bildirim formlarının arka yüzünde ve www.gib.gov.tr adresinde etraflıca yapılmış olup, formların bu açıklamalar çerçevesinde doldurulması gerekmektedir.
- Bildirimler Yeni Türk Lirası (YTL) olarak doldurulacak ve 1 YTL altında kalan tutarlar dikkate alınmayacaktır. Diğer bir ifade ile, kuruş bilgileri ihmal edilecek ve bildirimlerde kesinlikle gösterilmeyecektir.
- Bildirim formlarına belirlenen haddi aşan ithalat ve ihracat işlemleri de yazılacaktır. Ba bildirim formunun doldurulmasında, Türkiye’de mükellef olmayanlardan yapılan alımlar için satıcının vergi kimlik numarası “1111111111” olarak kodlanacaktır. Bs bildirim formunun doldurulmasında ise, Türkiye’de mükellef olmayanlara yapılan satışlar için alıcının vergi kimlik numarası “2222222222” olarak kodlanacaktır.
- Diğer Hususlar ve Cezai Yaptırım
- İşini bırakan (terk eden) mükellefler bildirim formlarını işin bırakıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar vermek zorundadırlar. Bu bildirimler; kullanıcı kodu, parola ve şifre almış mükelleflerce veya 3568 sayılı Kanuna istinaden yetki almış meslek mensuplarınca verilecektir. Bildirim formlarının verileceği vergi dairesi, mükelleflerin en son bağlı bulundukları vergi dairesidir.
- Tasfiyesi devam eden mükellefler bildirimlerini, tasfiye süresince aylık dönemler halinde vereceklerdir.
- Bilanço esasına göre defter tutmakta iken, işletme hesabı esasına geçen mükellefler, işletme hesabına geçtikleri yıldan itibaren bildirimde bulunmayacaklardır.
- Birden fazla şubesi bulunan mükellefler bildirim formlarını şube bazında değil, şube bilgilerini birleştirmek suretiyle merkezden tek bir form halinde vereceklerdir.
- Bir kişi veya kurumdan yapılan alışlar Form Ba’da tek satır olarak, bir kişi veya kuruma yapılan satışlar da Form Bs’de tek satır olarak gösterilecektir.
- Bir kişi veya kurumdan yapılmış olan ve belirlenen haddi aşan alımlar, Ba bildirim formu ile bildirilecek; bu alımların bir kısmı daha sonra iade edilmişse, bu iadeler -belirlenen haddin üzerinde olması halinde- Bs bildirim formunda satış olarak gösterilecektir.
- Aynı şekilde, bir kişi veya kuruma yapılmış olan ve belirlenen haddi aşan satışlar, Bs bildirim formu ile bildirecek; bu satışların bir kısmı daha sonra iade alınmışsa, bu iadeler -belirlenen haddin üzerinde olması halinde- Ba bildirim formunda alım olarak gösterilecektir.
- Herhangi bir mal ve hizmet alımına bağlı olarak, ödemenin gecikmesi suretiyle ortaya çıkan ve fatura düzenlenmek suretiyle alıcıya yansıtılan kur farkı gelirleri/giderleri de bildirimlere dahil edilecektir.
- Bildirim formları özel tüketim vergisi dahil olarak doldurulacaktır
- Mükellefler, Vergi Usul Kanununun 235 nci maddesi hükmü gereğince müstahsil makbuzu düzenlemek suretiyle yapmış oldukları alımlarını Form Ba ile bildirmek zorundadırlar. Müstahsil makbuzu ile yapılan alımlar, gelir vergisi tevkifatı yapılmadan önceki brüt tutarları ile bildirilecektir.
- Bankalar, Katılım Bankaları, Aracı Kurumlar, Portföy Yönetim Şirketleri, Menkul Kıymet Yatırım Fon ve Ortaklıkları ile Sigorta Şirketleri yapmış oldukları işlemleri belirli periyotlarla Bakanlığa bildirdiklerinden, hizmet ve satış işlemlerinde düzenledikleri dekont bilgilerini Form Bs ile bildirmelerine gerek bulunmamaktadır. Aynı şekilde, bu kurumların kendi aralarındaki işlemler sebebiyle düzenledikleri dekontların karşı tarafça Form Ba ile bildirilmesine de gerek bulunmamaktadır. Ancak, bu kurumlar, faturalı olarak yaptıkları mal ve hizmet alımlarını genel esaslar çerçevesinde Form Ba ile bildirmek zorundadırlar.
- Sigorta şirketleri tarafından yapılan tazminat ödemeleri fatura ile belgelendirilen bir mal veya hizmet alımına dayanıyor ise, bu alımların genel esaslar çerçevesinde katma değer vergisi hariç tutarlarıyla Ba bildirim formuna dahil edilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, sigorta şirketlerinin poliçe bilgilerini Form Bs ile bildirmelerine gerek bulunmamaktadır.
- Noterlerin, Kanunlarına göre vermiş oldukları noterlik hizmetlerini Bs formu ile bildirmelerine gerek bulunmamaktadır. Aynı şekilde, noterlerde yaptırılan işlemlerin de Ba formu ile bildirilmesine gerek bulunmamaktadır. Noterler, faturalı olarak yaptıkları mal ve hizmet alımlarını genel esaslar çerçevesinde Form Ba ile bildirmek zorundadırlar.
- Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin döviz büroları ve yetkili diğer kuruluşlardan yapmış oldukları döviz alım-satımlarını Ba ve Bs bildirim formlarına dahil etmelerine gerek bulunmamaktadır. Ancak, bu işletmeler, faturalı olarak yaptıkları mal ve hizmet alımlarını genel esaslar çerçevesinde Form Ba ile bildirmek zorundadırlar.
- Kurumlar vergisinden muaf olanlar 2007 yılı ve takip eden yıllarda Ba ve Bs bildiriminde bulunmayacaklardır.
- Elektrik, su, doğalgaz gibi bir hizmet tesliminin bildirim uygulaması bakımından diğer mal ve hizmet teslimlerinden farkı bulunmamaktadır. Belirtilen hadlerin aşılması halinde durumuna göre Ba veya Bs bildirim formları ile bildirilecektir.
- Kağıt ortamındaki bildirim formları, mükellef ve varsa mükelleflerin 3568 sayılı Kanuna istinaden yetki almış serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşaviri tarafından müştereken imzalanacaktır.
- Bildirim formlarını elektronik ortamda veya kağıt ortamında belirlenen süre içinde vermeyen, eksik veya yanıltıcı bildirimde bulunan mükellefler hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 nci maddesi hükmü uyarınca işlem yapılacaktır.
- Sonuç ve Değerlendirme
Görülüyor ki; Ba, Bs formları daha ziyade mükelleflerin KDV beyanlarının oto-kontrolüne imkan verecek şekilde hazırlanmış bir vergi güvenlik müessesesi olarak öne çıkmaktadır. Daha önce yıllık olarak düzenlenen ve bundan böyle aylık olarak düzenlenecek olan bu formların idarece izlenmesi (incelenmesi) ile mükelleflerin mal/hizmet alım ve satımları ile KDV beyanları çapraz kontrole tabi tutulabilecektir.
Kayıtdışı ekonomi ile mücadelede belge düzeninin çok önemli olduğu artık tüm kesimlerce kabul edilmiş bulunmaktadır. Sağlıklı sonuç alınabilmesi için de, düzenlenecek belgelerin gerçek mal veya hizmet karşılığı olup olmadıklarının tespiti ile mümkün olabilmektedir. Bu tespit ise idarece yapılacak denetimler sonucu olabilecektir. Ülkemizde vergi denetiminin çok sağlıklı veya başarılı olduğu söylenemez. Ancak, gelinen noktada da bazı aksaklıklar ve sıkıntılara rağmen önemli mesafe kattedildiği de bir gerçektir.
Vergi denetimi ve güvenliği sisteminde başarılar elde edilmesinin bir koşulu da teknolojik (elektronik) imkanlardan yararlanılarak beyan edilecek beyanname, bilgi ve formların elektronik ortamda verilmesini ve denetlemesini sağlamaktır. Ancak, tüm alt yapının da (idare-mükellef-meslek mensubu) bu sisteme uyumlu ve olumlu cevap vermesi gerekir.
Vaktiyle yıllık (2007) olarak verilen/verilecek Ba ve Bs formaları bundan böyle aylık (2008) olarak verilecektir. 2007 yılına ilişkin yıllık ve 2008 yılına ilişkin aylık (Ocak-Şubat-Mart-Nisan) olarak verilecek Ba ve Bs formalarının en geç 5 Haziran 2008 tarihine kadar verilmesi gerekmektedir. Özellikle vergi beyanları konusunda kamuoyunun her zaman olduğu gibi beklentisi süre uzatımıdır. Sürenin bitimine çok kısa bir zaman kala aldığımız bilgi, yeniden süre uzatımı konusunda TÜRMOB ile Maliye Bakanlığı’nın görüşmelerinin devam etmekte olduğudur. TÜRMOB’un önerisi, “2007 yılına ilişkin bildirimlerin 30 Eylül 2008 tarihine kadar uzatılması, 2008 yılına ilişkin bildirimlerin ise aylık yerine yıllık olarak 2009 yılında belirlenecek bir tarihte, 2009 ve sonrası için de bazı kriterler belirlenerek Ba ve Bs bildirimlerinin aylık, üç aylık veya altı aylık dönemler halinde verilmesi” şeklindedir.
Yukarıda anlattığımız hususlar çerçevesinde konu (Ba ve Bs Formları) değerlendirildiğinde bize göre, aşağıda sıralamaya çalıştığımız beklentiler, sorunlar ve öneriler dikkat çekmektedir.
- a) Beklentiler
- KDV beyan ve dengeleri kontrol edilebilecektir.
- Gelir/Kurumlar Vergisi beyan ve dengeleri kontrol edilebilecektir.
- Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanılmasının önüne geçilebilecektir.
- KOD listelerinde yer alan firmaların erken tespiti sağlanacaktır.
- b) Sorunlar
- Ba formlarında alışların belge tarihine göre mi?, defter kayıt tarihine göre-mi? Beyan edileceği konusunun açıklığa kavuşmalıdır. (Özellikle işletmelere geç intikal eden alım/satım faturalarının alıcı ve satıcı tarafından farklı dönemlerde kayda alınmış olması)
- Ba formlarında 8.000.-YTL’nin altındaki diğer hizmet teslimleri konusuna açıklık getirilmelidir.
- Ba formlarında ithalat (maliyet) işlemlerine yönelik açıklık getirilmelidir.
- Daha önce 362 seri nolu tebliğ ile yıllık 30.000.-YTL sınırı belirlenmiş iken 381 seri nolu tebliğde 8.000.-YTL sınırının aylık sınır olduğuna açıklık getirilmelidir.
- Vergi denetiminin Ba ve Bs formlarına endekslenerek yapılması/yaptırılması, muhasebe sistemine ve kayıt düzenine güveni azaltacak olup, muhasebe disiplinini bozmasının önüne geçilmelidir.
- c) Öneriler
- Sağlıklı beyanların yapılabilmesi için; vergi beyanlarında devamlı süre uzatımı yerine, tüm beyan sürelerinin yeniden gözden geçirilerek uygulanabilir süreler konulmalıdır.
- Ba ve Bs formlarının 2008 yılı için aylık verilmesi yerine üç aylık verilmesi veya ciro/aktif büyüklük kriterleri getirilerek büyük işletmeler için aylık, küçük işletmeler için ise üç aylık veya yıllık uygulanmalıdır.
- Ba ve Bs formlarının ayrı bir bildirim yerine KDV beyanları veya Geçici Vergi beyanlarına bağlanarak ilgili beyannamelerin devamı (bölüm ilave edilerek) olarak bir defada alınmalıdır.
- Taslağı daha önce kamuoyunda açıklanan “muhasebe kayıt sisteminin elektronik ortamda tutulması, verilerin elektronik ortamda idareye gönderilmesi” ne yönelik tebliğin tekrar kamuoyunda tartışmaya açılması sonrası hayata geçirilmesi sağlanmalıdır.
- Tüm belgelerin elektronik ortamda düzenlenmesi, muhasebe kayıt sisteminin tamamını kağıt ortamından çıkartılarak elektronik ortama taşınması sağlanmalıdır.
Vergi beyanları konusunda, beyan sürelerinin devamlı uzatılmasını beklemek veya bu süreleri sık sık değiştirmek yerine, tüm beyan sürelerinin yeniden gözden geçirilerek uygulanabilir süreler konulmasıyla daha sağlıklı beyanlar alınabilecektir.