Özgür Biyan
Mali Hukuk Bilim Uzmanı
ozgurbiyan@vergidanismani.com
ozgurbiyan@hotmail.com
Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde yazılı mal ve hakların (arazi, bina, haklar, motorlu taşıtlar vs.) kiraya verilmesinden elde edilen gelirler “gayrimenkul sermaye iradı” olarak adlandırılır ve belli koşullarda gelir vergisine tabi tutulur.
Sayılan mal ve haklardan elde edilen kira gelirinin gayrimenkul sermaye iradi olarak kabul edilebilmesi için bunların kiraya verenin ticari veya zirai işletmeye kayıtlı olmaması yani özel mal varlığında olması gerekir.
Konut ve işyeri kira gelirlerinin hangi hallerde ve nasıl vergilendirileceği konusu aşağıda örneklerle uygulamaya dönük olarak kısaca açıklanmaya çalışılmıştır.
KİRA GELİRİNİN ELDE EDİLDİĞİ DÖNEM
Mükelleflerce bir takvim yılı içinde o yıla ait olarak nakden veya aynen tahsil edilen kira bedelleri o yılda elde edilmiş gelir kabul edilecektir. Ancak, gelecek yıllara ait olup peşin tahsil edilen kira bedelleri, ilgili yılın geliri olarak kabul edilerek beyan edilecektir.
Örnek: Bir apartman dairesi bulunan Bay (X), bu apartman dairesini 2007 yılında yıllığını 15.000 YTL’den 3 yıl süreli olarak kiraya vermiş ve ilk iki yıllık kira bedelini peşin tahsil etmiştir.
Peşin tahsil edilen (15.000 x 2) 30.000 YTL 2007 yılının geliri değildir. 2007 yılı geliri 15.000 YTL, 2008 yılı geliri 15.000 YTL olarak beyan edilmelidir.
Örnek: Kiraya verilen villa karşılığında kira bedeli olarak otomobil alınması durumunda otomobilin emsal bedeli o villa için tahsil edilmiş kira bedeli olarak kabul edilecektir.
Yabancı parayla yapılan ödemeler, ödeme gününün borsa rayici ile borsada rayici yoksa Maliye Bakanlığınca tespit edilecek kur üzerinden Türk parasına çevrilecektir.
KONUT VE İŞYERİ KİRA GELİRİ NEDENİYLE KİMLER BEYANNAME VERECEK?
| Gayrimenkulün Cinsi | Yıllık Kira Geliri Tutarı | Beyan Durumu |
| Konut | 2.300 YTL ve daha az | Beyanname verilmeyecek |
| Konut | 2.300 YTL üzeri | Beyanname verilecek |
| İşyeri | 19.000 YTL ve daha az | Beyanname verilmeyecek |
| İşyeri | 19.000 YTL üzeri | Beyanname verilecek |
| Konut + İşyeri | 19.000 YTL üzeri | Beyanname verilecek |
Konut ve işyerinin kiraya verilmesinden aynı anda gelir edildiğinde, konut kira gelirinden 2.300 YTL istisna tutarı düşüldükten sonra kalan tutar ile işyeri kira gelirinin toplamı 19.000 YTL’yi aşıyorsa, hem konut hem de işyeri kira geliri beyan edilecek, aşmıyorsa yalnızca konut kira geliri beyan edilecektir.
Örnek: Konut kira geliri toplamı 10.000 YTL, işyeri kira geliri toplamı 14.000 YTL olan bir kişinin konut ve işyeri kira gelirleri toplamı 19.000 YTL’yi geçtiği için hem konut hem de işyeri kira gelirlerine ilişkin beyanname vermesi gerekmektedir.
KONUT KİRA GELİRLERİNDE İSTİSNA
Gelir Vergisi Kanunu’nun 21. maddesine göre, binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hâsılatın 2007 yılı için 2.300 YTL’si gelir vergisinden müstesnadır.
Konut Kira Gelirlerindeki İstisna Uygulamasında Şu Hususlara Mutlaka Dikkat Edilmelidir:
- İstisna haddi üzerinde hâsılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, bu istisnadan yararlanılamayacaktır.
- Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar ile gelirleri bunlar tarafından bildirilecek olanlar bu istisnadan faydalanamazlar.
- Mesken olarak kiraya verilen gayrimenkulün yıllık kira geliri toplamı 2.300 YTL’lik istisna haddinin altında kalması halinde gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir.
- İşyeri (büro, mağaza, yazıhane, işhanı, vb.) olarak kiraya verilen gayrimenkullerin kira gelirlerinde 2.300 YTL’lik istisna uygulanmayacaktır.
- Binalarını konut olarak kiraya verenlerin, başka binalarını işyeri olarak kiraya vermeleri, konutlardan elde ettikleri gelire istisna uygulamasına engel olmayacaktır.
- Binaların, konut olarak yıl içinde on iki aydan az süreyle kiraya verilme hallerinde istisna tutarı aylık olarak değil yıllık 2.300 YTL olarak uygulanacaktır.
- Kiraya verilen gayrimenkul hem konut hem de işyeri olarak kullanılması halinde istisna uygulanmayacaktır.
- Kiraya verilen binanın hisseli olması halinde elde edilen gelire her bir gerçek kişi için ayrı ayrı 2.300 YTL’lik istisna uygulanacaktır.
KİRA GELİRLERİNDEN İNDİRİLECEK GİDERLER
Yıllık konut veya işyeri kira geliri hâsılatından indirilecek olan giderler;
– Gerçek gider usulü veya
– Götürü gider usulü olmak üzere iki şekilde tespit edilmektedir.
- Gerçek Gider Usulü
Bu usulde, fiilen yapılmış olan ve belgelerle ispatlanan giderler gerçek tutarlarıyla yıllık kira geliri toplamından indirilecektir.
Konut kira gelirinden istisna edilen 2.300 YTL’ye isabet edenler hariç olmak üzere yıllık kira tutarından aşağıda yazılı giderler indirilir:
1- Kiraya veren tarafından ödenen aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri,
2- Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulun ehemmiyeti ile mütenasip olan idare giderleri
3- Kiraya verilen mal ve haklara ilişkin sigorta giderleri
4- Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri
5- Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyelerle kiraya verenler tarafından ödenmiş olmak şartıyla belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları
6- Kiraya verilen mal ve haklar için ayrılan amortismanlar
7- Kiraya verenin yaptığı onarım giderleri (Emlâkin iktisadi değerini artıracak surette tevsii, tadili veya bunlara ilaveler yapılması için ihtiyar olunan giderler onarım gideri sayılmaz)
8- Kiraya verilen mal ve haklara ait bakım ve idame giderleri
9- Kiraladıkları mal ve haklan kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler
10- Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konutun veya lojmanların kira bedeli
11- Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye kanuna veya ilama istinaden Ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.
12- Konut olarak kiraya verilmek şartı ile iktisap yılından itibaren 5 yıl süre ile konutun iktisap bedelinin % 5’i tutarındaki miktar. (Bu indirim, iktisap edilerek kiraya verilen konutun birden fazla olması halinde mükellefçe seçilen bir tanesi için uygulanacaktır).
Örnek: Bankadan kredi alınmak suretiyle bir apartman dairesi satın alan kişi söz konusu daireyi kiraya vererek irat elde etmekte ise; bankaya her yıl ödeyeceği faizleri gerçek gider usulünü seçmesi halinde o yıla ait kira gelirinden indirebilecektir,
Örnek: Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harçlara örnek olarak; emlak vergisi, temizletme ve aydınlatma harcı, çevre temizlik vergisi (çöp vergisi), arama, işletme, imtiyaz, telif, patent vb. haklar için ödenen resim ve harçlar örnek olarak verilebilir.
Örnek: Bir binanın kapı ve pencerelerinin tamiri, boyanması, otomatın, elektrik tesisatının, banyo kazanı ve lavaboların tamiri veya yenilenmesi gibi giderler, gayrisafi hâsılattan gider olarak indirilir.
Örnek: Bir binanın üzerine kat ilavesi, asansör ve kalorifer tesisatı olmayan binaya sonradan bu tesislerin yapılması nedeniyle yapılan giderler normal onarım gideri olmadığından hâsılattan düşülemez. Bu giderler gayrimenkulün maliyet bedeline eklenmek ve bu gayrimenkullerle birlikte amortismana tabi tutulmak kaydıyla, amortismanların gider olarak hâsılattan indirilmesi gerekir.
Örnek: Bir gerçek kişi sahibi bulunduğu apartman dairesinde öteden beri oturmakta iken, bu dairenin şehir merkezinde kalması ve yüksek kira getirmesi sebebiyle işyeri olarak yıllığı 50.000 YTL’den kiraya vermiştir. Kendisi de yıllığı 30.000 YTL’den kira ile tuttuğu başka bir apartman dairesinde oturursa, ödediği bu kira bedelini elde ettiği işyeri kira gelirinden gider olarak indiremez. Çünkü sahibi olunan binanın konut olarak kiraya verilmesi gerekmektedir.
- Götürü Gider Usulü
Gelir Vergisi Kanunu’nun 74. maddesinde, isteyen mükelleflerin, yukarıdaki bölümde açıklanan gerçek giderlere karşılık olmak üzere hâsılatlarının %25’ini götürü olarak indirebilecekleri kabul edilmiştir. Bu usulü seçen mükelleflerin götürü gidere ilişkin orana (%25) isabet eden tutar dışında, maddede bahsi geçen gerçek giderlerden herhangi birisini ayrıca indirmeleri söz konusu olamayacaktır.
Götürü gider usulü ve gerçek gider usulünün seçilmesinde mükelleflere seçimlik hak tanınmıştır. Ancak götürü gider usulünü seçenler iki yıl geçmedikçe gerçek usule dönemeyeceklerdir.
KİRA GELİRLERİNE UYGULANACAK İNDİRİMLER NELERDİR?
Konut veya işyeri kira geliri elde eden mükellefler yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinde istisna ve giderler düşüldükten sonra kalan kira tutarı üzerinden ayrıca aşağıda sayılan giderleri indirim konusu yapabileceklerdir.
– Asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak kaydıyla, mükellefin şahsına, eşine, çocuklarına ait, beyan edilen gelirin şahıs sigorta primleri için % 5’i ve bireysel emeklilik sigorta primleri için % 10’u,
– Beyan edilen gelirin % 10’unu aşmamak kaydıyla eğitim ve sağlık harcamaları,
– Okul, Yurt ve Sağlık tesisleri için yapılan bağış ve yardımların tamamı,
– Belirli oran ve şartlarda diğer bağış ve yardımlar.
Eğitim harcamalarına örnek olarak, öğrenciler için, eğitim amacıyla eğitim ve öğretim kurumlarına, anaokulu, kreş ve dershanelere yapılan ödemeler; sürücü ve müzik kurslarına ödenenler dahil, eğitim amaçlı tüm kurs ücretleri; okul servislerine ve öğrenci yurtlarına ödenen ücretler; eğitim CD’leri, kitap ve kırtasiye bedelleri ile eğitim araç ve gereçleri için yapılan harcamalar sayılabilir. Buna karşılık spor kurslarının ücretleri; üniversite ve okullara giriş hazırlığına yönelik dergiler hariç gazete ve dergi bedelleri; müzik aletleri, bilgisayar, eğitim amaçlı olmayan CD ve disket bedelleri; tiyatro, konser ve sinema giriş ücretleri, yabancı ülkelerdeki eğitim kurumlarına yapılan ödemeler, okul aile birliği ve okul koruma derneklerine yapılan bağışlar ve Türkiye’de vergi mükellefi olmayan okullara ödenen eğitim ücretleri ile Devlet okullarına ödenen harçlar kapsama girmemektedir.
Sağlık harcamalarına örnek olarak da teşhis ve tedavi amacı ile yapılan her türlü muayene, tahlil, röntgen, ultrason, tomografi, emar, check-up, ameliyat, fizik tedavi ve diş tedavisi ücretleri ile özel hastane ücretleri her çeşit protez, sağlık malzemesi ve tekerlekli sandalye giderleri ile numaralı gözlük ve lens giderleri; doktor raporuyla alınan cilt sağlığına ilişkin harcamalar sayılabilir.
Beyannamedeki kazançtan indirilebilecek olan bu giderlerin, mükellefe, eşine ve küçük çocuklarına ait olması gerekmektedir. Eşe ait eğitim ve sağlık harcamaları açısından eşin çalışıyor olup olmamasının ve gelir durumunun önemi yoktur. Eşlerden her ikisinin de Gelir Vergisi beyannamesi vermesi durumunda, eşlerden her biri beyan ettikleri gelirin %10’u ile sınırlı şekilde eğitim ve sağlık harcamalarını indirebilirler. Ancak aynı harcamanın her iki eşin beyanında da mükerrer olarak dikkate alınmaması gerekir.
Bu harcamaların beyannamede indirim konusu yapılabilmesi için Türkiye’de yapılması şarttır. Bu nedenle Türkiye gümrük bölgesi dışı sayılan yerlerde, örneğin gümrüksüz satış mağazalarında (free-shop) yapılan harcamalar kapsam dışındadır. Aynı şekilde Kıbrıs’ta yapılan harcamalar da kapsama girmez. Bedeli bankalar aracılığı ile transfer edilmek suretiyle dışarıdan posta ile veya başka şekilde getirtilen ilaç ve kitaplara ilişkin giderlerin de indirimden yararlanması mümkün değildir. Ancak bu malların Türkiye’ye bir ithalatçı tarafından getirtilmesi ve ondan satın alınması halinde, bu uygulamadan yararlanmak mümkündür.
EMSAL KİRA BEDELİ ESASI
GVK’nun 70. maddesinde sayılan mal ve haklardan (arazi, bina, haklar, motorlu taşıtlar vs.) elde edilen gayrimenkul sermaye iratlarından nakden veya aynen olsun elde edilen kira hâsılat sayılır. Ancak bazı durumlarda mal ve haklar bedelsiz olarak ya da düşük bedelle başkalarının istifadesine bırakılabilir. Bu gibi durumlarda gayrimenkul sermaye iradının hâsılat kısmının gerçeğe yakın olarak tespit edilmesi ve bunun gayrisafi hâsılat olarak değerlendirilmesi gerekir (GVK, m.73).
İşte bu durumlarda GVK’na göre, bedelsiz ya da düşük bedelle kiraya verilme durumunda gerçek kira yerine gerçeğe yakın olarak belirtilecek “emsal kira bedeli” gayri safi hâsılat yerine geçer. Emsal kira bedeli artık bu mal ve hakların kirası sayılır (1).
- Emsal Kira Bedelinin Tespiti
Emsal kira bedeli bina, arazi, mal ve haklarda ayrı ayrı tespit edilmektedir. Bina ve arazilerde emsal kira bedeli, yetkili özel makamlarca veya mahkemelerce saptanmış kiradır. Kira mevzuatına göre kira takdir veya tespit etmeye yetkili makamlar, mahkeme veya yetkili özel makamlardır. Böyle bir makam yoksa veya söz konusu bina ve arazi için kira takdir veya tespiti yapılmamış ise, emsal kira bedeli, Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenen vergi değerinin %5’idir. Vergi değeri VUK’un 268. maddesine göre bina ve arazinin rayiç bedelidir. Rayiç bedel ise, Emlak Vergisi Kanunu’nun 29. maddesi ve aynı maddede sözü edilen “emlak vergisine matrah olacak vergi değerinin takdirine ilişkin tüzük” hükümlerine göre saptanmaktadır.
Bina ve arazi dışında kalan mal ve haklarda emsal kira bedeli, bunların maliyet bedelinin %10’udur. Maliyet bedeli bilinmiyorsa Vergi Usul Kanunu’nun servetlerin değerlenmesine ilişkin hükümlere göre, takdir komisyonunca belli edilecek emsal bedellerinin %10’udur.
Örnek: Bay (Y) emlak vergisi değeri 100.000 YTL olan konutlarından birini bedelsiz olarak arkadaşının kullanımına bırakması halinde kira bedeli tahsil etmemiş olmasına rağmen 100.000 YTL x %5 = 5.000 YTL emsal kira bedeli üzerinden yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek suretiyle vergi ödeyecektir.
- Emsal Kira Bedelinin Hangi Durumlarda Uygulanacağı ve Uygulanmayacağı
Emsal kira bedeli kiraya verilen mal ve haklara ait kiranın, emsal kira bedelinden düşük olması, mal ve hakların bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılması durumunda uygulanacaktır.
Emsal kira bedeli esası aşağıdaki durumlarda uygulanmayacaktır:
– Boş kalan gayrimenkullerin muhafazası amacıyla bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılması. Örneğin, bir yazlığın kışın korunması suretiyle münasip bir kısmının bekçiye hasredilerek bırakılması gibi.
– Binaların mal sahiplerinin usul, füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi. (Usul, füru, veya kardeşlerden her birinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmişse bu konutların yalnızca birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz, kardeşler evli ise eşlerinden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz),
– Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi,
– Genel bütçeye dâhil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda da emsal kira bedeli uygulanamaz (GVK madde 73/2).
Diğer yandan GVK 1999/1 İç Genelgeye göre elde edilen gerçek kira gelirinin kira sözleşmesi, ödemeye ilişkin banka dekontu veya havale makbuzu, vb. belgelerle veya kiracının ifadesi ile ispat veya tevsik edildiği durumlarda ayrıca emsal kira bedeli karşılaştırılması uygulaması yoluna gidilmemektedir. Sözü edilen ispat veya tevsik işlemine ise, ancak beyan edilen kira gelirinin gerçek durumu yansıtmadığına ilişkin karinelerin bulunması veya vergi incelemeleri sırasında yetkililerce talep edilmesi durumunda başvurulmaktadır.
BEYANNAME NE ZAMAN VE NEREYE VERİLECEK?
– 2007 yılı kazançlarına ilişkin beyanname 25 Mart 2008 tarihine kadar verilecektir. İlk taksit Mart ayı sonuna kadar, ikinci taksit ise Temmuz ayı sonuna kadar ödenecektir.
– Türkiye’yi terk edenler yurtdışına çıkma tarihinden önceki 15 gün içinde vereceklerdir.
– Ölüm halinde mirasçılar ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde vereceklerdir.
Beyanname, kayıtlı bulunulan vergi dairesine verilecektir. Beyanname, elden verilebileceği gibi posta ile de gönderilebilecektir. Bunun yanında 26 Sıra No’lu VUK Sirkülerine göre internet yoluyla (elektronik beyanname) da beyanda bulunmak mümkündür.
Beyanname taahhütlü olarak posta ile gönderildiğinde, postaya veriliş tarihi beyannamenin verildiği tarih olarak kabul edilecektir. Beyanname normal (adi) posta ile gönderilirse, beyannamenin vergi dairesine ulaştığı tarih beyannamenin verildiği tarih olarak kabul edilecektir.
BEYANNAME VERİLMEMESİ HALİNDE YAPILACAK İŞLEMLER
Kira gelirini beyan etmeyenlerden, ödemedikleri vergi, cezalı olarak alınmaktadır. Beyanda bulunmayanlar;
– 2.300 YTL’lik konut kira geliri istisnasından yararlandırılmamakta,
– Vergi dairesi, durumu tespit ettiğinde; iki kat birinci derece usulsüzlük cezası kesmektedir. Kira gelirini takdir komisyonu takdir etmekte, bunun üzerinden de cezası ve gecikme faizi ile birlikte vergi alınmaktadır.
KONUT VEYA İŞYERİ KİRA GELİRLERİNİN BEYANINA İLİŞKİN ÖRNEKLER
Aşağıdaki örneklerin hesaplanmasında 2007 yılı gelir vergisi tarifesi esas alınmıştır.
| 2007 YILI GELİR VERGİSİ TARİFESİ | ||||||
| 7.500 | YTL’ye kadar | % 15 | ||||
| 19.000 | YTL’nin | 7.500 | lirası için | 1.125 | lira, fazlası | % 20 |
| 43.000 | YTL’nin | 19.000 | lirası için | 3.425 | lira, fazlası | % 27 |
| 43.000 | YTL’den fazlasının | 43.000 | lirası için | 9.905 | lira, fazlası | % 35 |
ÖRNEK-1: Mükellef Bayan (Z), İstanbul’da bulunan dairesini konut olarak kiraya vermesi sonucu, 2007 takvim yılında 30.000 Yeni Türk Lirası kira geliri elde etmiştir. Beyana tabi başka geliri bulunmayan mükellef, götürü gider yöntemini seçmiştir.
Mükellefin kira gelirine ilişkin gelir vergisi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
| Gayrisafi İrat Toplamı | 30.000 YTL |
| Vergiden İstisna Tutar | 2.300 YTL |
| Kalan (30.000 – 2.300) | 27.700 YTL |
| % 25 Götürü Gider (27.700 x % 25) | 6.925 YTL |
| Vergiye Tabi Gelir (27.700-6.925) | 20.775 YTL |
| Hesaplanan Gelir Vergisi (20.775 YTL x % 15)
19.000 YTL. İçin 3.425 Kalan=1775 YTL İçin 479,25 YTL) |
3.904,25 YTL |
| Ödenecek Gelir Vergisi | 3.904,25 YTL |
ÖRNEK-2: Mükellef Bay (S), Yozgat’da bulunan dairesini konut olarak kiraya vermesi sonucu, 2007 yılında 25.000 Yeni Türk Lirası, işyeri olarak kiraya verdiği daireden ise 33.000 Yeni Türk Lirası brüt kira geliri elde etmiştir. İşyeri için ödenen kira bedelleri üzerinden 6.600 Yeni Türk Lirası tevkifat yapılmıştır.
Beyana tabi başka geliri olmayan mükellef, götürü gider yöntemini seçmiştir.
Söz konusu mükellefin mesken kirası gelirinin istisna haddini aşan kısmı ile tevkifata tabi tutulan işyeri kirasının toplamı 19.000 Yeni Türk Lirasını aştığından, mesken ve işyeri kira gelirleri birlikte beyan edilecek olup, buna ilişkin gelir vergisi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
| Gayrisafi İrat Toplamı | 58.000 YTL |
| Vergiden İstisna Tutar | 2.300 YTL |
| Kalan (58.000-2.300) | 55.700 YTL |
| % 25 Götürü Gider (55.700 x % 25) | 13.925 YTL |
| Vergiye Tabi Gelir (55.700-13.925) | 41.775 YTL |
| Hesaplanan Gelir Vergisi
(19.000 YTL için 3.425 YTL) (Kalan = 22.775 YTL için 6.149,25 YTL) |
9.574,25 YTL |
| Kesinti Yoluyla Ödenen Vergiler | 6.600 YTL |
| Ödenecek Gelir Vergisi (10.281,25-6.600).YTL. | 2.974,25 YTL |
ÖRNEK-3: Mükellef Bay (F), İzmir’de bulunan dairesini konut olarak kiraya vermesi sonucu, 2007 yılında 19.000 YTL kira geliri elde etmiştir. Mükellef 2007 yılı içinde bireysel emeklilik sistemine 3.000 YTL katkı payı ödemiş ve Devlete ait bir hastaneye 20.11.2007 tarihinde 1.500 YTL nakit olarak bağışta bulunmuştur.
Beyana tabi başka geliri bulunmayan mükellef, götürü gider yöntemini seçmiştir. Mükellefin kira gelirine ilişkin gelir vergisi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
| Gayrisafi İrat Toplamı | 19.000 YTL |
| Vergiden İstisna Tutar | 2.300 YTL |
| Kalan (19.000 YTL-2.300 YTL) | 16.700 YTL |
| % 25 Götürü Gider (16.700 YTL X %25) | 4.175 YTL |
| Safi İrat (16.700 YTL -4.175 YTL) | 12.525 YTL |
| Bireysel Emeklilik Sist. Öden. Katkı Payı | 1.252 YTL * |
| Okul, Yurt ve Sağlık Tesisleri için Yap. Bağış ve Yardımlar | 1.500 YTL |
| Vergiye Tabi Gelir 12.525 YTL – (1.252+1.500) | 9.773 YTL |
| Hesaplanan Gelir Vergisi
(7.500 YTL için 1.125 YTL) (Kalan = 2.273 YTL için 454,60 YTL) |
1.579.60 YTL |
| Ödenecek Gelir Vergisi | 1.579.60 YTL |
* Safi iradın % 10’unu geçemeyeceği için, bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payı 3.000 YTL yerine, 12.525 x % 10 = 1.252 YTL olarak dikkate alınmıştır.
ÖRNEK-4: Mükellef Bayan (V), Bursa’da bulunan ve işyeri olarak kiraya verdiği mülkünden 60.000 Yeni Türk Lirası brüt kira geliri elde etmiştir. İşyeri için ödenen kira bedelleri üzerinden 12.000 Yeni Türk Lirası tevkifat yapılmıştır. Beyana tabi başka geliri olmayan mükellef, götürü gider yöntemini seçmiştir.
Tevkifata tabi tutulan işyeri kirasının bedeli 19.000 Yeni Türk Lirasını aştığından elde edilen kira gelirinin beyan edilmesi gerekmektedir. Bu durumda gelir vergisi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
| Gayrisafi İrat Toplamı | 60.000 YTL |
| % 25 Götürü Gider (60.000 x % 25) | 15.000 YTL |
| Vergiye Tabi Gelir (60.000-15.000) | 45.000 YTL |
| Hesaplanan Gelir Vergisi
(43.000 YTL için 9.905 YTL) (Kalan = 2.000 YTL için 700 YTL) |
10.605 YTL |
| Kesinti Yoluyla Ödenen Vergiler | 12.000 YTL |
| Ödenecek Gelir Vergisi | 0 YTL |
| İade Alınacak Gelir Vergisi (12.000 – 10.605) | 1.395 YTL |
ÖRNEK-5: Mükellef Bay (F), işyeri olarak kiraya verdiği gayrimenkulünden 100.000 Yeni Türk Lirası brüt kira geliri elde etmiştir. İşyeri için ödenen kira bedelleri üzerinden 20.000 Yeni Türk Lirası tevkifat yapılmıştır. Beyana tabi başka geliri olmayan mükellef, götürü gider yöntemini seçmiştir.
Tevkifata tabi tutulan işyeri kirasının bedeli 19.000 Yeni Türk Lirasını aştığından elde edilen kira gelirinin beyan edilmesi gerekmektedir. Bu durumda gelir vergisi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
| Gayrisafi İrat Toplamı | 100.000 YTL |
| % 25 Götürü Gider (100.000 x % 25) | 25.000 YTL |
| Vergiye Tabi Gelir (100.000-25.000) | 75.000 YTL |
| Hesaplanan Gelir Vergisi
(43.000 YTL için 9.905 YTL) (Kalan = 32.000 YTL için 11.200 YTL) |
21.105 YTL |
| Kesinti Yoluyla Ödenen Vergiler | 20.000 YTL |
| Ödenecek Gelir Vergisi …(21.105 – 22.000).YTL. | 1.105 YTL |
(1) Emsal Kira Bedelinin hukuki niteliği hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Özgür BİYAN; “Gayrimenkul Sermaye İratlarının Vergilendirilmesinde Emsal Kira Bedeli Uygulaması”, https://alomaliye.com/kasim_06/ozgur_biyan_gmenkul.htm