Yeni KDV Oranları ve Tevkifat Uygulaması

Yeni KDV Oranları ve Tevkifat Uygulaması

Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
t.apak@apakymm.com

I.GİRİŞ

30 Aralık 2007 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile KDV oranlarında yeni düzenlemeler yapılmış bulunmaktadır. Bu düzenlemeler, % 1 ve % 8 oranında vergilenen mal ve hizmetlerin yer aldığı listelerde yapılan değişiklikleri kapsamaktadır.

Bazı mal ve hizmetlere uygulanacak Katma Değer Vergisi oranlarının tespitine ilişkin kararın yürürlüğe konulması, Maliye Bakanlığının 19/12/2007 tarihli ve 113034 sayılı yazısı üzerine, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 28 inci ve 36 ncı maddelerine göre, Bakanlar Kurulu’nca 24/12/2007 tarihinde kararlaştırılmıştır.

Gıda maddelerinin tamamının indirimli oranda vergilendirilmesinin öngörüldüğü 30 Mayıs 2007 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2007/12143 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile turizm ve lokantacılık sektöründe de 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren vergi oranının % 18’den % 8’e indirilmesi kararlaştırılmıştı. Son olarak, 30 Aralık 2007 tarih ve 26742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile KDV oranlarında yapılan düzenlemeler daha da genişletilerek bazı mal ve hizmetler 31.12.2007 tarihinde, bazıları ise 1 Ocak 2008 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

Ayrıca; Fason tekstil ve konfeksiyon teslimlerinde uygulanmakta olan genel oran (%18) 01.06.2007 tarihinden geçerli olmak üzere indirimli oran (%8) kapsamına alınmış, 105 Seri Nolu KDV genel tebliği ile de 01.07.2007 tarihinden itibaren tevkifat uygulaması kaldırılmıştı. Son olarak 4 Ocak 2008 tarihinde 107 Seri Nolu KDV genel tebliği ile getirilen yeni düzenlemede, fason konfeksiyon teslimlerine ½ oranında, tekrar tevkifat yapma zorunluluğu ve buna bağlı olarak iade uygulaması getirilmiştir.

II.BAZI MAL VE HİZMETLERE UYGULANAN KDV ORAN DEĞİŞİKLİKLİĞİNDE YENİ DÜZENLEME

Düzenlemedeki Katma Değer Vergisi oranlarında yapılan önemli değişiklikler aşağıdaki şekilde özetlenerek sıralanabilir.

1. Finansal Kiralama İşlemlerinde İndirimli Oran Uygulamasına Son Verildi

2007/13033 sayılı Kararnamenin 1. maddesinin (2) numaralı bendi ile finansal kiralama (leasing) işlemlerinde işleme konu olan malın tabi olduğu oranda KDV uygulanacağı belirtilmiştir. Böylece daha önce finansal kiralamada uygulanmakta olan % 1 oranı yerine, malın tabi olduğu oranda vergi hesaplanacaktır. Bu uygulama, ilgili kararın yayımı tarihi olan 30.12.2007 tarihinden sonra düzenlenen finansal kiralama sözleşmelerine konu olan mallar için geçerli olacaktır.

Bilindiği gibi Finansal Kiralama Kanunu kapsamında yapılan sözleşmelere konu olan malların, gerek leasing şirketlerine teslimi, gerekse onların müşterilerine kiralanması veya tesliminde % 1 oranı uygulanmaktaydı. Kara nakil vasıtalarının leasing yoluyla satışı veya kiralanmasında % 8, binek otomobilleri ile ÖTV Kanununa ekli (IV) sayılı listedeki tüketim mallarının leasing yoluyla satışı veya kiralanmasında ise genel (% 18) KDV oranı uygulanıyordu. 30.12.2007 tarihine kadar yapılan finansal kiralama sözleşmelerine konu olan mallar ne zaman teslim edilirse edilsin, yine yukarıda belirlenen (eski) KDV oranları uygulanacaktır. 30.12.2007 tarihinden sonra yapılan sözleşmelere konu olan mallar ise ilgili malın tabi olduğu genel oranda vergilendirilecektir. İndirimli orana tabi malların leasing yolu ile satışı veya kiralanmasında ise yine tabi olduğu indirimli oran uygulanacaktır.

2. Katma Değer Vergisi İndirim Konusu Yapılan Binek Otomobillerin İkinci El Satışında % 1 Yerine % 18 Oranı Uygulanacak

İşletmelerin aktifine kayıtlı binek otomobillerinin ikinci el olarak satışında KDV oranı % 1 olarak uygulanmakta idi. Öte yandan KDV Kanununun 30/b maddesine göre, binek otomobili kiralayan veya işleten firmalar hariç olmak üzere, işletmelerin sıfır veya kullanılmış binek otomobili alımında ödedikleri KDV indirim konusu yapılmamaktadır. Buna göre otomobil kiralama (rent-a-car) şirketleri, gerçek usulde vergilendirilen taksi işletmeleri ve sürücü kursları, otomobil alımında ödedikleri KDV’ yi indirim konusu yapabilmekte, diğer mükellefler ise indirim konusu yapamadıkları Katma Değer Vergisini, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider veya maliyet yazabilmektedir.

2007/13033 sayılı Kararname eki (I) sayılı listenin 9. sırasının sonuna eklenen parentez içi hükümle, KDV Kanununun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklendiği KDV’ yi indirim konusu hakkı bulunan otomobil kiralama şirketleri, gerçek usulde vergilendirilen taksi işletmeleri ve sürücü kurslarının, ilgili kararın yayım tarihi olan 30 Aralık 2007 tarihini izleyen 31 Aralık 2007 tarihinden geçerli olmak üzere ellerindeki kullanılmış binek otomobillerini satarken KDV’yi % 18 oranında hesaplamaları öngörülmüştür. Otomobil alımında yüklendiği vergiyi indirme hakkı bulunmayan işletmeler ise, aktifinde kayıtlı binek otomobillerini satarken % 1 oranında KDV uygulayacaklardır.

3. Toptan Et Satışları % 8 Oranına Tabi Tutuldu

Büyük ve küçükbaş hayvanların etleri ile bağırsaklarının toptan tesliminde % 1, perakende tesliminde ise % 8 oranında KDV uygulanmakta iken, 2007/13033 sayılı Kararname ile kararın yayım tarihi olan 30 Aralık 2007 tarihini izleyen 31 Aralık 2007 tarihinden geçerli olmak üzere, bu hayvanların etleri ve bağırsaklarının toptan tesliminde de % 8 oranı uygulanması kararlaştırılmıştır. Büyük ve küçükbaş hayvanların canlı olarak tesliminde ise, eskiden olduğu gibi toptan satışlarda % 1, perakende satışlarda % 8 oranı uygulanacaktır.

4. Özürlülere Ait Araçlarda % 1 Oranı Uygulamasına Son Verildi

Malul ve engellilere ait araç-gereçlerde KDV oranı % 1 olarak uygulanmaktaydı. Ancak KDV Kanununun 17/4 maddesinin (s) bendiyle, özürlülerin eğitimi, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları KDV’den istisna edilmiştir. Dolayısıyla söz konusu mallarda % 1 oranı uygulamasını gerektirecek bir durum kalmadığından, aynı araçlar için % 1 KDV oranı uygulamasına dair madde kaldırılmıştır.

5. Tekstil Hammaddelerinde Oran % 1’den % 8 Çıkartılmıştır

Kütlü ve elyaf pamuk, linter pamuk, pamuk lifi döküntüleri, natürel veya tops haldeki tiftik, yün ve yapağı ile sığır ve atların, koyun ve kuzuların, keçi ve oğlakların ham post ve derileri daha önce % 1 oranından vergilenmekteydi. 2007/13033 sayılı Kararname ile yukarıda belirtilen tekstil hammaddelerinde uygulanacak KDV oranı, ilgili kararın yayım tarihi olan 30 Aralık 2007 tarihini izleyen 31 Aralık 2007 tarihinden geçerli olmak üzere % 8’e çıkarılmıştır.

6. Müzelere Giriş Ücretleri % 18’den % 8’e İndirilmiştir

2007/13033 sayılı Kararname eki (II) sayılı listenin (B Diğer Mal ve Hizmetler) bölümünde yer alan sanatsal gösterilere ‘’müze giriş ücretleri’’ de eklenmek suretiyle, sinema, tiyatro, opera, operet ve bale giriş ücretleri ile birlikte müze giriş ücretlerinin, kararın yayım tarihi olan 30 Aralık 2007 tarihini izleyen 31 Aralık 2007 tarihinden geçerli olmak üzere % 8 oranında vergilendirilmesi öngörülmüştür.

7. İşletme Hakkı Devrinde İndirimli Oran Uygulaması Kaldırılmıştır

3096 sayılı Kanun kapsamında işletme devir hakkı teslimi sona erdiğinden indirimli oran uygulaması kaldırılmıştır. 3096 sayılı Kanun kapsamında işletme hakkı devir sözleşmelerine konu olan enerji santralleri, baraj gibi işletme haklarının devrinde KDV oranı % 1 olarak uygulanmakta idi. 2007/13033 sayılı kararname ile 30 Aralık 2007 tarihinden sonra yapılacak işletme hakkı devirlerinde % 1 oranında KDV uygulamasına son verilmiştir.

8. Kan ve Kompenentlerinde Oran % 1’den % 8’e Çıkartılmıştır

Kan ve kan kompenentleri daha önce % 1 oranında vergilendirilmekteydi. Ancak 2007/13033 sayılı Kararname ile kan ve kan kompenentlerinin diğer kan ürünleriyle birlikte, kararın yayım tarihi olan 30 Aralık 2007 tarihini izleyen 31 Aralık 2007 tarihinden geçerli olmak üzere % 8 oranında vergilendirilmesi kararlaştırılarak, bunların benzeri olan kan ürünleri ve aşılar ile eşitlik sağlanmıştır.

9. 01 Ocak 2008 Tarihinden İtibaren % 8 Oranında Vergilendirilecek Diğer Mal ve Hizmet Teslimleri

30 Mayıs 2007 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2007/12143 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla 01 Ocak 2008 tarihinden itibaren vergi oranı %18’den % 8’e indirilen işlemler aşağıda belirtilmiştir.

a) Otel, motel, pansiyon, tatil köyü ve benzeri konaklama tesislerinde verilen geceleme hizmeti (Konaklama tesislerinde geceleme hizmetinden yararlanmayanlara verilen tüm hizmetler ile geceleme hizmetiyle beraber verilen ancak ayrıca belgelendirilen ya da geceleme hizmetine ait belgede ayrıca fiyatlandırılan hizmetler bu sıra kapsamında yer almamaktadır. Ancak geceleme hizmeti kapsamında verilmesi ve geceleme bedeline dahil edilmesi mutat olan diğer hizmetler bu sıra kapsamında yer almakla birlikte bu şekilde belirlenen geceleme bedeli içinde sunulan alkollü içeceklere ilişkin yüklenilen katma değer vergisi tutarları, hizmeti sunanlar tarafından indirim konusu yapılamaz),

b) Lokanta, kahvehane, kır kahvesi, çay bahçesi,çay ocağı, kafeterya, pastane, ayakta yemek yenilen veya yemeği pakette satan ya da diğer şekillerde yemek hizmeti sunan yerler, içkili lokanta, kebapçı ve benzeri yerlerde verilen yemek hizmetleri,

c) Kakao, kakao yağı ve kakaodan mamul çikolata, gofret, şeker, pralin gibi ürünler ile beyaz çikolata ve sıcak çikolata,

d) Sade gazoz, meyveli gazoz ve kolalı gazozlar.

Yukarıda sayılan turizm ve yemek sektöründe % 8 KDV uygulamasına ilişkin olarak, 04 Ocak 2008 tarihinde yayımlanan 107 Seri Nolu KDV Genel tebliği’nde de detaylı açıklama ve düzenleme yer almaktadır.

III. TEVKİFAT UYGULAMASINDA YENİ DÜZENLEME

04 Ocak 2008 Tarih, 26746 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve ilgili tebliğin yayım tarihini izleyen 05 Ocak 2008 tarihinden geçerli olmak üzere, 107 Sıra NO’lu KDV Genel Tebliği ile getirilen yeni düzenleme özetle iki başlık halinde aşağıdaki gibi açıklanmıştır.

1. Fason Olarak Yaptırılan Tekstil ve Konfeksiyon İşlerinde Tevkifat Uygulaması

Fason tekstil ve konfeksiyon işlerinde ½ oranında KDV tevkifatı uygulanacaktır. Tevkifat uygulaması, bu Tebliğin yayımını izleyen 05 Ocak 2008 tarihinden geçerli olmak üzere düzenlenecek faturalara konu işlemler için geçerli olacaktır. Fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işlerinde tevkifat uygulamasından doğan KDV alacakları, münhasıran vergi inceleme raporu ile iade edilecektir. İade talebi, vergi incele raporunun vergi dairesine intikal ettiği tarih itibariyle geçerlilik kazanacaktır.

Aynı işlem dolayısıyla, tevkifat ve indirimli oran uygulamaları nedeniyle KDV iade alacağı doğmuşsa, öncelikle tevkifattan doğan KDV alacağı (mükellefin isteğine bağlı olarak nakden ve/veya mahsuben) iade edilecektir. KDV alacağının indirimli oran uygulamasından doğan kısmı; inceleme raporu yılı içinde vergi dairesine intikal ederse mahsuben, yıl geçtikten sonra intikal ederse nakden ve/veya mahsuben iade edilecektir.

Bu kapsamda yapılacak iadelerde, fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işlerinde tevkifat uygulamasını düzenleyen daha önceki genel tebliğlerde yer verilen ve bu Tebliğe aykırı olmayan açıklamalar geçerli olacaktır. Mükellefin aynı dönemde başka iade hakkı doğuran işlemlerinin bulunması halinde bu işlemlere ait iade talebinin, söz konusu işlem veya işlemlerle ilgili usul ve esaslar çerçevesinde sonuçlandırılacaktır.

2. Pamuk, Tiftik, Yün ve Yapağı ile Ham Post ve Deri Teslimlerinde KDV Tevkifat Uygulaması

Bazı mal ve hizmetlere uygulanacak KDV oranlarını belirleyen 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki (II) sayılı listenin (B) bölümünün 1 ve 2 nci sıraları kapsamına giren ürünlerin tesliminde, bu Tebliğin yayımını izleyen 05 Ocak 2008 tarihinden geçerli olmak üzere, ½ oranında KDV tevkifatı uygulanması uygun görülmüştür.

Buna göre;

Kütlü ve elyaf pamuk, linter pamuk, pamuk lifi döküntüleri, natürel veya tops haldeki tiftik, yün ve yapağı ile Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 41.01 pozisyonundaki sığır ve atların, 41.02 pozisyonundaki koyun ve kuzuların (astragan veya karakul, persaniye, breitschwanz ve benzerleri, Hint, Çin, Moğolistan ve Tibet kuzuları hariç), 41.03 pozisyonundaki keçi ve oğlakların (Yemen, Moğolistan ve Tibet keçi ve oğlakları hariç) ham post ve derilerinin tesliminde alıcılar tarafından ½ oranında tevkifat uygulanarak sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.

Satıcıların tevkifat uygulamasından doğan KDV alacaklarının iadesinde, mal ihracında iade uygulamasına ilişkin usul ve esaslar geçerli olacaktır. İade talebi bir dilekçe ile yapılacak olup, dilekçeye;

• Tevkifata tabi ürünlerin satış faturalarının dökümünü gösteren liste,
• İade talebinin yapıldığı döneme ilişkin indirilecek KDV listesi,

eklenecektir.

İade yapılabilmesi için, alıcının bu tevkifatla ilgili 2 No.lu KDV beyannamesini vergi dairesine vermiş olması zorunludur.

IV.DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

2007/13033 sayılı BKK ile yeni KDV oranlarında önemli değişikliklere gidilerek, bazı mal ve hizmetlerin KDV oranı düşürülürken, bazı mal ve hizmetlerde ise KDV oranı yükseltilmiş bulunmaktadır.

Bazı mal ve hizmetlerde; KDV oranının indirilmesi olumlu karşılanırken, özellikle KDV oranı % 1’den % 8’e çıkartılan toptan et teslimleri gibi gıda ürünleri ve pamuk teslimleri gibi tekstil hammaddeleri ile, % 1 olarak uygulanan finansal kiralama (leasing) işlemlerinde KDV oranın yükseltilerek işlemin tabi olduğu genel oranlara çıkartılması olumsuz karşılanarak, piyasada tepki görmüş bulunmaktadır. Bu durumun da, gıda ve tekstil piyasasında kayıtdışılığın önünü açması ile finansal kiralama piyasasını olumsuz etkilemesinin önüne geçilecek önemli tedbirlerin, idare tarafından alınması gerekli bulunmaktadır.

Bilindiği gibi son zamanlarda vergi mevzuatımız kapsamında, bazı teşvik ve muafiyetlerin azaltılması veya son verilmesi gibi hükümetin ve gelir idaresinin çalışmaları da gerçekleşmektedir. Yapılan yeni düzenlemelerde, idarenin haklı olduğu hususlarını da göz ardı edemeyiz. Ancak, bazı mal ve hizmet teslimlerinde KDV uygulamaları ile ilgili bazı radikal tedbirler de piyasayı olumsuz etkileyebilmektedir. Buna karşın, özellikle KDV uygulamasında alınacak kararların ve buna bağlı oran değişikliklerinde kademeli uygulama veya geçişler sağlanabilir. Örneğin, finansal kiralama işlemlerinde KDV oranı, bir süre indirimli oran sistemi ile devam ettirilebilirdi. Ayrıca, çok çeşitli KDV oran uygulamaları uygulamada karmaşaya da yol açmaktadır.

Yeni KDV oranları bazı mal ve hizmetlerde kararnamenin yayımlandığı tarih olan 30 Aralık 2007 tarihini izleyen gün olan 31 Aralık 2007 tarihinde yürürlüğe konulmuş olması bazı sıkıntılara yol açmıştır. Şöyle ki; ilgili kararname bir çok mal ve hizmet gurubunu kapsadığı gibi, hangi mal veya hizmetin hangi pozisyon numarasına ve KDV oranına denk geldiği, uygulayıcılar ve mükellefler tarafından ancak bir hafta geçtikten sonra netleştirilebilmiş iken, kararnamenin yayımlandığı tarihi izleyen günde yürürlüğe konulması bazı sıkıntılara yol açmış ve eleştiri konusu olmuştur.

Ayrıca;

105 Seri Nolu KDV Genel Tebliği ile % 8 oranında KDV uygulanan fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işlerindeki oran aynen devam etmekle birlikte, 107 Seri Nolu KDV Genel Tebliğinden sonra, fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işlerinde ½ oranında KDV tevkifat uygulamasına tekrar geçilmesi ile Pamuk, Tiftik, Yün ve Yapağı ile Ham Post ve Deri teslimlerinde KDV oranın % 8’e çıkarılması sonucu bu ürünlerin de tesliminde ½ oranında KDV tevkifat uygulamasına başlanılmış olup, düzenleme özetle aşağıdaki gibidir.

05 Ocak 2008 tarihinden geçerli olmak üzere, fason tekstil ve konfeksiyon teslimlerinde ½ oranında tevkifat yapılacaktır. Buna göre fason ve tekstil konfeksiyon işi yaptıran mükellefler teslimler üzerinden % 4 KDV tevkifatı yapıp, 2 no’lu KDV beyannamesiyle takip eden ayın 24’üne kadar beyan edeceklerdir. Fason tekstil ve konfeksiyon işi yapan firmalar ise, faturanın kesilmesi düzenlenmesi sonrası kendilerine ödenen ½ oranındaki % 4’lük KDV’yi 1 No’lu KDV beyannamesiyle beyan edeceklerdir.

Aynı tebliğde;

Tevkifat ve indirimli oran uygulamaları nedeniyle KDV iade alacağı doğmuşsa, öncelikle tevkifattan doğan KDV alacağı, mükellefin isteğine bağlı olarak nakden ve/veya mahsuben iade edilecektir. KDV alacağının indirimli oran uygulamasından doğan kısmı; inceleme raporu yılı içinde vergi dairesine intikal ederse mahsuben, yıl geçtikten sonra intikal ederse nakden ve/veya mahsuben iade edilecektir.

Bu iadelerin;

Münhasıran inceleme raporuna istinaden yapılacağı, iadelerin de inceleme raporunun vergi dairesine ulaşması üzerine yerine getirileceği belirtilmiştir. Tebliğde, iadenin YMM raporuyla yerine getirileceğine ilişkin bir açıklamaya yer verilmemiş olduğundan, şimdilik iade sadece inceleme raporuyla yerine getirilebilecektir. 

Sonuç olarak;

Ülkemizde uzun yıllardır uygulanan KDV sistemi başarılı olarak devam etmekle beraber, bazı durumlarda olumsuzluklarını da beraberinde taşıyarak, “günahıyla ve sevabıyla” bugüne kadar gelinmiştir. Vergi gelirlerimiz içerisinde en önemli sırayı gider vergileri almakta, bu vergi türünün de birinci sırasında harcama üzerinden alınan vergi olarak KDV gelmektedir. Bir tüketim vergisi olan KDV’den iyi sonuç alınması, bu verginin adil ve sağlıklı uygulanması ile mümkün olacaktır. Bu da; oran çeşitliliğinin azaltılması, genel oran olan % 18’den makul oranda indirim yapılması ve mevzuatının sadeleştirilmesini gerekli kılmaktadır.