Levent GENÇYÜREK
Yeminli Mali Müşavir
9 Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Görevlisi
3 Mayıs 2007 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Milli Emlak Tebliği ile Hazine arazilerinin projeye dayalı teknolojik veya jeotermal seracılık ve organik tarım yatırımı yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişilere bedeli karşılığında tahsisi mümkün hale getirildi.
Tebliğe göre aşağıdaki faaliyetler için hazine arazilerinin tahsisi mümkün:
– Bitkilerin ideal yaşama, beslenme ve gelişme ortamının (ışık, nem, ısı, hava, sulama, gübreleme vs.) sağlanmasına ve kontrol altında tutulmasına elverişli sera yapıları ile yetiştirme tekniklerinin kullanıldığı seracılık,
– Örtüaltı ısıtmasında yer kabuğunun derinliklerindeki ısının oluşturduğu, sıcaklığı sürekli olarak bölgesel atmosferin ortalama sıcaklığının üzerinde olan su, buhar ve gazların (jeotermal kaynak) kullanıldığı seracılık,
– Toprak, su, bitki, hayvan ve doğal kaynaklar kullanılarak organik ürün veya girdi üretilmesi ya da yetiştirilmesi, üretim ve yetiştiricilikle birlikte doğal alan ve kaynaklardan ürün toplanması, hasat, kesim, işleme, tasnif, paketleme, pazarlama, depolama yatırımları.
Hazinenin özel mülkiyetinde olan veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan hazine arazilerinde teknolojik veya jeotermal seracılık ve organik tarım yatırımı yapmak isteyen yatırımcıların, bu yerler üzerinde yapılacak tarımsal yatırım hakkında hazırlanan avan proje ile birlikte yatırımın yapılacağı taşınmaza ait bilgileri içeren bir dilekçe ile İllerde Defterdarlığa, İlçelerde Malmüdürlüğüne başvurmaları gerekiyor.
Bakanlık, talep edilen taşınmazın üzerinde teknolojik veya jeotermal seracılık ve organik tarım yatırımı yapılmasında sakınca olup olmadığı hususunu mahallinden araştırdıktan sonra sakınca olmadığının tespiti halinde, talep konusu taşınmazların üzerinde yatırımcılar tarafından hazırlanan/hazırlatılan avan projelerden hangilerinin uygulanabileceği hususunda Tarım ve Köyişleri Bakanlığının görüşünü alacak.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığının olumlu görüşü üzerine tescil, ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması veya imar planının yaptırılması, değiştirilmesi ya da uygulama projelerinin hazırlanması ve onaylatılması gibi işlemlerin yerine getirilebilmesi için Maliye Bakanlığı ile ilgili kişi veya kuruluş arasında bedeli karşılığında bir yıla kadar ön izin ihalesi yapılacak.
Ön izin süresi içinde yükümlülüklerini yerine getiren Yatırımcı Bakanlıktan kullanma izni verilmesi veya irtifak hakkı tesis edilmesi talebinde bulunacak.
Tebliğde büyük ölçekli yatırım yapacaklar için farklı bir yöntem benimsenmiştir.
Buna göre, Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca uygun görülen teknolojik veya jeotermal seracılık ve organik tarım yatırımının toplam proje maliyet bedelinin en az 5 (beş) milyon ABD Doları karşılığı YTL tutarında olması, yatırımın faaliyete geçmesinden itibaren en az 10 (on) kişiye 5 (beş) yıl süreyle istihdam sağlanmasının taahhüt edilmesi halinde hazine arazisi üzerinde Bakanlıkça belirlenen koşullarla ve bedeli karşılığında, başvuruda bulunan yatırımcıya 2886 sayılı Kanunun 51/g maddesine göre doğrudan ön izin, kullanma izni verilebilecek veya irtifak hakkı tesis edilebilecektir. Koşulları taşıyan birden fazla istekli olması halinde; bu istekliler arasında pazarlık usulü ile ihale yapılacaktır.
İlk yıl ön izin, kullanma izni, irtifak hakkı ve müteakip yıllar bedelleri Devlete Ait Taşınmaz Mal Satış, Trampa, Kiraya Verme, Mülkiyetin Gayri Ayni Hak Tesis, Ecrimisil ve Tahliye Yönetmeliği hükümlerine göre yapılır.
Anılan Yönetmeliğin 75 inci maddesine göre, İlk yıl ön izin bedeli; varsa taşınmaz üzerinde yapılması öngörülen tesisin yatırım (proje) tutarının % 0,1 (bindebir)’inden veya taşınmazın emlak vergisi asgari metrekare vergi değerleri esas alınarak hesaplanan değerin % 1 (yüzdebir)’inden az olmamak üzere idarece tespit edilecektir.
Yine yönetmeliğin 75.inci maddesine göre, yatırımları teşvik amaçlı irtifak hakkı tesisinde tahmin edilen bedel Hazine taşınmaz malı üzerinde yapılması öngörülen yatırım (proje) tutarının %005 (Bindebeş)’i üzerinden hesaplanacaktır. Tesbit edilen bu bedel emlak vergisi asgari metrekare vergi değerleri esas alınarak hesaplanan değerin %1 (Yüzdebir)’inden de az olamaz. İlk yıldan sonraki irtifak hakkı bedeli ise, bir önceki yıl irtifak hakkı bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (bir önceki yılın aynı ayına göre % değişim oranı) oranında arttırılması suretiyle tespit edilecek bedeldir.
Yatırımları teşvik amaçlı irtifak hakkı tesis edilen Hazine taşınmazı üzerinde yapılacak tesisin bizzat hak lehdarınca işletilmesi halinde, bu tesisin işletilmesinden elde edilen toplam yıllık hasılatın % 1 (yüzdebir)’i oranında hazineye pay verilecektir.
Lehlerine kullanma izni verilen veya irtifak hakkı tesis edilen yatırımcılarca, kullanma izninin veya irtifak hakkının üçüncü kişilere devredilmesinin talep edilmesi halinde; varsa ödenmeyen geçmiş yıllar kullanma izni ve irtifak hakkı bedelleri ile yıllık işletme hasılatı bedellerinin gecikme zamları ile birlikte ödenmesi, irtifak hakkı veya kullanma izni sözleşmelerinde belirtilen hükümlere ilişkin olarak tespit edilen başka aykırılıklar var ise bu aykırılıkların giderilmesi, yatırımcılar tarafından kullanma izninden veya irtifak hakkından dolayı açılmış davalar var ise, bu davalardan tüm yargılama giderleri üstlenilerek kayıtsız ve şartsız feragat edilmesi ve yeni sözleşme düzenlenmesi kaydıyla kullanma izninin ve irtifak hakkının üçüncü kişilere devredilmesine, Tarım ve Köyişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça izin verilebilecektir.
Tebliğ kapsamında kalan yerler ile ilgili olarak; yatırımcı ile yapılacak olan kullanma izni ve irtifak hakkı sözleşmelerinin süresi 49 (kırkdokuz) yıldan fazla olamaz.