Site icon Alomaliye.com Güncel Mevzuat, Muhasebe, Ekonomi, Vergi, SGK Haberleri

Ücretlerde Vergi İndirimi

Levent GENÇYÜREK

Yeminli Mali Müşavir

9 Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Görevlisi

 

 

Uygulamada vergi iadesi olarak adlandırılan “ücretlerde vergi indirimi”, Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 121 inci maddesine göre uygulanmaktadır. Ücretlerde Vergi İndirimi’ni (yaygın deyim ile vergi iadesi) özetlemeye çalışalım:

1-Vergi İadesinden Yararlanacak Olanlar

Ücretlilerde vergi indiriminden, gerçek usulde gelir vergisine tabi ücretliler faydalanacaklardır. Ayrıca, Türkiye Büyük Millet Meclisi, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile özel kanunlarına veya idari kararlara göre kurulan daimi veya geçici bütün komisyonların üyeleri, Bilirkişiler, resmi arabulucular, eksperler, spor hakemleri ve her türlü yarışma jürisi üyeleri ve transfer ücreti veya sair adlarla ücret alan sporcular, elde ettikleri gelirin ücret sayılması dolaysıyla vergi iadesinden yararlanır

Birden fazla işverenden ücret elde edenler, aldıkları ücrete göre vergi iadesine ilişkin bildirimi her işverene ayrı ayrı verecektir.

2-Vergi İadesine Konu Harcamalar

Gerçek usulde gelir vergisine tabi ücretlinin kendisine, eş ve çocuklarına ait eğitim, sağlık, gıda, giyim ve ikamet edilen konuta ait harcamalar vergi iadesine konu olabilir. Bu harcama gruplarını şu şekilde özetleyebiliriz:

a-Eğitim Harcamaları

Eğitim ve öğretim kurumları ile anaokulu, kreş ve dershanelere eğitim amacıyla yapılan ödemeler, kurs ücretleri, fotokopi, kitap ve kırtasiye alımları için yapılan harcamalar, ehliyet almak için sürücü kurslarına yapılan ödemeler ve fatura verebilen yurtlara ödenen ücretler ile spor okullarına ödenen bedeller vergi iadesine konu olur. Ayrıca,  Serbest meslek makbuzu ile belgelendirilen özel ders ücretleri, Kurumlar Vergisine tabi Özel üniversitelere ödenen ve karşılığında fatura v.b belge alınan kayıt, kitap parası, okul ücreti, kayıt harcı  vb. vergi iadesinde kullanılır.

Okullara gidiş geliş hizmeti veren mükelleflere ödenen servis ücretleri, eğitim kurumlarınca öğrencilere yönelik olarak satılan dergiler (Anadolu liseleri, üniversiteye veya yabancı dil hazırlık dergileri, vb.), okul ve beslenme çantaları da bu kapsamdadır. Ancak, Gazete, dergi ve mecmua alımları gibi harcamalar eğitim giderleri kapsamına girmediğinden vergi iadesine konu olmaz.

Eğitim amaçlı olarak yapılan, piyano, bilgisayar, bilgisayar CD ve disketleri ile internet harcamalarının eğitim gideri olarak vergi iadesine konu olması, ancak eğitim amaçlı olmayan söz konusu harcamaların kapsama dahil edilmemesi gerekir.

Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okulların okul aile birliğine veya okul koruma derneğine yapılan bağışların, okul aile birliği ve okul koruma derneğinin kurumlar vergisinden muaf olmaları ve bunların Vergi Usul Kanununa göre fatura vb. belgeleri verememeleri nedeniyle, buralara yapılan harcamalar vergi iadesinde kullanılamaz.

Vergi iadesinin söz konusu olması için, belgeyi düzenleyen kişi, kurum veya kuruluşların, gelir veya kurumlar vergisine tabi olması gerekir. Bu nedenle de, özel okul işletmeciliği nedeniyle kurumlar vergisinden muaf olan vakıf, dernek ve üniversiteler tarafından verilen belgeler yıllık vergi iadesinde geçerli değildir.

b-Sağlık Harcamaları

Ücretlilerin yaptığı ilaç masrafı, sağlık malzemesi ve hastane giderleri ile muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve diş protez ücretleri, Tüp bebek masrafları,  numaralı olmak şartıyla gözlük ve lens alımları, (sağlık raporu ile alınan güneş gözlüğü dahil), doktor raporu ile gerekli görülen cilt sağlığı ürünleri ile  engellinin kullanacağı arabalar ve Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılan veya ithaline izin verilen ilaçlar kapsamına girmesi halinde bitki ilaçları için yapılan harcamalar vergi iadesine konu olur. Ancak, diş macunu ve diş fırçası gibi giderler Maliye Bakanlığınca sağlık harcaması olarak kabul edilmediğinden, vergi iadesinde kullanılamaz. Spor merkezlerine üyelik bedelleri de vergi iadesi kapsamında değildir.

Sağlık Bakanlığına ve Üniversitelere bağlı hastaneler veya bunların döner sermayelerine yapılan sağlık harcamaları; söz konusu hastanelerin Kurumlar Vergisinden muaf olması ve Vergi Usul Kanununda yer alan belgelerden verememesi nedeniyle, vergi iadesine konu olamayacaktır.

Ücretlinin vergi iadesine konu olan sağlık harcamalarının bir kısmının işverenlerce karşılanması halinde, ücretlinin sadece kendisinin karşıladığı tutar vergi iadesi için kullanılacaktır. Özel hastaneler veya özel muayenehaneler tarafından verilen belge asılları, ücretlilerin kendilerine ödeme yapılabilmesi için işverene ibraz edileceğinden, ücretli tarafından karşılanan sağlık giderlerine ilişkin belgelerin ayrı, iş verenlerce karşılanan sağlık giderlerine ilişkin belgelerin ise ayrı verilmesi gerekmektedir.

c-Gıda Harcamaları

Gıda giderlerinden, sigara, alkollü içkiler ve bira hariç, her türlü yiyecek ve içecek için yapılan harcamalar vergi iadesinde kullanılır.Bu harcamaların market, bakkal, alış-veriş merkezi, lokanta, kafeterya veya kantinde yapılması mümkündür. Tüketim amaçlı yapılan canlı hayvan alımları (kurbanlık dahil) için ödenen ücretler vergi iadesi kapsamındadır.

Otel, Motel, Tatil Köyü, Pansiyon gibi konaklama tesislerinden alınan belgelerde, yiyecek ve içecek giderleri ile konaklama giderlerinin ayrı ayrı gösterilmesi şartıyla, yiyecek ve içecek giderleri vergi iadesine konu olabilir. Ancak, alınan belgelerde yiyecek, içecek ve konaklama giderlerinin ayrı ayrı değil de toplu olarak gösterilmesi durumunda, ne kadarının gıda harcaması olduğu bilinemeyeceğinden, bu belgede yazılı tutarın vergi iadesine konu olması mümkün değildir.

Evlerde beslenen hayvanların tüketimi için alınan yem, mama vb. gıda maddeleri ile temizlik maddelerine ait harcamalar vergi iadesinde kullanılamaz.

d-Giyim Harcamaları

Kumaş, hazır elbise, ayakkabı, şapka, iç çamaşırı, kemer, çorap, gelinlik, cüzdan, bayan çantası ve okul çantası gibi giyime ilişkin her türlü harcamalar ile bunlarla ilgili dikim, bakım, onarım, boya, kuru temizleme harcamaları, Ayrıca spor mağazalarından alınan spor ayakkabısı, eşofman, çorap gibi giyime yönelik malzemeler için yapılan harcamalar.Bununla birlikte;Giyim eşyaları ile ilgili alınan temizlik maddelerine ilişkin harcamalar ve Ev tekstili kapsamında olan perdelik ve döşemelik kumaşlar için yapılan harcamalar, giyim harcaması olarak vergi indirimine konu olmamaktadır.

Brnoz ve havlu gibi giderler giyim eşyası sayılmadığından, bunlara ilişkin harcamalar vergi iadesinde kullanılamaz. Halk arasında “manifatura” olarak adlandırılan harcamalar, alınan belgede kumaş alımına  ilişkin olduğu yazılmak şartı ile vergi iadesine konu olur.

e-Kira Harcamaları

İkamet edilen konut için yapılan kira ödemelerinin tamamı ücretliler tarafından vergi iadesinde kullanılabilir. Kiranın aylık, üç aylık veya yıllık peşin ödenmesinin bir önemi yoktur. Ancak, kira ödemesinin kapsadığı dönemin belgede gösterilmesi gerekir. Çünkü, ertesi yıla ilişkin bir ödeme var ise, bu tutarın içinde bulunan yılın vergi iadesinde kullanılması mümkün değildir. Mülk sahibinin söz konusu kira gelirine ilişkin beyanname verip vermemesi veya vergisini ödeyip, ödememesi ücretlinin vergi iadesinden yararlanmasını etkilemez.

Ücretlinin kiraladığı bir meskende ikamet etmekte iken, ücretli durumundaki eşlerden bir tanesinin geçici veya sürekli görevli olarak başka bir şehire gönderilmesi ve gidilen şehirde ücretlinin ev kiralaması duru­munda, her iki mesken için ödenen kira tutarının tamamı vergi iadesine konu olabilir.

Otel, Tatil Köyü, Pansiyon gibi konaklama yerleri ikamet edilen konut kapsamına girmediğinden bu tür yerlere ödenen konaklama giderleri vergi iadesinde dikkate alınmaz. Ancak, yurtlar öğrenci için ikamet edilen yer olarak kabul edildiğinden, fatura vb. belge verebilen özel yurt konaklama bedelleri (devlet yurtları mükellef olmadığından kapsam dışı)  ücretli tarafından vergi iadesinde kullanılır. Ücretlilin çocuğunun oturduğu konuta  ilişkin kira giderleri de vergi iadesi kapsamındadır.

Gerçek kişilerden yapılacak kiralamalarda, kira kontratının (noter tasdikli olma şartı yok) bir fotokopisi  ile mal sahibinden alınacak kiranın ödendiğini ilişkin bir belge veya banka dekontu vergi iadesi için yeterli olacaktır. Kira kontratı fotokopisinde  yer alan ve kiranın ödendiğini gösteren bölümünün, ödenen kira tutarı da yazılmak şartı ile mülk sahibi tarafından imzalanması durumunda da, vergi iadesinden yararlanılır.

İnternet ortamında yapılan  kira ödemesi sonucu para transferini yapan bankaların göndermiş olduğu banka dekontu vergi iadesinde kullanılabilir. Ancak, paranın, kimin adına ve ne amaçla yatırıldığına ilişkin bilgileri içermeyen bilgisayar dökümleri veya  bankamatik fişlerine dayanarak, kira ödemelerine ilişkin vergi iadesinden yararlanılamaz.

Kamu Kuruluşlarına ait lojmanlar için oturanlarca ödenen kiralar, bu kuruluşların mükellef olmaması ve fatura vb. belge verememesi dolaysıyla vergi iadesine konu olmaz. Ancak, kurumlar vergisine tabi olan iktisadi kamu müesseseleri ve diğer müesseselere ait lojman kiralarının, bu müesseselerin kira alımları karşılığında fatura vermeleri halinde, vergi iadesinde kullanılması mümkündür.

3-Vergi İadesine Konu Olmayan Harcamalar

Vergi İadesi kapsamına girmeyen harcamaları şu şekilde özetlemek mümkün:

4-Harcamaların Tutarına İlişkin Sınır

Vergi iadesine konu olan harcamaların, ticari teamüllere uygun olması ve gerçek harcamaları yansıtması gerekir. Örneğin, bir ücretlinin gıda harcaması kapsamına giren 2 ton pirinç, 300 adet tavuk, 80 kasa portakal  alımına ilişkin, gerçek harcamayı yansıtmayan ve ücretlinin gelirleriyle orantılı olmayan belgeleri, vergi iadesine konu olmaz. Diğer taraftan, sünnet, düğün, nişan gibi törenler dolaysıyla yapılan yiyecek ve içecek harcamaları, ücretlinin kendisi, eşi ve çocukları dışında diğer kişilere karşı yapılmış bir harcama söz konusu olduğundan, vergi iadesine konu olmaz.

5-Vergi İadesinin Ücretliye Faydası

– 3.600,00 Yeni Türk Lirasına kadar,       % 8’i

 – 7.200,00 Yeni Türk Lirasının  3.600,00 Yeni Türk Lirası İçin %8’i aşan bu kısım için,       % 6’sı

-7.200,00 Yeni Türk Lirasından fazlasının, 7.200,00 YTL’si için %7 ‘si aşan kısım için       % 4’ü

ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilerek işverenler aracılığı ile kendisine nakden ödenecektir. Vergi kesintisi yapılmayan ücretler üzerinden vergi indiriminin hesaplanması mümkün değildir.

6-Vergi İadesi İçin Yapılması Gerekenler

Ücretli, yıl içersinde kendisi, eşi ve çocuklarına ait Türkiye’de yapılmış olup (Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’de dahil yurt dışında yapılan harcamalar kapsam dışı) fatura, serbest meslek makbuzu, perakende satış fişi veya yazar kasa fişi ile belgelendirilmiş olan Eğitim, Sağlık, Gıda., Giyim ve Kira harcamalarından, yıllık vergi matrahı toplamını aşmayan kısmını YTL üzerinden  “Ücretlilere Vergi İndirimine Ait Bildirim”i  doldurmak suretiyle en geç 22 Ocak 2007 Pazartesi akşamına kadar halen çalıştığı veya en son çalışmış olduğu işverenine verecektir.

Aynı belgede vergi iadesine konu olan ve olmayan harcamaların bulunması durumunda, vergi iadesine tabi olmayan harcama tutarı belge toplamından düşülerek (KDV dahil tutar), kalan kısım indirime konu olacak harcama tutarı olarak yazılacaktır. Aynı harcama belgesinde, vergi iadesine konu olan birden fazla harcama çeşidinin olması halinde (gıda ve giyim gibi), vergi iade zarfında, miktarı yüksek olan harcama belgesine ait  gruba dahil edilecektir.

7-Eş ve Çocuklara Ait Belgeler

Vergi iadesinde, aile bir bütün olarak kabul edildiğinden, harcama belgeleri eşlerden hangisi adına düzenlenirse düzenlensin diğer eş tarafından kullanılabilir. Diğer taraftan, “çocuk” tabiri, yaş sınırına bakılmaksızın ücretli ile birlikte oturan veya ücretli tarafından bakılan kişileri ifade ettiğinde, başka bir şehirde okuyan çocuğuna ilişkin giyim, gıda, sağlık, eğitim ve kira giderleri ücretli tarafından vergi iadesine konu yapılabilir.

8-Çalışılmayan Dönemlere Ait Harcamalar

Vergi iadesinde yıl esas alındığından, ücret gelirinin elde edildiği tarihe bakılmaksızın yıl içinde yapılan tüm harcamalar vergi iadesine konu olur. Bu kapsamda, yıl içinde yeni işe giren, işten ayrılan, emekli olan, ücretsiz izne ayrılan kişilere ait harcama belgelerinin, çalışılan dönemle sınırlı olmaksızın kabul edilmesi gerekmektedir.

9-İşveren Değiştiren, İşten Ayrılan, Emekli Olan ve Ölenlerin Vergi İadesi

Yıl içersinde işveren değiştiren ücretli, vergi iadesine ilişkin bildirimi, daha önce çalıştığı  işyerinde kendisine denen ücretlerin vergi matrahını, bu matrahtan kesilen gelir vergisini ve bu vergilerin beyan edilmiş (tahakkuk fişine bağlanmış) olduğunu gösterir bir belgeyi de ekleyerek en son çalıştığı işverene verecektir.

Vefat eden ücretlilerin vergi iadesine konu harcamalara ait belgeleri, varislerin biri tarafından (işverenden vergi dairesine hitaben yazılacak vefat edenin o işyerinde çalıştığı döneme ait vergi matrahını belirten bir yazıyla birlikte) işverenin muhtasar beyanname yönünden bağlı olduğu vergi dairesine, vefat tarihinden itibaren 20 Ocak tarihine kadar olan süre içinde herhangi bir tarihte verilecek ve bu belgeler üzerinde gerekli kontroller yapıldıktan sonra belgelerin verildiği ayı izleyen ayın sonuna kadar vergi iadesi ödemesi vergi dairesince varislere yapılacaktır.

Emeklilik nedeniyle işinden ayrılan ücretliler, yıl içinde vergi indirimine konu mal ve hizmet alımlarına ilişkin yaptıkları harcamalara ait belgelerini emekli oldukları işverene vereceklerdir.

Çalıştığı işyeri iflas vb. sebeplerle kapanan ve ücretli olarak başka yerde çalışmayan ücretli, “Ücretlilerde Vergi İndirimine Ait Bildirimi” 22 Ocak tarihine kadar eski işvereninin muhtasar gelir vergisi beyannamesi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine verecektir.

Vergi bildiriminin verildiği vergi dairesi; ücretlinin ilgili yılda o işyerinde çalışıp çalışmadığı, çalıştığı döneme ilişkin ücretlerinin vergi matrahı, bu ücretler üzerinden kesilen vergilerin muhtasar beyanname ile beyan edilip tahakkuk ettirildiği, vergi indirimine konu harcamaların vergi indirimi konusuna girip girmediği ve belgelerin geçerli belge olup olmadığı hususlarında yapacağı inceleme sonucunda vergi indirimi tutarını hesaplayacak ve Mart ayı sonuna kadar ücretliye nakden iade edecektir.

10-Vergi İadesinde Sorumluluk

Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgeler kullanmak, belgelerde tahrifat yapmak veya diğer suretlerle hak ettiğinden daha fazla vergi iadesinden yararlanan ücretliden bu tutarlar ceza, faiz ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle geri alınır. İşverenler, yanlarında çalıştırdıkları ücretlilerin, ücretlerinden kestikleri vergilerin doğru olarak beyan edilip ödenmesinden sorumludur. Kesilen vergilerin eksik beyanı dolayısıyla yapılan cezalı tarhiyatlardan işverenler sorumlu tutulur. Ancak, ücretlilerin sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullandıklarının sabit olması halinde, işverenlerin bu belgelere dayanarak eksik ödedikleri gelir vergisi için adlarına ikmalen veya re’sen tarh edilen vergi aslı, ceza ve gecikme faizini, genel hükümler çerçevesinde ücretlilere yansıtılabilecektir.

11-Vergi İadesinin Yıl Sonuna Kadar Ödenememesi

Vergi iadesi, çalışanın Şubat ayından itibaren ödeyeceği vergiden mahsup edilmesi şeklinde işlemektedir.Mahsup işleminin ücretsiz izin v.b sebeplerle takvim yılının son ayına kadar yapılamaması halinde kalan tutar, Aralık ayına ait muhtasar beyanname üzerinden mahsup edilecektir. Aralık ayına ait tevkif suretiyle kesilen vergilerin vergi indiriminden doğan ve mahsubu yapılamayan vergi alacağını karşılayamaması halinde, kalan tutar vergi dairelerince gerekli inceleme yapıldıktan sonra işverenler aracılığı ile hak sahiplerine nakden ödenecektir.

Buna göre, ücretsiz izinde bulunan personelin vergi iadesine ilişkin tutarları o dönemde herhangi bir ücret almamaları sebebiyle gelir vergilerinden mahsup edilemeyeceğinden, izin dönüşü çalışacağı aylardan kesilen gelir vergilerinden mahsup edilmek suretiyle ödenmesi gerekmektedir. Mahsup işleminin Aralık ayına kadar yapılamaması halinde, kalan tutarın tamamının izin dönüşü çalışmaya başlanılan yılın Aralık ayının sonunda hak sahibine nakden ödenmesi gerekmektedir.

Exit mobile version