Bankaların Likidite Yeterliliğinin Ölçülmesi
01 Kasım 2006 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 26333
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, bankaların varlıklarının yükümlülüklerini karşılayabilecek şekilde yeterli likidite düzeyini sağlamaları ve sürdürmelerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 43 üncü maddesinin birinci fıkrası ile 46 ve 93 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte yer alan,
a) Banka: Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan bankaları,
b) Kanun: 5411 sayılı Bankacılık Kanununu,
c) Kurul: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunu,
ç) Kurum: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu,
d) Merkez Bankası: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını,
e) Toplam likidite yeterlilik oranı: Vade dilimleri itibarıyla Türk parası ve yabancı para cinsinden varlıkların, Türk parası ve yabancı para cinsinden yükümlülüklere oranını,
f) Yabancı para likidite yeterlilik oranı: Vade dilimleri itibarıyla yabancı para cinsinden varlıkların, yabancı para cinsinden yükümlülüklere oranını
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Vade Dilimleri ve Hesaplamaya İlişkin Usuller
Vade dilimleri
MADDE 4 – (1) Toplam likidite yeterlilik oranı ve yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasında esas alınacak vade dilimleri aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
| Vade Dilimi | Vadeye kalan süre |
| Birinci vade dilimi | 0 ilâ 7 gün |
| İkinci vade dilimi | 0 ilâ 31 gün |
Toplam likidite yeterlilik oranı ve yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasında dikkate alınacak varlık ve yükümlülükler
MADDE 5 – (Değişik: RG-09/06/2007-26547)(1)
(1) Toplam likidite yeterlilik oranı ve yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasında,
a) Kasa, efektif deposu, Merkez Bankası nezdinde açılan vadesiz serbest hesap, yoldaki paralar, vadesi gelmiş menkul değerler, kıymetli maden deposu, satın alınan çekler, bankalar, yurt dışı merkez ve şubeler nezdinde açılan vadesiz serbest hesaplar, bankalararası para piyasasından gecelik alacaklar, zorunlu karşılıklar, borçlu cari hesap kredilerinin anapara tutarları, gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan menkul değerler ile satılmaya hazır menkul değerler arasında izlenen Merkez Bankasınca ihraç edilen likidite senetleri, Hazine Müsteşarlığınca, ülkelerin merkezi yönetimleri ile merkez bankalarınca ya da bunların kefaletiyle ihraç edilen kamu borçlanma senetleri, birinci sınıf olarak tasnif edilen ülke notlarını haiz yabancı ülkelerde bulunan birinci sınıf derecelendirme notunu haiz kredi kurumlarınca veya Türkiye’de kurulu bankalarca veya bunların kefaletiyle ihraç edilen bono ve tahviller, borsaya kote edilen hisse senetleri, gelir ortaklığı senetleri, yatırım fonları katılım belgeleri ve vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler arasında izlenen Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen ve vadesi dikkate alınmayan kamu borçlanma senetleri ve gelir ortaklığı senetleri ile vadesiz tasarruf mevduatı, vadesiz döviz tevdiat hesabı, vadesiz resmi, ticari ve diğer kuruluşlar mevduatı, vadesiz kıymetli maden depo hesabı, vadesiz bankalar mevduatı, özel cari hesaplar, bankalararası piyasalara gecelik borçlar, vadesiz müstakriz fonları, kredi kartları harcama limiti taahhütleri, kullandırma garantili kredi tahsis taahhütleri, menkul kıymet ihracında satın alma garantileri, nakit temini için verilen teminat mektupları ve garantileri ve vadesiz diğer gayrinakdi krediler ve taahhütler, ek-1 ve ek-2’de yer alan bildirim cetvellerinde belirtilen oranlar üzerinden vadelerine bakılmaksızın stok değerleri üzerinden,
b) Diğer varlık ve yükümlülüklerin anapara, gelir ve gider ve faiz tahakkuklarına ilişkin nakit giriş ve çıkışları ek-1 ve ek-2’de yer alan bildirim cetvellerinde belirtilen oranlar üzerinden nakit akışlarının vadelerine kalan süreye göre,
c) Aksi ek-1 ve ek-2’de yer alan bildirim cetvellerinde belirtilmedikçe, gelir ve gider ve faiz tahakkuk ve reeskontları ilgili hesapta
dikkate alınır.
(2) Herhangi bir vadesi olmayan ve nakit hareketi yaratmayan varlık ve yükümlülükler ile etkin faiz yöntemiyle hesaplanan itfa edilmiş maliyetinden ölçülen varlıklara ilişkin faiz ve gelir reeskontları ve yükümlülüklere ilişkin faiz ve gider reeskontları toplam likidite yeterlilik oranı ve yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasında dikkate alınmaz.
(3) Ek-1 ve ek-2’de yer alan bildirim cetvellerinde Özel Cari Hesaplar – Gerçek Kişiler, Özel Cari Hesaplar – Tüzel Kişiler, Özel Cari Hesaplar – Resmi, Ticari ve Diğer Kuruluşlar, Özel Cari Hesaplar – Bankalar, Katılma Hesapları – Gerçek Kişiler, Katılma Hesapları- Resmi, Ticari ve Diğer Kuruluşlar, Katılma Hesapları – Bankalar, Katılma Hesapları Özel Fon Havuzları – Gerçek Kişiler, Katılma Hesapları Özel Fon Havuzları – Resmi, Ticari ve Diğer Kuruluşlar, Katılma Hesapları Özel Fon Havuzları – Bankalar satırları mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarınca; Tasarruf Mevduatı/Vadeli-Vadesiz, Döviz Tevdiat Hesabı/Vadeli – Vadesiz, Resmi, Ticari ve Diğer Kuruluşlar Mevduatı/Vadeli-Vadesiz satırları katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarınca boş bırakılır.
Repo, ters repo ve menkul kıymet ödünç piyasası işlemlerine konu olan ve teminata verilen menkul değerler
MADDE 6 – (1) Toplam likidite yeterlilik oranı ve yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasında, repo işlemine konu olan menkul değerler repo işleminin vadesi boyunca, repo yapan banka tarafından, menkul kıymet ödünç piyasasında ödünç verme işlemlerine konu olan menkul değerler ödünç işleminin vadesi boyunca menkul değeri ödünç veren banka tarafından söz konusu işlemin vadesine kalan süreye göre ek-1 ve ek-2’de yer aldıkları hesap grubu altındaki tasnife uygun oranlar üzerinden dikkate alınır.
(2) Teminata verilen menkul değerler, teminatın kalkmasına kalan süreye göre, ek-1 ve ek-2’de yer aldıkları hesap grubu altındaki tasnife uygun dikkate alınma oranları üzerinden toplam likidite yeterlilik oranı ve yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasına dahil edilir.
Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler hesaplarında izlenen T.C. Kamu Borçlanma Senetleri ile Gelir Ortaklığı Senetleri
MADDE 7 – (1) Vadeye kadar elde tutulacak menkul değerler hesaplarında izlenen Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen kamu borçlanma senetleri ile gelir ortaklığı senetleri, toplam likidite yeterlilik oranı ve yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasında vadelerine bakılmaksızın stok değerleri üzerinden dikkate alınır. Ancak bankalar, söz konusu senetlerden vadeye kalan süreleri ilgili vade dilimleri içinde kalanları, vadelerini dikkate almak suretiyle hesaplamaya dahil edebilirler.
Dövize endeksli varlık ve yükümlülükler
MADDE 8 – (1) Dövize endeksli varlık ve yükümlülükler, yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasında dikkate alınmaz, toplam likidite yeterlilik oranı hesaplamasında ise endekslendikleri döviz cinsinden değil, Türk parası cinsinden varlık ve yükümlülükler olarak dikkate alınır.
Gayrinakdi krediler ve taahhütler
MADDE 9 – (Başlığıyla birlikte değişik: RG-09/06/2007-26547)(1)
(1) Gayrinakdi krediler ve taahhütlerden vadelerinde ödeme yükümlülüğü bulunanlar, vadelerine kalan süreler dikkate alınmak suretiyle toplam likidite yeterlilik oranı ve yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasına dahil edilir.
Sendikasyon kredileri
MADDE 10 – Sendikasyon kredileri, vade tarihinden en az kırkbeş gün önce vadesinde yenileneceğini tevsik eden bilgi ve belgelerle Kuruma başvurulması ve Kurumca uygun görülmesi halinde, likidite yeterlilik oranı ve yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasına dahil edilmez.
Türev finansal işlemler
MADDE 11 – (1) Toplam likidite yeterlilik oranı ve yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasında;
a) Borsada işlem gören ve borsa fiyatı ile fiyatlanan vadesine kadar nakit giriş veya çıkışı olmayan türev finansal işlemler, borsa değeri üzerinden işlem vadesine kalan süreye karşılık gelen vade diliminde bir varlık ya da yükümlülük olarak dikkate alınır.
b) Borsada işlem görmeyen ve vadesine kadar nakit giriş çıkışı olmayan türev finansal işlemler, nominal değerleri üzerinden işlem vadesine kalan süreye karşılık gelen vade diliminde bir varlık ya da yükümlülük olarak dikkate alınır.
c) Vadesine kadar nakit giriş çıkışı olan türev finansal işlemler, işlem dolayısıyla oluşacak nakit giriş ve çıkışlarının sırasıyla varlık ve yükümlülük olarak her bir nakit hareketinin kendi vadesi için dikkate alınması suretiyle hesaplamaya dâhil edilir.
ç) Opsiyon sözleşmelerine ilişkin varlık ve yükümlülükler, sözleşmenin piyasa fiyatına piyasa değerinin yüzde beşinin eklenmesi suretiyle hesaplamaya dâhil edilir.
Vadeye kalan sürenin tespiti
MADDE 12 – (1) Toplam likidite yeterlilik oranı ile yabancı para likidite yeterlilik oranının hesaplanmasında varlık ve yükümlülüklerin vadeye kalan sürelerinin tespitinde aşağıda belirtilen süreler dikkate alınır:
a) Hesaplama günü ile anapara veya faiz ve gelir veya giderlere ilişkin nakit akışının muaccel olduğu gün arasındaki süre,
b) Herhangi bir ihbar süresinin bulunması halinde ihbar süresi,
c) Sözleşme hükümleri uyarınca erken ödeme opsiyonu bulunan yükümlülükler için erken ödeme opsiyonunun tarihine kalan süre.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Asgari Likidite Yeterlilik Oranı ve Bildirim
Asgari likidite yeterliliği oranı
MADDE 13 – (1) Birinci vade dilimine ilişkin toplam likidite yeterlilik oranlarının haftalık basit aritmetik ortalaması ile ikinci vade dilimine ilişkin toplam likidite yeterlilik oranı yüzde yüzden; birinci vade dilimine ilişkin yabancı para likidite yeterlilik oranlarının haftalık basit aritmetik ortalaması ile ikinci vade dilimine ilişkin yabancı para likidite yeterlilik oranı yüzde seksenden az olamaz.
(2) Kurul, Merkez Bankasının görüşünü alarak toplam likidite yeterlilik oranı ile yabancı para likidite yeterlilik oranını her bir banka ya da banka grubu bazında farklılaştırmaya, varlık ve yükümlülüklerin dikkate alınma oranlarını değiştirmeye yetkilidir.
Hesaplama ve bildirim
MADDE 14 – (1) Birinci vade dilimine ilişkin toplam likidite yeterlilik oranı ile yabancı para likidite yeterlilik oranı her iş günü itibariyle izleyen yedi günlük süre için, ikinci vade dilimine ilişkin toplam likidite yeterlilik oranı ile yabancı para likidite yeterlilik oranı haftanın son iş günü itibarıyla izleyen otuzbir günlük süre için hesaplanır.
(2) (Değişik:RG-21/3/2014-28948) Birinci vade dilimine ilişkin cetvel ile ikinci vade dilimine ilişkin cetvel Kurulca belirlenecek sürelerde Kuruma gönderilir.
(3) Bildirim cetvellerinde yer alan yabancı para tutarların Yeni Türk Lirası karşılıklarının hesaplanmasında, hesaplama tarihi itibarıyla, Türkiye Muhasebe Standartları ile Kanun uyarınca yürürlüğe girmiş düzenlemelerde belirtilen değerleme esasları uygulanır.
Oransal sınırlara uyumsuzluk
MADDE 15 – (1) (Değişik: RG-09/06/2007-26547)(1) Bir takvim yılı içerisinde ikinci vade dilimlerine ilişkin oranlarda arka arkaya iki kez uyumsuzluk gerçekleşemez.
(2) Birinci ve ikinci vade dilimlerine ilişkin oranların 13 üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen oranlardan az olması halinde, bankalar bunun nedenlerini, bildirim cetvelleri ile birlikte Kuruma göndermek zorundadır.
(3) (Değişik: RG-09/06/2007-26547)(1) Birinci vade dilimine ilişkin oranda oluşabilecek uyumsuzluğun takip eden iki hafta içinde giderilmesi zorunludur. Bir takvim yılı içerisinde birinci vade dilimine ilişkin oranda, giderilen uyumsuzluk dahil altı defadan fazla uyumsuzluk gerçekleştirilemez.
(4) Birinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen şekilde uyumsuzluk gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılmaksızın Kanunun 67 nci maddesinde belirtilen tedbirleri almaya Kurul yetkilidir.
Stok değerleri ile yüzde yüz dikkate alınma oranı üzerinden hesaplanan varlık ve yükümlülükler, hesaplama ve bildirim
MADDE 15/A – (Ek:RG-5/4/2008-26838)
(1) (Değişik:RG-11/12/2009-27429) (2) Vadelerine bakılmaksızın stok değerleri üzerinden günlük olarak hesaplanacak kasa, efektif deposu, Merkez Bankası nezdinde açılan vadesiz serbest hesap, yoldaki paralar, vadesi gelmiş menkul değerler, kıymetli maden deposu, satın alınan çekler, bankalar, yurt dışı merkez ve şubeler nezdindeki gecelik plasmanlar dahil vadesiz serbest hesaplar, bankalararası para piyasasından gecelik alacaklar ve zorunlu karşılıklar toplamının, toplam mevduatlar, TCMB, Bankalar, Yurt Dışı Merkez ve Şubeler Hesapları ve sermaye benzeri krediler hariç Diğer Krediler toplamına oranının zorunlu karşılıkların tesis dönemini içeren 14 günlük dönemdeki günlerin basit aritmetik ortalaması yüzde yediden az olamaz.
(2) Kurul, bu oranı her bir banka ya da banka grubu bazında değiştirmeye yetkilidir.
(3) (Değişik:RG-11/12/2009-27429) (2) Bu oranın hesaplanmasına yönelik doldurulacak Ek-3’te yer alan bildirim cetveli mevduat bankaları ve katılım bankaları tarafından zorunlu karşılıkların tesis dönemini içeren tüm günler için 14 günde bir hesaplanarak son hesaplama tarihini izleyen haftanın Cuma gününe kadar, Cuma gününün resmi tatil olması durumunda ise sonraki ilk işgününe kadar, oranın birinci fıkrada belirtilen asgari orandan az olması halinde, nedenleriyle birlikte Kuruma gönderilir.
(4) Bu oranda oluşabilecek uyumsuzluğun takip eden iki hafta içinde giderilmesi zorunludur. Bir takvim yılı içerisinde bu oranda giderilen uyumsuzluk dahil altı defadan fazla uyumsuzluk gerçekleştirilemez.
Fiktif işlem yapılması suretiyle oransal sınırlara uyumsuzluk
MADDE 16 – (1) Yapılacak incelemelerde, bu Yönetmelikle düzenlenen toplam likidite yeterlilik oranı ile yabancı para likidite yeterlilik oranının tutturulmasına yönelik fiktif işlem yapıldığının tespit edilmesi halinde, bu işlemlere karşılık gelen tutarlar geriye yönelik olarak varlık ve yükümlülüklerden düşülmek suretiyle ilgili döneme ilişkin oranlar yeniden hesaplanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Geçici ve Son Hükümler
Stok değerleri üzerinden hesaplanan varlık ve yükümlülükler
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bankaların, 1/6/2007 tarihine kadar, vadelerine bakılmaksızın stok değerleri üzerinden günlük olarak hesaplayacakları ve birinci vade dilimine ilişkin toplam likidite yeterlilik oranının Kuruma bildirilmesine ilişkin usul ve esaslar çerçevesinde Kuruma gönderecekleri kasa, efektif deposu, Merkez Bankası nezdinde açılan vadesiz serbest hesap, yoldaki paralar, vadesi gelmiş menkul değerler, kıymetli maden deposu, satın alınan çekler, bankalar, yurt dışı merkez ve şubeler nezdinde açılan vadesiz serbest hesaplar, bankalararası para piyasasından gecelik alacaklar ve zorunlu karşılıklar toplamının, toplam mevduatlar, TCMB, Bankalar, Yurt Dışı Merkez ve Şubeler Hesapları ve sermaye benzeri krediler hariç Diğer Krediler toplamına oranının haftalık basit aritmetik ortalaması yüzde beşten az olamaz. 1/6/2007 tarihine kadar belirtilen oranda, giderilen uyumsuzluklar dahil altı defadan fazla uyumsuzluk gerçekleştirilemez.
Dövize endeksli varlık ve yükümlülüklere ilişkin uygulama
GEÇİCİ MADDE 2 – (Ek:RG-23/1/2009-27119) (Değişik:RG-10/3/2016-29649) (4)
(1) 8 inci madde hükmünün uygulanmasında; 31/12/2016 tarihine kadar dövize endeksli varlık ve yükümlülükler yabancı para likidite yeterlilik oranı hesaplamasında yabancı para cinsinden varlık ve yükümlülük olarak dikkate alınabilir, toplam likidite yeterlilik oranı hesaplamasında ise Türk Parası cinsinden varlık ve yükümlülük olarak dikkate alınmaya devam edilir.
Yürürlük
MADDE 17 – (1) Bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin birinci fıkrası ile 15 inci maddesinin birinci ve üçüncü fıkraları 1/6/2007 tarihinde, diğer hükümleri yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 18 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanı yürütür.
İŞLENEMEYEN HÜKÜM
(5/4/2008 tarihli ve 26838 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik değişikliğinin geçici maddesidir.)
GEÇİCİ MADDE 1 – Bu Yönetmeliğin 1 inci maddesi ile Bankaların Likidite Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğe eklenen 15/A maddesinin birinci fıkrasındaki yüzde yedilik oran, bu Yönetmeliğin yayım tarihini takip eden ilk üç ay için yüzde beş, ikinci üç ay için yüzde altı olarak uygulanır.
| Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete’nin | ||
| Tarihi | Sayısı | |
| 1/11/2006 | 26333 | |
| Yönetmelikte Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazetelerin | ||
| Tarihi | Sayısı | |
| 1. | 9/6/2007 | 26547 |
| 2. | 5/4/2008 | 26838 |
| 3. | 23/1/2009 | 27119 |
| 4. | 11/12/2009 | 27429 |
| 5. | 16/7/2010 | 27643 |
| 6. | 10/2/2012 | 28200 |
| 7. | 31/12/2013 | 28868 |
| 8. | 21/3/2014 | 28948 |
| 9. | 10/3/2016 | 29649 |
| 10. | 4/11/2017 | 30230 |
Yönetmeliğin ekleri için tıklayınız
Ek-1 (Değişik:RG-4/11/2017-30230)
Ek-2 (Değişik:RG-4/11/2017-30230)
Ek-3 (Ek: RG-5/4/2008-26838) (Değişik:RG-11/12/2009-27429)(2)
(1) 09/06/2007 tarihli ve 26547 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle yapılan değişiklikler, 01/06/2007 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(2) 11/12/2009 tarihli ve 27429 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelik değişikliği 11/12/2009-24/12/2009 zorunlu karşılık tesis döneminden geçerli olmak üzere yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
(3) Bu değişiklik 31/12/2011 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
(4) Bu değişiklik 1/1/2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.