Ücret Hesap Pusulasının İşçilere Verilmesi Zorunludur

Alomaliye Mevzuat Ekibi

18 yıl önce

Ücret Hesap Pusulasının İşçilere Verilmesi Zorunludur

Cumhur Sinan ÖZDEMİR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Müfettişi -Ankara
csnozdemir@gmail.com

Ücret bordrosu ve ücret hesap pusulası çalışma yaşamında hemen herkesin bildiği tanıdığı bir belgedir. Ücret bordrosu ve ücret hesap pusulası ispat edici bir vesikadır. Vergi ve SSK Kanunlarında ücret bordrosuna, İş Kanununda ise ücret hesap pusulasına yer verilmiştir.

1- Vergi Usul Kanununda Ücret Bordrosu[1]

İşverenler her ay ödedikleri ücretler için (Ücret bordrosu) tutmaya mecburdurlar. Gelir Vergisi kanununa göre vergiden muaf olan ücretlerle diğer ücret üzerinden vergiye tabi hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri için bordro tutulmaz.

Ücret bordrolarına en az aşağıdaki malumat yazılır:

a-) Hizmet erbabının soyadı, adı; ücretin alındığına dair imzası veya mührü (Ücretin ödenmesinde ayrıca makbuz alan işverenlerin tutacakları ücret bordrosuna imza veya mühür konulması mecburi değildir.

b-) Varsa vergi karnesinin tarih ve numarası;

c-) Birim ücreti (Aylık, haftalık, gündelik, saat veya parça başı ücreti);

d-) Çalışma süresi veya ücretin ilgili olduğu süre;

e-) Ücret üzerinden hesaplanan vergilerin tutarı.

Bordronun hangi aya ait olduğu baş tarafında gösterilir. Bir aya ait bordro ertesi ayın yirminci gününe kadar hazırlanıp tarihlenerek, müessese sahibi veya müdürü ile bordroyu tanzim eden memur tarafından imzalanır. İşverenler ücret bordrolarını, yukarıdaki esaslara uymak şartıyla diledikleri şekilde tanzim edebilirler.

Kanunda belirtilen şekilde düzenlenmeyen bordrolar nedeniyle mükelleflere V.U.K ’nun 352. maddesinin göre ikinci derece usulsüzlük cezası kesilir.

2- Sosyal Sigortalar Kanununda Ücret Bordrosu[2]

A-) Ücret Tediye Bordrosu

Diğer kanunlara göre defter tutmak mecburiyetinde bulunmayan işverenler, Kuruma verdikleri Aylık Prim ve Hizmet Belgesinde yazılı olanları doğrulayıcı nitelikte olmak üzere aylık ücret tediye bordrosu düzenlemekle yükümlüdürler.

B-) Ücret Tediye Bordrosundaki Bilgiler

Aylık ücret tediye bordrosunda;

a) İşyerinin sicil numarası,

b) Bordronun ilişkin olduğu ay,

c) Sigortalının adı, soyadı,

d) Sigortalının T.C Kimlik Numarası

e) Sigortalının sigorta sicil numarası,

f) Ücret ödenen gün sayısı (ücret aylık olarak ödenmiş ise gün sayısı 30 gündür),

g) Sigortalının ücreti (aylık, haftalık, gündelik, saat veya parça başı ücreti),

h) Ödenen ücret tutarı,

i) Ücretin alındığına dair sigortalının imzası, hususlarının bulunması zorunludur.

Yukarıda belirtilen hususların tümünü ihtiva etmeyen ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz. Ücretlerin ve diğer ödemelerin makbuz mukabilinde veya banka aracılığı ile yapılması halinde ücret tediye bordrosunda imza şartı aranmaz.

C-) Ücret Tediye Bordrosunun Ayrı Ayrı Düzenlenmesi

Tehlike sınıfları farklı olan işyerlerinde çalışan sigortalıların aylık ücret tediye bordroları işverence ayrı ayrı düzenlenir,

Yönetmelikte belirtilen şekilde düzenlenmeyen bordrolar nedeniyle mükelleflerin kayıtları geçersiz sayılarak 506 sayılı Kanunun 140. maddesine göre “…yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara uygun olarak düzenlemeyenlere, her bir geçersizlik hali için, ibraz edilmemesi üzerine uygulanan miktarları aşmamak kaydıyla aylık asgari ücretin yarısı tutarında…” idari para cezası uygulanabilir.

3- İş Kanununda Ücret Hesap Pusulası

4857 sayılı İş Kanununda[3] ücret bordrosunun şekil şartıyla ilgili bir hüküm bulunmamaktadır. Yasada ücret bordrosuna ilişkin bir hüküm bulunmamakla birlikte ücret hesap pusulasına değinilmiştir.

İş Kanununa göre; İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır. Bu pusulada ödemenin günü ve ilişkin olduğu dönem ile fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarının ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir. Bu işlemler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.

Ücret hesap pusulası imza ve kapsayacakları kayıtlar dışında herhangi bir şekle bağlı tutulmamıştır. El ile daktilo veya bilgisayar ortamında yazılmış olmaları yeterlidir. Fakat el ile yazılma halinde işçinin kontrolünü güçleştirmeyecek düzgünlükte bulunmaları gerekir. Kullanılan kağıdın çeşidi ve biçimi, bu konuda, önem taşımaz.

Uygulamada ücret dökümünün yer aldığı şerit belgelerin de işçilere verildiği görülmektedir. Bu tür şerit belgelerin de, yasal düzenlemeye uygun bulunması durumunda ücret hesap pusulası yerine geçebileceği kabul edilmektedir.

İşverenler ücret hesap pusulası düzenleyerek, işçilere düzenli olarak vermek zorundadır. Aksine hareket eden işverenler hakkında, İş Kanunu’nun 102/b maddesi gereği 2006 yılı için 312 YTL idari para cezası uygulanır.

Uygulanacak idari para cezası tek cezadır. İşçi sayısına bağlı olarak çoğaltılamaz. Örneğin; A işletmesinde 58 işçi çalışmaktadır. İşveren ücret ödemelerinde 2006 yılı Ocak ayından itibaren ücret hesap pusulası vermemektedir. İş Müfettişi tarafından yapılan denetim esnasında durum tespit edilmiştir. A işletmesine 312 YTL idari para cezası uygulanacaktır.

Sonuç

4857 sayılı İş Kanununa göre; İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır.

Ödenen ücretin belgelendirilmesi ve ihtilaf halinde ücretin ödendiğinin kanıtı işverene düşmektedir.

Ücret hesap pusulasının verildiğinin ispatı işverene ait olduğundan ispat açısından yapılması gereken kanaatimce ücret hesap pusulası çift suret düzenlenmeli, ücret hesap pusulasına “bir suretini elden aldım şeklinde ibare konmalı” ve imza karşılığı bir sureti işçiye verilmelidir.

[1] Vergi Usul Kanunu 238.Madde

[2] SSK Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği (16.01.2004 tarih, 25348 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanmıştır) 26-27-28.Madde

[3] 4857 sayılı İş Kanunu 37.madde