İşverenlerin İşçilere Belge Verme Zorunluluğu

İşverenlerin İşçilere Belge Verme Zorunluluğu

Cumhur Sinan ÖZDEMİR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Müfettişi -Ankara
csnozdemir@gmail.com

4857 sayılı İş Kanunu ile getirilen düzenlemelerden biride yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işverence işçilere belge verme zorunluluğudur. Aynı düzenleme (mülga) 1475 sayılı İş Kanunu’nda da mevcuttu ancak işveren işçinin isteği üzerine belge vermekle yükümlüydü. 4857 sayılı İş Kanunu ise işçi isteğine bağlı kalmaksızın işveren tarafından işçiye,iki ay içinde yazılı belge verme zorunluluğunu getirmiştir.

 

İş sözleşmesi, işçinin bağımlı olarak iş görmeyi, işverenin de ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel  bir şekle tâbi değildir. Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.

 

İşçi ve işverenler iş sözleşmesini, Kanun hükümleriyle getirilen sınırlamalar saklı kalmak koşuluyla, ihtiyaçlarına uygun türde düzenleyebilirler. İş sözleşmeleri belirli veya belirsiz süreli yapılır. Bu sözleşmeler çalışma biçimleri bakımından tam süreli veya kısmî süreli yahut deneme süreli ya da diğer türde oluşturulabilir.

 

İş Kanununa[1] göre; Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren, en geç iki ay içinde işçilere genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermek zorundadır.

 

Bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir. Süresi bir ayı geçmeyen belirli süreli iş sözleşmelerinde işverenin yazılı belge verme zorunluluğu yoktur.

Yazılı belgenin veriliş şekli hakkında yasal bir düzenleme yoktur. İşverenlerin; Genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri içerecek şekilde yazılı belgeyi iki suret düzenlemeleri, düzenlenecek belgede düzenleme tarihi ve işçiye verildiği tarihide belirterek bir suretini işçiye vermesi, kendinde kalan sureti de işçi özlük dosyasında muhafaza etmesi yerinde olacaktır.

 

İş sözleşmesi iki aylık süre dolmadan sona ermiş ise, bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmesi gerekir. En geç iki ay içinde işçilere genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belgeyi vermeyen işveren veya işveren vekiline 2006 yılı için 77 YTL idari para cezası uygulanır. İdari para cezası her bir işçi için uygulanacaktır. Örneğin; 100 işçinin çalıştığı işyerinde yasa hükmüne uymamanın cezası 100×77 = 7.700 YTL olacaktır.

İşçilere Verilecek Belge Örneği

 

Madde:1- Çalışma Süresi- İşyerinde çalışma süresi haftalık 45 saattir.   Madde:2- Fazla Çalışma- 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre yaptırılabilir.   Madde:3- Bayram Çalışması- Genel tatil günlerinde çalışma halinde 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri uygulanır.   Madde:4- İşçinin ücreti aylık brüt:…………….YTL’dir. (Günlük ve/veya saatlik ücret şeklinde de belirtilebilir). Ücret her ayın 01-05’i arasında YTL olarak ödenir. Ücret, ücret bordrosu karşılığı ödenir. İşçiye yasal kesintilerini gösterir ücret hesap pusulası verilir.   Madde:5- İş Şartları- İşçi, işverenlikçe düzenlenmiş ve düzenlenecek yönetmelik, genelge, sirküler ve talimat hükümlerine uymayı kabul eder.   Madde:6- Deneme Süresi (Deneme Süresi Belirlenmesi Halinde) Deneme süresi 2 aydır. Taraflar bu süre  içinde iş sözleşmesini (hizmet akdini) bildirimsiz ve tazminatsız olarak feshedebilirler. Deneme süresi içerisinde işçinin hak ettiği ücreti ve diğer hakları işverence ödenir.   Madde:7- İş Süresi- Belirli bir süre öngörülmemiştir.   Madde:8- Özel Şartlar-……………………………………………………………………………………….   Madde:9- Belge Düzenleme Gerekçesi- İş bu sözleşme 4857 sayılı İş Kanunu’nun, 8.maddesine göre düzenlenmiştir.   Madde:10- Genel Hükümler- Bu belge de düzenlenmeyen hususlarda; 4857 sayılı İş Kanunu ve İlgili mevzuat hükümleri uygulanır. İşçi ve işveren arasında çıkan uyuşmazlıklarda işyerinin bulunduğu yer mahkemeleri yetkilidir.   Madde:11- Düzenleme ve İşçiye veriliş Tarihi- Bu belge ……tarihinde taraflarca 2 nüsha olarak düzenlenmiştir. İşçiye bir sureti …/…/2006 tarihinde verilmiştir.   İşveren                                                                                    İşçi Adı-Soyadı                                                                       Adı-Soyadı- İmzası İmzası                                                                               İkamet Adresi

Sonuç:

Uygulama ve yargı kararları doğrultusunda iş ilişkilerinde asıl olan belirsiz süreli iş sözleşmesidir. Belirli süreli sözleşmenin varlığını ileri süren taraf bunu ispat ile yükümlüdür. Yeni düzenleme, işverene ispat külfetini kolaylaştıran bir imkân da yaratmış olacaktır, çünkü işveren işçiye vereceği belgede sözleşme süresini de  (belirli süreli sözleşme ise) gösterecektir.

 

Yeni düzenleme, işçilerinde bilgilendirilmesini sağlayacaktır. Genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri işverenin vereceği yazılı belge sayesinde öğrenecektir.

 

Çalıştırdıkları işçiler ile yazılı sözleşme yapmayan işverenlerin idari para cezasına muhatap olmaması için işçilere genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermesi gerekir.

[1]Madde:8-İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tâbi değildir. Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır. Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayı geçmeyen belirli süreli iş sözleşmelerinde bu fıkra hükmü uygulanmaz. İş sözleşmesi iki aylık süre dolmadan sona ermiş ise, bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmesi zorunludur.