Kur Farkları Banka ve Sigorta Muameleleri
Muharrem ÖZDEMİR
Yeminli Mali Müşavir
Alkan ERKOL
Vergi Denetmeni
1.GİRİŞ:
Bilindiği üzere, 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu‘nun 28.maddesinde; “Banka ve sigorta şirketlerinin 10.6.1985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu’na göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar, banka ve sigorta muameleleri vergisine tabidir denilmektedir.
Bu hüküm gereğince, banka ve sigorta muameleleri vergisinde vergiyi doğuran olayın meydana gelebilmesi için bankaca bir muamele yapılmış olması ve bu muamele dolayısıyla banka lehine nakden veya hesaben bir para kalması gerekmektedir. Kredi faizlerinde, faiz tahakkukunun yapılarak gelir hesaplarına alınması ile banka yönünden faiz geliri elde edilmiş olmakta ve vergiyi doğuran olay da o anda meydana gelmektedir.
Banka kayıtlarının YTL olarak tutulması zorunluluğu nedeniyle, müşterilerden döviz cinsinden tahsilat yapılan dövize endeksli bireysel kredilerde, her taksit döneminde, müşterilerin yaptıkları ödemeler ile banka muhasebe kayıtları arasındaki kur farkından kaynaklanan tutarlara, Merkez Bankası talimatları gereğince, daha önceden belirlenen oranlarda BSMV uygulanmakta olup, tahsil edilen banka ve sigorta hizmetleri vergisi muamelelerin yapıldığı yer vergi dairesine bildirmek mecburiyetindedir. Bu bildirim ertesi ayın 15 (on beşinci) günü akşamına kadar yapılır ve beyanname verme süresinde ödenir.
Tahsilat sırasında uygulanan kurun kredi kullandırım kurundan düşük veya eşit olması durumunda ise taksit içindeki anapara kur farkından kaynaklanan BSMV matrahı oluşmayacağından herhangi bir BSMV ödemesi yapılmayacaktır.
Döviz kredilerinde faiz tahakkukunun döviz cinsinden yapılması halinde banka ve sigorta muameleleri vergisi uygulamasına iki açıdan bakmak gerekir.[1]
1- Faiz tahakkuku ile tahsilatı aynı anda yapılıyor ise, dövizin o günkü kuru üzerinden hesaplanan TL. banka ve sigorta muameleleri vergisinin matrahı olacaktır. Bu durumda, döviz olarak alınan faizin miktarı sabit olsa dahi döviz kurundaki değişime paralel olarak her defasında banka ve sigorta muameleleri vergisinin matrahı farklı olacaktır. (Yani kur farkını da kapsayacaktır.)
2- Faiz tahakkuku ile tahsilatının farklı tarihlerde yapılması halinde, faiz tahakkukunun yapıldığı tarihteki kur üzerinden banka ve sigorta muameleleri vergisi ödenecek, tahakkuk ile tahsil tarihi arasında kur farkından kaynaklanarak banka gelirlerine kaydedilen para, yapılan muamele sonucu lehe alınan bir para olmadığından banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi tutulmayacaktır.
Ayrıca, banka tarafından gelir hesaplarına alınan anaparadaki kur farklarının banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi tutulması gerekir.
ÖRNEK;
Kredi tutarı: 5.000 Euro
Kredi kullandırım kuru: 1.640 YTL.
Altıncı taksit günündeki döviz kuru: 2.040 YTL.
6 .taksitin içindeki anapara: 300 Euro
BSMV kur farkı : 2.040 – 1.640 = 0.40 YTL
BSMV matrahı = Taksitin içindeki anapara * BSMV kur farkı* BSMV nisbeti
BSMV tutarı = (300 * 0.40) * (0,05)
BSMV tutarı = 6 YTL
2.SONUÇ:
Uluslar arası piyasalardaki dalgalanmalar ve buna bağlı olarak döviz kurlarının yükselmesi nedeniyle bankalardan dövize endeksli kredi kullanan müşteriler olumsuz etkilenmiştir. Bu bağlamda makalemizin konusunu oluşturan dövize endeksli borçlanan tüketicilerin kur artışından kaynaklanan kur farkının yanında vergi mevzuatı gereğinde Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi tahakkuk ettirilmesi gerekmektedir.
[1] Gelirler Genel Müdürlüğünün 30.06.1997 tarih ve B.07.GEL 0. 56/5601- 846/27239 sayılı yazıları.
