İbrahim KOCABEY
Yeminli Mali Müşavir
ibrahim.kocabey@moorestephens.com.tr
Bugün hala kullanan var mıdır varsa da bundan istediği sonucu alabilmekte midir bilinmez ama kurumlar vergisinin bir kez yılsonu itibariyle beyan edilip izleyen yılda 3 taksitte ödendiği dönemlerde özel hesap dönemi kullanmanın bir anlamı vardı. Hatta geçici verginin dahili tevkifat ya da bir önceki yıl kazancına endeksli alındığı dönemlerle, yıllık kurumlar vergisinden daha az oranlarda alındığı dönemlerde de bunun bir anlamı vardı sanırız.
Ancak bugün gerçek kurum kazancı üzerinden hem de yıllık kurumlar vergisi ile aynı oranda ödeniyor olması özel hesap dönemi uygulamasını anlamlı olmaktan çıkartmıştır. Bugün için çok uluslu bir şirkete bağlı olup ta merkezle aynı dönemde bilanço ve gelir tablosu çıkarma dışında özel hesap dönemi kullanmanın bir işlevi kalmamıştır diyebiliriz.
Hemen hepsi kendi ülkelerinde halka açık ve UFRS yapan bu şirketlerin Türkiye’deki iştirakleri de merkeze göre raporlama yaparken, -farklı ise- merkezin hesap dönemini kullanarak bu konuda bir sorunla karşılaşmamaktadırlar, zira UFRS bu çalışmalara imkan vermektedir.
Vergi açısından anlamını yitirdiğine göre özel hesap dönemi sona erdirilse çok ta büyük bir kayıp olmaz diye düşünmekteyiz.
Ancak yine de kullanılmakta olduğu bir vakıa olduğuna göre, yeni Kurumlar Vergisi Kanununun geç. 1/6 ncı maddesi ile yapılan düzenlemeyi ele aldığımızda daha önce karşılaşmadığımız bir düzenleme çıkıyor karşımıza. Bu da vergi oranlarındaki düşmenin özel hesap dönemi kullanan mükelleflere -varsa- sağlayacağı haksız avantajın önlenmesi ve özel hesap dönemi kullananların bu durumlarından dolayı daha az vergi öder hale gelmelerinin önlenmesidir.
Özel hesap dönemi kullanan mükelleflerin bunu “olurda bir gün vergi oranları düşerse sonraki dönemlere sarkan kazancımız için daha az vergi öderiz” kaygısı ile seçmedikleri açıktır.
Vergi Usul Kanunu’nun Hesap Dönemi kenar başlıklı 174 üncü maddesi “Bu maddeye göre özel hesap dönemi tayin edilenlerin ticari ve zirai kazançları, hesap dönemlerinin kapandığı takvim yılının kazancı sayılır.” hükmünü amirdir.
5520 sayılı -yeni- Kurumlar Vergisi Kanunu’nun kurumlar vergisi oranını %30’dan %20’ye indiren 32 nci maddesinin 1.1.2006 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Bu dikkate alınırsa; özel hesap dönemi 1.1.2006’dan sonraki herhangi bir tarihte sona eren kurumların 1.1.2006’dan sonra sona eren hesap dönemlerine ilişkin olarak, bu hesap dönemlerinin kapandığı tarihteki cari kurumlar vergisi oranı üzerinden %20 kurumlar vergisi ödemeleri gerektiği açıktır.
Tıpkı vergi oranları arttığında onlar için hesap döneminin sonunda yükseltilmiş cari oranın uygulanması gerektiği gibi.
Hazreti Ömer adaletinin sağlanmasına kimsenin itirazı olamaz, ancak bu adaleti sağlamak üzere yola çıkarken muhatapları da incitmemek gerekir. Özel hesap dönemi seçilmesinin ardındaki nedenler dikkate alınırsa bu uygulamanın tur operatörü, otel işletmecileri, özel okul işletmecileri, yap-satçı inşaat şirketleri, tarım işletmeleri vb. gibi işletmeler açısından yaratacağı sıkıntılar aşikârdır.
Özel hesap dönemi kullananlar açısından getirilen uygulama, yıllara sari inşaat işi yapanlar açısından getirilmemiştir. Yıllar boyu süren bir inşaat işinde, işin bitimine delalet teşkil eden geçici kabulün 1.1.2006’dan sonra yapılması, aslında önceki dönemlere isabet eden kazanç kısmının da 1.1.2006 itibariyle cari %20 oranı üzerinden vergilenmesi sonucunu doğurmayacak mıdır?
“Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir” diyen Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesi ile “özel hesap dönemi tayin edilenlerin ticari ve zirai kazançları, hesap dönemlerinin kapandığı takvim yılının kazancı sayılır” diyen Vergi Usul Kanunu’nun 174 üncü maddesi arasında bir farklılık yoktur. Özel hesap dönemi kullananlar cezalandırılmakta mıdır?
5035 sayılı Kanunu’un 18 inci maddesi ile 5422 sayılı KVK’ya eklenen düzenleme buna benzemekle birlikte uygulamayı basitleştirmiş ve özel hesap dönemi sahiplerine yansıtmamıştır.