İnşaat İşlerinde KDV İadesi 3
Ömer TEKİN
Yeminli Mali Müşavir
tekinymm@hotmail.com
I-Giriş
Bilindiği üzere Katma Değer Vergisinin 29. maddesine göre, bakanlar kurulunca vergi nispeti indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup, yıl içerisinde indirilemeyen ve tutarı bakanlar kurulunca tespit edilecek sınırı aşan vergi iade olunmaktadır.
1.1.1998 tarihinden itibaren 150 m2 ‘ye kadar konut teslimleri düşük oranda, %1 KDV’ye tabi tutulmaktadır.
Düşük oranda KDV’ye tabi tutulan bu teslimlere ilişkin yüklenilen vergilerden yıl içerisinde indirimlerle giderilemeyen ve bakanlar kurulunca tespit edilen sınırı aşan vergiler iade edilebilmektedir.
İade usulü 74 – 76 – 82 ve 85 sıra no’lu KDV Genel tebliğlerinde açıklanmıştır.
Bundan önceki yazımızda da KDV iadesi konusunda açıklama yapılmıştı. Ancak konunun önemi dolayısıyla daha ayrıntılı açıklama yapılabilmesi için konunun ayrıca ele alınmasına gerek duyulmuştur.
Yazımızın amacı, İnşaat işlerinde KDV iadesi uygulamasının nasıl yapıldığını açıklamaya matuf olduğundan konu, örnek olay üzerinde açıklama yapılması tercih edilmiştir.
II- KDV İadesine Konu Teslimler ve İade Hesaplaması:
a-İadeye Konu Teslimler:
Yukarıda da belirtildiği gibi İnşaat işlerinde İadeye konu edilecek teslim, 150 m2 ‘den düşük konut teslimleridir. 150 m2 ‘yi geçen konutlar ile işyeri teslimlerinin tamamı %18 oranında KDV’ye tabi olduğundan bu teslimler için iade söz konusu değildir.
Teslim edilen konut, bir bedel mukabilinde satılmak suretiyle teslim edilmişse bu teslimin iadeye konu olacağı hususunda bir tereddüt bulunmamaktadır.
Ancak müteahhidin kat karşılığı aldığı inşaatta, arsa sahibine, arsa karşılığı devrettiği 150 m2 den düşük konut teslimleri,
Yine müteahhidin yaptığı dairelerden kendisinin kullanımına tahsis ettiği 150 m2 den düşük konut teslimlerinde bir bedel alınmamaktadır. Bedel alınmayan bu teslimlerin de iadeye konu edilmesi gerekecek mi?
Diğer yandan İnşaat devam ederken halk arasında topraktan satış diye bilinen daire satışlarında henüz daire yapılmadan satış yapılmış olması durumunda, bu teslim de iadeye konu olacak mı? Soruları gündeme gelebilecektir.
Buna hemen cevap vermeden, bu konuyla ilgili mevzuattaki düzenlemelerden belli başlılarını hatırlanması bakımından aşağıda belirtelim.
30 seri no’lu KDV genel tebliğinde, müteahhidin arsa sahibine arsa karşılığı olarak verdiği işyeri ve dairelerin devri teslim sayılmış olup, bu teslimlerin KDV’ye tabi olduğu belirtilmiştir.
Öte yandan, KDV kanunun 3. maddesinde, teslim sayılan haller belirtilmiş, işletme sahibinin vergiye tabi malların her ne surette olursa olsun işletmeden çekmesinin teslim olduğu belirtilmiştir.
KDV kanun 27/1. maddesinde, bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler de KDV matrahı, emsal bedel olduğu, emsal bedelin V.U.K.’nun 267. maddesine göre tespit edileceği belirtilmektedir.
Yukarıdaki düzenlemelerden anlaşılacağı üzere; müteahhidin arsa sahibine teslim ettiği daireler ile kendi kullanımına tahsis ettiği daireler teslim sayılıp, vergiye tabi olduğunu ortaya koymaktadır.
Bu teslimlerden dolayı bir bedel alınmadığı ileri sürülebilir. Bedel alınmayan veya bedeli bilinmeyen durumlarda ise yine yukarıda belirtilen KDV Kanunu 27. maddesine göre KDV matrahı, emsal bedel olacaktır. Emsal Bedel’de V.U.K.’nun 267. Maddesinin 2. sırasında belirtilen düzenlemeye göre tespit edilecektir.
Bu düzenlemelere göre, müteahhidin arsa sahibine teslim ettiği daireler ile kendi kullanımına tahsis ettiği daireler için V.U.K.’nun 267/2. sırasındaki düzenlemeye göre maliyet bedelinin toptan satışlarda %10, perakende satışlarda %5 fazlasıyla fatura düzenlemesi gerekmektedir. (Emsal bedelde KDV matrahı tespit edilirken, daire maliyetlerinin içerisine genel yönetim giderleri de dahil edilmesi gerekmektedir. KDV Kanunu Madde 27/4) Düzenlenen fatura üzerindeki emsal bedeller, yevmiye defterindeki kayıtlara gelir olarak yazılması söz konusu olmayacak, sadece KDV’leri kayıtlara işlenmesi yeterli olacaktır. KDV beyannamesinde de matrahlara herhangi bir tutar yazılmadan ilave edilecek KDV satırına yazılarak beyan edilecektir.
Yukarıdaki şekilde beyan edilen bu teslimlerin de iadeye konu edilmesi görüşümüze göre mümkün görünmektedir.
Müteahhidin inşaat devam ederken daire satması konusuna gelince, böyle bir durumda henüz daire yapılmamış, fiili bir teslimde bulunmamaktadır. Bu şekildeki satışa halk arasında topraktan satış diye adlandırılmaktadır. Bu satışta fatura kesilmiş ise vergiyi doğuran olay gerçekleşmiş olduğundan fatura üzerindeki vergi, fatura düzenlenme döneminde beyan edilmesi gerekmektedir. KDV iadesinin talep edilebilmesi için teslimin yapılmış olması şart olduğundan teslimin yapılması beklenmelidir.
74 seri no’lu KDV Genel tebliğinde, iade hakkının doğması için, indirimli orana tabi işlemin gerçekleşmiş olmasını şart koşulmuştur.
Bilindiği üzere, gayrimenkul satışlarında katma değer vergisini doğuran olay tapuya tescil ile gerçekleşmektedir. Şayet gayrimenkul, tapuya tescilinden önce kişinin kullanımına tahsis edilmişse bu durumda da teslim gerçekleşmiş olmaktadır.
İstanbul Defterdarlığının 2005 yılında verdiği iki ayrı özelgesinde, inşaattan önce ya da inşaat devam ederken dairenin satışında alınan paranın avans olarak değerlendirileceği, fatura kesilmiş olması halinde vergiyi doğuran olay gerçekleşmiş olacağından bunun beyan edilmesi gerekeceği, bu satışla ilgili iadenin teslimin yapıldığı dönemde isteneceği yönünde görüş bildirilmiştir.
Buna göre topraktan satışlarda alınan paraların avans olarak değerlendirilmesi, şayet fatura kesilmiş ise faturadaki KDV’nin fatura tarihinde beyan edilmesi, iadenin talebi ise, dairenin tapuya tescilden sonra ya da kullanılmaya başlamasından sonra yapılması gerekir.
b- İadeye Konu Edilecek Yüklenilen KDV’nin Hesabı:
KDV iadesi, hesaplanırken inşaat işinin başlangıçından bitimine kadar inşaatın maliyetine giren inşaat malzeme alımları, genel üretim ve yönetim giderleri ile ATİK dolayısıyla yüklenilen vergilerin tamamını kapsamaktadır.
İade edilecek KDV’nin hesaplaması aşağıdaki örnek olay üzerinde yapılmaya çalışılmıştır.
Örnek olay:
Müteahhit Ahmet Demir 2003 yılında kat karşılığı aldığı arsa üzerinde inşaata başlamış, inşaat 2005 yılında bitmiştir.
Müteahhidin KDV İade tutarı, etap etap aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.
- Etap:
Yüklenilen Toplam KDV’nin Tespiti:
Müteahhidin 2003, 2004 ve 2005 yıllarında inşaatın maliyetine giren inşaat malzeme alımları ve genel üretim giderleri dolaysıyla yüklendiği KDV’ler aşağıdaki gibidir.
| 2003 yılı İnşaat maliyetine giren alımlara ilişkin yüklenilen KDV | 50.000 YTL |
| 2004 yılı İnşaat maliyetine giren alımlara ilişkin yüklenilen KDV | 65.000 YTL |
| 2005 yılı İnşaat maliyetine giren alımlara ilişkin yüklenilen KDV | 35.000 YTL |
| Toplam Yüklenilen KDV | 150.000 YTL |
- Etap:
Yapılan Daire ve İşyerlerinin m2 alanlarının Tespiti:
Müteahhit İnşaata 2003 yılında başlamış 2005 yılında bitirmiştir. İnşaat bittiğinde 10 adet daire ve 2 adet işyeri yapılmıştır. 10 adet daire ve 2 adet işyerinin toplam alanı 1500
m2‘dir.
3.Etap:
m2 ‘ye İsabet Eden Yüklenilen KDV’nin Tespiti:
- ve 2. etaptaki verilere göre müteahhit, 1500 m2 inşaat alanını oluşturan daire ve işyerlerinin yapımı sırasında yüklendiği KDV 150.000 YTL dir.
Bir m2 ‘ye isabet eden Yüklenilen KDV ise ( 150.000 / 1500 =) 100 YTL olarak hesaplanmıştır.
- Etap:
Düşük Oranlı Konut Teslimlerin Tespiti:
KDV iadesine 150 m2 ‘nin altındaki konut teslimleri %1 KDV’ye tabidir. Müteahhidin, 150 m2 ‘den aşağı konut satışları/teslimleri aşağıdaki gibidir.
- 3 no’lu daire 135 m2 olup, nisan 2005 döneminde kat karşılığı alınan arsaya karşılık, arsa sahibine fatura edilmiştir. Dairenin emsal bedeli 150.000 YTL, KDV’si 1.500 YTL dir.
- 4 no’lu daire 145 m2 olup, nisan 2005 döneminde kat karşılığı alınan arsaya karşılık, arsa sahibine fatura edilmiştir. Dairenin emsal bedeli 175.000 YTL, KDV’si 1.750 YTL dir.
- 5 no’lu daire 125 m2 olup, haziran 2005 döneminde müteahhit daireyi kendi kullanımına tahsis etmiştir. Kendi kullanımına tahsis ettiği bu daireyi emsal bedeliyle kendisine fatura etmiştir. Dairenin emsal bedeli 125.000 YTL olup, KDV’si 1.250 YTL dir.
- 6 no’lu daire 140 m2 olup, bu daireyi müteahhit 2004/haziran döneminde topraktan satmış, 2004/ haziran dönemi için 100.000YTL + 1.000 YTL KDV’den oluşan fatura düzenlemiştir. Daire 2005/haziran döneminde tapuya tescil edilmek suretiyle teslim edilmiştir.
- 7 no’lu daire 120 m2 olup, 2005/eylül döneminde satılmış, bu satışla ilgili olarak 130.000 YTL + 1.300 YTL KDV’ den oluşan fatura düzenlenmiştir.
- 8 no’lu daire 130 m2 olup, 2005/eylül döneminde satılmış, bu satışla ilgili olarak 140.000 YTL + 1.400 YTL KDV’den oluşan fatura düzenlenmiştir.
- 9 no’lu daire 110 m2 olup, 2006/ocak döneminde satılmış, bu satışla ilgili olarak 110.000 YTL + 1.100 YTL KDV’den oluşan fatura düzenlenmiştir.
- 10 no’lu daire 100 m2 olup, 2006/nisan döneminde satılmış, bu satışla ilgili olarak 100.000 YTL + 1.000 YTL KDV’den oluşan fatura düzenlenmiştir.
- Etap:
İadeye Konu Edilmeyecek Teslimlerin Tespiti:
Yukarıda 7. ve 8. sıradakiler hariç diğer teslimler 2005 yılında KDV iadesine konu edilebilecektir.
- sıradaki satış, inşaat sürerken 2004/haziran döneminde topraktan satış yapılmış olup, henüz bir teslim söz konusu olmadığından bu satışın 2004/haziran döneminde iadeye konu edilmesi mümkün görünmemektedir. Dairenin teslimi 2005/haziran döneminde yapıldığından iadeye de bu dönemde konu edilecektir.
- ve 8. sıradaki teslimler 2006 yılında yapılmış olduğundan dolayı bu daire teslimlerinin iadesi,bu dönemde iadeye konu edilecektir.
Buna göre 2005 yılında iadeye konu edilecek dairelerin yüklenilen KDV hesabı aşağıdaki gibi olmaktadır.
- Etap:
İadeye Konu Edilecek Teslimlerin Yüklenilen KDV Hesabı:
Yukarıda 3. etapta yapılan hesaplamada birim m2 ‘ye düşen yüklenilen KDV’nin 100 YTL olduğu hesaplanmıştı. Bu tutar iadeye konu edilecek konutların m2 alanlarıyla çarpılarak yüklenilen KDV bulunmuştur.
2005 yılında İadeye Konu olan Daireler ve yüklenilen KDV’leri aşağıdaki gibi olmaktadır.
| 4. Etaptaki Sırası | Daire No | m2.si | Yüklenilen KDV.si |
| 1 | 3 | 135 | 135 x 100=13.500 |
| 2 | 4 | 145 | 145 x 100=14.500 |
| 3 | 5 | 125 | 125 x 100=12.500 |
| 4 | 6 | 140 | 140 x 100=14.000 |
| 5 | 7 | 120 | 120 x 100=10.000 |
| 6 | 8 | 130 | 130 x 100=13.000 |
- Etap:
Dönemler itibariyle İade Edilebilir KDV Hesabı:
Bu etapta iadeye konu dairenin teslim edildiği dönemler tespit edilecektir. İade hesaplanacak ilk dönemin tespitinden sonra o dönemde teslim edilen dairelerin inşası sırasında yüklendiği(5.etapta hesaplanan) KDV’den, teslim sırasında %1 olarak hesaplanarak beyan edilen KDV çıkartılacak, kalan KDV, teslimin yapıldığı dönemden bir sonraki teslimin yapıldığı döneme kadar arada geçen dönemlerdeki KDV beyannamesinde devreden KDV’lerle karşılaştırılacak, küçük olan KDV tutarı, iade edilecek KDV olarak esas alınacaktır. Bu iade tutarı bir sonraki döneme, önceki dönemden iade edilecek KDV olarak aktarılacaktır. 2. dönem KDV iadesi de aynı şekilde tespit edilerek önceki dönemden gelen iade edilecek KDV ile toplanarak bulunan iade tutarı, daha sonraki iade dönemine kadar ara dönemlerin devreden KDV beyannamesiyle karşılaştırılıp yine küçük olan KDV iade edilecek KDV olarak bir sonraki döneme aktarılacaktır. Bu şekilde yapılan hesaplamalarla yıl sonuna kadar gelinecektir.
Bilindiği üzere inşaat işlerindeki iade, yıllık olup takip eden yılın Ocak- Kasım dönemlerinden herhangi birisinde talep edilebiliyor. Yıl sonunda toplanarak gelen iade tutarı yine iadenin isteneceği döneme kadar aradaki dönem beyannamelerindeki devreden KDV’ ler le karşılaştırılacak, küçük olan tutar, iadeye konu edilecektir.
Yukarıdaki açıklamalara göre örnek olayımızdaki müteahhidin dönem dönem iade edilecek KDV’nin hesabı aşağıdaki gibi olmaktadır.
İlk dönem Nisan 2005
| Yüklenilen KDV (5. Etaptan)
( 1 ) |
%1 Hesaplanarak beyan Edilen KDV (4. Etaptan )
( 2 ) |
İade edilebilir KDV
( 1 -2 =) |
|
| 3 no’lu daire | 13.500 | 1.500 | 12.000 |
| 4 no’lu daire | 14.500 | 1.750 | 12.750 |
| Toplam iade Edilebilir KDV | 24.750 | ||
İade talep edilecek bundan sonraki dönem haziran ayı olduğundan karşılaştırma yapmak için, 2005/nisan-mayıs dönemleri KDV beyannamesindeki devreden KDV bilgileri gerekli olacaktır. Bu beyannamedeki bilgilerin aşağıdaki gibi olduğu varsayılmıştır.
| 2005/nisan dönemi devreden KDV | 28.000 |
| 2005/mayıs dönemi devreden KDV | 20.000 |
Yukarıdaki tabloda toplam iade edilebilir KDV 24.750 YTL, 2005/mayıs dönemindeki devreden KDV 20.000 YTL olup, bu tutar daha düşük olduğundan 2005/haziran dönemine aktarılacak iade tutarı olarak esas alınacaktır.
Haziran 2005 dönemi
| Yüklenilen KDV (5. Etaptan)
( 1 ) |
%1 Hesaplanarak beyan Edilen KDV (4. Etaptan )
( 2 ) |
İade edilebilir KDV
( 1 -2 =) |
|
| Önceki dönemden gelen iade edilecek KDV(2005/Nisan ) | 20.000 | ||
| 5 no’lu daire | 12.500 | 1.250 | 11.250 |
| 6 no’lu daire | 14.000 | 1.000 | 13.000 |
| Toplam iade Edilebilir KDV | 44.250 | ||
İade talep edilecek bir sonraki dönem eylül dönemi olduğundan, karşılaştırma yapmak için 2005/haziran-ağustos dönemleri KDV beyannamesindeki devreden KDV bilgileri gerekli olacaktır. Bu beyannamelerdeki bilgilerin aşağıdaki gibi olduğu varsayılmıştır.
| 2005/Haziran dönemi devreden KDV | 58.000 |
| 2005/Temmuz dönemi devreden KDV | 60.000 |
| 2005/Ağustos dönemi devreden KDV | 45.000 |
Yukarıdaki tabloda toplam iade edilebilir KDV 44.250 YTL olup, 2005/haziran-ağustos dönemlerindeki KDV beyannamelerinde gözüken devreden KDV’lerden düşük olduğundan bu tutar, bir sonraki döneme iade edilecek KDV olarak devredecektir.
Eylül 2005 dönemi
| Yüklenilen KDV (5. Etaptan)
( 1 ) |
%1 Hesaplanarak beyan Edilen KDV (4. Etaptan )
( 2 ) |
İade edilebilir KDV
( 1 -2 =) |
|
| Önceki dönemden gelen iade edilecek KDV(2005/Haziran ) | 44.250 | ||
| 7 no’lu daire | 10.000 | 1.300 | 8.700 |
| 8 no’lu daire | 13.000 | 1.400 | 11.600 |
| Toplam iade Edilebilir KDV | 64.550 | ||
En son iadeye konu edilecek teslim 2005/eylül ayında yapılmıştır.
2005 yılında yapılan teslimlere ilişkin iade talebi 2006/mart döneminde yapılacağı varsayılmıştır.
Buna göre 2005/eylül döneminden iadenin talep edildiği dönemden bir önceki 2006/şubat dönemine kadar verilen KDV beyannamelerindeki devreden KDV bilgilerine ihtiyaç vardır. Bu bilgilerinde aşağıdaki gibi olduğu varsayılmıştır.
| 2005/Eylül dönemi devreden KDV | 73.000 |
| 2005/Ekim dönemi devreden KDV | 58.000 |
| 2005/Kasım dönemi devreden KDV | 60.000 |
| 2005/Aralık dönemi devreden KDV | 85.000 |
| 2006/Ocak dönemi devreden KDV | 75.000 |
| 2006/Şubat dönemi devreden KDV | 69.000 |
Yukarıdaki tabloda toplam iade edilebilir KDV 64.550 YTL dir. Ancak iadenin talep edileceği dönemden önceki 2006/Şubat ayına kadar gözüken devreden KDV’lerle karşılaştırılıp, en düşük olanı iadeye konu edilmesi gerekmektedir. Bu karşılaştırma yapıldığında, 2005/ekim ayının devreden KDV ‘si en düşük olup, 58.000 YTL dir. Bu nedenle bu tutar iadeye esas alınacaktır.
- Etap
Talep Edilecek İade Tutarı:
İndirimli oranların teslimlerine ait iade yıllık olup, iade, takip eden yılın ocak-kasım dönemlerinden herhangi birinde istenebilmektedir. Bu dönemlerde iadenin talep edilmemesi durumunda düzeltme beyannamesi vermek suretiyle de olsa daha sonraki dönemlerde iade talep edilememektedir.
Bir önceki etapta müteahhidin 2005 yılındaki 150 m2 den düşük konut teslimleri için hesapladığımız iadeye esas alınması gereken tutar 58.000 YTL dir.
Her yıl bakanlar kurulunca tespit edilen sınırı aşan vergiler iade edilebilmektedir.Bu tutar 2005 yılı için 10.000 YTL olarak tespit edilmiştir.
Buna göre 2006/mart döneminde talep edilecek iade tutar (58.000 – 10.000 =) 48.000 YTL olacaktır.