Levent GENÇYÜREK
Maliye Başmüfettişi
9 Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi
Öğretim Görevlisi
2006 yılı başından itibaren “Merkezi Yönetim Bütçesi”nin uygulanmaya başlanması ile kamu gelir ve giderlerinde yeni bir sınıflandırmaya gidilmesi, önceki yılların rakamları ile karşılaştırma yaparak bütçe performansını değerlendirme ve bazı sonuçlara ulaşmayı zorlaştırmıştı. Ancak, Maliye Bakanlığı Mart ayına ilişkin bütçe sonuçlarını açıklarken, 2005 Yılının ilk üç ayına ilişkin harcama ve gelirlerin 2006 Yılı baz alınarak düzeltilmiş halini de kamu oyunun bilgisine sundu. Böylelikle yıllar veya aylar itibariyle bütçe rakamlarının gösterdiği gelişim daha sağlıklı olarak ortaya konabilecek.
MİLYAR (YTL)
| Üç Aylık Dönem | Ocak- Mart 2005 | Ocak-Mart 2006 | Değişim (%) |
| Faiz Dışı Giderler
Sağlık Giderleri – Yeşil Kart Savunma Gid. Personel Gid. Diğer Mal ve Hizm.Gid. Cari Transferler (Sos. Güv) Sermaye Giderleri(Yatırım) Sermaye Transferleri Borç Verme |
21.528.085
462.271 165.939 322.803 9.485.648 612.654 9.589.874 451.590 24.286 578.956 |
28.092.924
1.711.436 926.964 465.795 10.154.076 461.384 13.139.244 998.566 319.911 842.511 |
30.5
270 458 44.3 7.0 -24.7 37 121.1 1.218 45.5 |
| Faiz Giderleri | 11.943.288 | 11.281.988 | -5.5 |
| Gider Toplamı | 33.471.373 | 39.374.912 | 17.6 |
| Merkezi Bütçe Gelirleri
– Vergi Gelirleri -Diğer Gelirler |
30.546.371
25.868.119 4.678.252 |
38.325.223
31.251.069 7.074.154 |
25.4
20.8 51.2 |
| Bütçe Açık veya Fazlası | -2..925.002 | -1.049.689 | -64.1 |
| Faiz Dışı Fazla | 9.018.286 | 10.232.299 | 13.4 |
Geçen yılın ilk çeyreğine göre 2006 yılının ilk üç ayında kamu gelir ve giderlerinde meydana gelen değişimi gösteren Tabloyu okumaya çalıştığımızda aşağıdaki sonuçlara varmak mümkün:
– Bütçe açığının giderek azalan seyri devam etmekte. Geçen yılın ilk üç ayında 2.9 Milyar YTL olan bütçe açığı 2006 yılı Ocak-Mart döneminde yaklaşık 1 Milyar YTL’ye düşmüş. Bütçe açığının geçen sene aynı döneme göre %64 e yakın düşmesi, yıl sonu tahmini olan 14 Milyar YTL bütçe açığı rakamının gerçekleşmesi hatta bunun altında bir bütçe açığı ile yılın sonuçlanması ihtimalini güçlendirmekte.
– 2006’nın ilk üç ayında “Faiz Dışı Fazla” bir önceki yılın aynı dönemine göre %13.4 oranında artarak 10.232 Milyar YTL olarak gerçekleşmiş. Böylelikle faiz dışı fazla konusunda 2006 yılı hedefinin (32.329 Milyar YTL) %31.7 sine yılın ilk üç ayında ulaşılmış.
– Yılın ilk üç ayına ilişkin veriler, (vergi gelirlerinde enflasyonun üzerinde bir artış yaşansa da) maliye politikasındaki esas başarının, uygulanan ekonomik programa bağlı faiz düşmelerinin bütçede sağladığı rahatlamadan kaynaklandığını gösterme. Sağlık ve savunma giderleri ile cari transferler ve yatırım giderlerinde geçen yılın ilk çeyreğine göre daha yüksek gerçekleşmelere ulaşıldığı halde, Faiz harcamalarında görülen %5.5 lik düşme bütçe açığının azalması sonucunu doğurmuş. 2005’in ilk çeyreğinde vergi gelirlerinin %46’sı faiz giderleri için ayrılırken 2006 yılının ilk çeyreğinde vergi gelirlerinin %36 sı faiz ödemeleri için kullanılması bunun göstergesi.
– Görüldüğü üzere vergi gelirlerinde yaşanan artışın sınırlı etkisi bir yana, faiz harcamalarında görülen önemli düşüşler uygulanan sıkı maliye politikasının başarısında en önemli faktör. 2005 yılının ilk çeyreğinde toplanan vergilerin %83 ü faiz dışı harcamalar için kullanılırken, 2006 yılının ilk çeyreğinde toplanan vergilerin %89’nının faiz dışı harcamaların finansmanında kullanılması faiz dışındaki harcamalarda istenen ölçüde bir tasarrufun olmadığını gösteriyor. Bu nedenle, faiz oranlarında yaşanabilecek önemli yükselişlerin bütçe dengesini bir anda tersine çevirebileceğini göz önünde bulundurmak gerekir.
– Sağlık harcamaları ile sosyal güvenlik kuruluşlarının açıklarının kapatılmasına yönelik olarak yapılan cari transfer harcamalarındaki artış dikkat çekici. Sağlık harcamalarında geçen yılın ilk çeyreğine göre ortaya çıkan %270 oranındaki artış, özelliklede yeşil kart harcamalarında görülen 4.5 kata yakın artış mali disiplin açısından üzerinde önemle durulması gereken bir konu. Diğer taraftan, sosyal güvenlik kuruluşlarının açıklarını kapatmak için bütçeden yapılan katkıda (cari transferler) görülen %37 oranındaki artış, Sosyal Güvenlik alanında mantıklı bir çözümün en kısa sürede bulunması gereğine işaret ediyor.