SSK Genelgesi 16/370.Ek
T.C.
SOSYAL SİGORTALAR KURUMU BAŞKANLIĞI
Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü Sigorta Primleri Daire Başkanlığı
Tarih: 24/04/2006
Konu: İş Sözleşmesi Feshedilen Sigortalıların İşe İade Edilmelerine İlişkin Kararlar
GENELGE
16-370 EK
I-GENEL AÇIKLAMALAR:
Muhtelif ünitelerimizden alınan yazılarda, işyerlerinde çalışan bazı sigortalıların iş sözleşmelerinin işverenlerince feshedilmesi üzerine ilgili mahkemeler nezdinde açtıkları davalar sonucunda verilen kararlarda, bu sigortalıların iş sözleşmelerinin feshinin geçersizliğine hükmedildiği, söz konusu mahkeme kararlarına istinaden işverenlerce çalışılmayan sürelere ilişkin prim belgelerinin yasal süresi geçirildikten sonra Kurumumuza verildiği, anılan belgelerin; 16-330 Ek sayılı Genelgede de belirtildiği gibi,
-Mahkeme kararının temyiz edilmemesi durumunda kararın kesinleştiği,
-Temyiz edilmesi halinde Yargıtay onama ilamının işveren veya vekiline tebliğ edildiği,
-Yargıtay onama ilamı taraflara tebliğ edilmemiş/edilememiş ise Yargıtay onama ilamının kararı vermiş olan mahkemenin kalemine intikal ettiği,
Tarihi takip eden ayın sonuna kadar verilmemesi ve muhteviyatı prim tutarlarının aynı tarihlere kadar ödenmemesi durumunda idari para cezası ve gecikme zammı uygulandığı, ancak bazı işverenlerin yukarıda belirtilen sürenin yeterli olmadığını ileri sürerek Kurumumuzca bu şekilde yapılan işleme itiraz ettikleri belirtildiğinden, durum yeniden incelenmiştir.
II- İŞ KANUNUNA TABİ SİGORTALILARIN İŞ SÖZLEŞMELERİNİN FESHİNİN GEÇERSİZLİĞİNE MAHKEME VEYA ÖZEL HAKEM TARAFINDAN KARAR VERİLMESİ HALİNDE YAPILACAK İŞLEM:
2.1. Ödemelerin prime tabi olup olmaması:
16-330 Ek sayılı Genelgede de belirtildiği gibi, 4857 sayılı İş Kanununun “Geçersiz sebeple yapılan feshin sonuçları” başlıklı 21 inci maddesinin,
Birinci fıkrasında, işverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkeme veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işverenin, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorunda olduğu, işçiyi başvurusu üzerine işverenin bir ay içinde işe başlatmaması halinde işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olduğu,
İkinci fıkrasında, mahkeme veya özel hakemin feshin geçersizliğine karar verdiğinde, işçinin işe başlatılmaması halinde ödenecek tazminat miktarını da belirleyeceği,
Üçüncü fıkrasında, kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer haklarının ödeneceği,
Dördüncü fıkrasında, işçi işe başlatılırsa peşin olarak ödenen bildirim süresine ait ücret ve kıdem tazminatının, yukarıdaki fıkra hükümlerine göre yapılacak ödemeden mahsup edileceği, işe başlatılmayan işçiye bildirim süresi verilmemiş veya bildirim süresine ait ücret peşin ödenmemişse, bu sürelere ait ücret tutarının ayrıca ödeneceği,
Beşinci fıkrasında da, işçinin, kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorunda olduğu, işçinin bu süre içinde başvuruda bulunmaması halinde, işverence yapılmış olan feshin geçerli bir fesih sayılacağı ve işverenin sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olacağı,
Öngörülmüştür.
Bu hükümlere göre, İş Kanununun uygulandığı otuz veya daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde en az altı aylık kıdemi bulunan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesinin geçerli sebep gösterilmeden veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkeme veya özel hakemce tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verilmesi halinde;
a-İşçi, kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının kendisine tebliğinden itibaren on iş günü içinde işe başlamak için işverene başvurmazsa veya bu süre içinde başvuruda bulunmakla birlikte işverenin usulüne uygun daveti üzerine işe başlamaz ise, feshin geçerli nedene dayanmadığı konusunda kesinleşen mahkeme kararına rağmen, fesih işlemi bu defa geçerli olacağı için, bu durumda, işçi İş Kanununun 21 inci maddesinin birinci ve üçüncü fıkrasında yer alan iş güvencesi tazminatı ile en çok dört aya kadar boşta kaldığı sürelere ilişkin ücret ve diğer haklarını talep edemeyeceğinden, işverenin Kurumumuza prim belgesi verme ve prim ödeme yükümlülüğü de olmayacaktır.
b-İşçi, kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının kendisine tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvurduğu halde, başvurduğu tarihten itibaren bir ay içinde işe başlatılmaması durumunda, mahkeme veya özel hakem kararına istinaden kendisine ödenmesi gereken en az dört, en çok sekiz aylık ücreti tutarındaki iş güvencesi tazminatı, daha önce 16-330 Ek sayılı Genelgede de belirtildiği gibi, niteliği itibariyle ücret sayılabilecek bir kazanç durumunda olmaması, esasen işe başlatılmayan sigortalının, başlatılmaması nedeniyle sigortalılık vasfının da kalmaması, ödenecek paraların işçiyi himaye gayesine ve işverene işe başlatmama nedeniyle verilen bir medeni ceza niteliğinde olması nedenleriyle, prime tabi tutulmayacaktır.
c-Feshin geçersizliğine dair mahkeme veya özel hakem kararının kesinleşmesine kadar işçiye çalıştırılmadığı süre için en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakların da işverenin işçiyi işe başlatması veya başlatmamasına bakılmaksızın ödeneceğinden, bu düzenleme ile, feshin geçersizliğine dair karar alan işçiyi, işe başlatıp başlatmama konusunda işverene verdiği inisiyatife karşılık işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer haklarının ödenmesini hüküm altına alarak korumuş, sözleşmenin fesih tarihini, en çok dört aya kadar ileri bir tarihe atmış bulunmaktadır.
Buna göre, işçinin işe iadesi için kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının kendisine tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvurmuş olması koşuluyla;
c1) İşçinin işe başlatılması,
c2) İşçinin istemesine rağmen işe başlatılmaması,
Hallerinde, işçiye çalıştırılmadığı süre için ödenen en çok dört aya kadar ücret ve diğer haklarından iş kazaları ve meslek hastalıkları ile işsizlik sigortası primi de dahil olmak üzere tüm sigorta kolları üzerinden prime tabi tutulacak ve bu süreler hizmetten sayılacaktır.
Diğer taraftan, işverenin usulüne uygun davetine rağmen işçinin Kanunda öngörülen bir ay içerisinde işe başlamaması halinde, fesih işlemi geçerli olacağından (a) bendinde belirtildiği gibi işlem yapılacaktır
2.2-Prim belgelerinin verilmesi ve primlerin ödenmesine ilişkin süreler:
İş Kanununun yukarıda bahsi geçen 21 inci maddesine istinaden iş mahkemelerince veya özel hakem tarafından verilen kararlar uyarınca işverenden on işgünü içerisinde işe iadesini isteyen işçiye, işverenince ödenecek en çok dört aya kadar olan ücret ve prime tabi olması gereken diğer ödemelerin düzenlenecek prim belgeleri ile Kurumumuza bildirilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, söz konusu aylık prim ve hizmet belgelerinin ilişkin olduğu sürenin başlangıcı, feshin geçersizliği davasına konu teşkil eden iş sözleşmesinin feshedildiği tarih olacaktır. Dolayısıyla, en çok dört aya kadar ödenecek olan ücret ve prime tabi diğer ödemeler için bu fesih tarihinden itibaren ileriye doğru dönem için aylık prim ve hizmet belgeleri verilecektir.
Yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınarak, bu nitelikteki mahkeme veya özel hakem kararları uyarınca çalışılmayan sürelere ilişkin olmak üzere geriye yönelik olarak sonradan düzenlenmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin; kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının işçiye tebliğ edildiği tarihten itibaren (tebliğ edilen gün hariç) onuncu iş gününün içinde bulunduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar verilmesi ve muhteviyatı prim tutarlarının da aynı süre içinde ödenmesi halinde idari para cezası ve gecikme zammı uygulanmayacaktır.
Ancak, yukarıda belirtildiği şekilde işlem yapılabilmesi için kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının işçiye tebliğ edildiği tarihin muteber bir belge ile kanıtlanması işverenden istenecektir.
Örnek: Özel sektöre ait (X) işletmesinde çalışan (A)’nın, işverenince 10.01.2005 tarihinde iş sözleşmesinin feshedilmesi üzerine iş mahkemesinde sözleşmenin feshinin geçersizliği talebi ile açtığı dava sonucunda, mahkemece sözleşmenin feshinin geçersizliğine karar verildiği ve kesinleşen mahkeme kararının da işçiye 27.09.2005 tarihinde tebliğ edildiği varsayıldığında, tebliğ tarihini izleyen on işgününün son günü 11.10.2005 tarihi olduğundan, mahkeme tarafından ödenmesine hükmedilen ücret ve prime tabi diğer haklardan dolayı geriye yönelik olarak düzenlenmesi gereken ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin 11.10.2005 tarihini izleyen 2005/Kasım ayının sonuna kadar verilmesi ve muhteviyatı primlerin de yine aynı süre içinde ödenmesi halinde, idari para cezası ve gecikme zammı alınmayacak, aksi halde, geriye doğru verilen her bir aya ait aylık prim ve hizmet belgesi için ayrı ayrı olmak üzere 30.11.2005 tarihinde yürürlükte olan asgari ücret dikkate alınarak (söz konusu belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığına göre) idari para cezası uygulanacak ve 01.12.2005 tarihinden başlanarak gecikilen her ay için gecikme zammı alınacaktır.
Yukarıda belirtilen işyerinin resmi sektöre ait olduğu ve kesinleşen mahkeme kararının yine aynı tarihte (27.09.2005) tebliğ edildiği varsayıldığında, 11.10.2005 tarihi, 15.09.2005-14.10.2005 dönemi içindeki bir tarih olduğundan, geriye yönelik düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgelerinin bu defa en geç 14.11.2005 tarihine kadar verilmesi ve muhteviyatı primlerin de aynı sürede ödenmesi gerekmektedir.
İş Kanununun 21 inci maddesine ilişkin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararlarının uygulanması ile ilgili Kurumumuz işlemlerini ilgilendiren ve bu Genelgede yer almamış olan hususlarda (örneğin işçinin yasal süresi içinde işverene başvurup başvurmadığı veya işe iadeye ilişkin mahkeme kararında belirtilen en çok dört aya kadar ücret ve diğer hakların hesaplanması, işveren tarafından davet edilen günde işe başlanıp başlanmadığı gibi konularda yaşanan ihtilafların halli için ikinci bir yargılamanın gerekmesi ) Genel Müdürlüğümüzden alınacak talimata göre işlem yapılacaktır.
III- YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN HÜKÜMLER:
16- 330 Ek sayılı Genelgenin bu Genelgeye aykırı hükümleri yürürlükten kaldırılmıştır.
Bilgi edinilmesini, gereğinin buna göre yapılmasını rica ederiz
Celal ÖZCAN Dr. Özkan DALBAY
Daire Başkanı G Genel Müdür V.
Kurum Başkanı V.