Kıdem Tazminatının Ödenmesi İçin Emekli Aylığı Bağlanması Şart Değildir
Cumhur Sinan ÖZDEMİR
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Müfettişi -Ankara
csnozdemir@gmail.com
Yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli olan sigorta prim ödeme gün sayısı ile sigortalılık süresi koşulundan her ikisini de yerine getiren işçiler her işyerinde en az bir yıl çalıştıktan sonra kendi istekleri ile işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatına hak kazanacaklardır.
Kıdem tazminatı hak kazanma koşulları İş Kanununda[1] belirtilmiştir. Yasa gereği;
1- İşveren tarafından 4857 sayılı Kanunun 25’inci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında,
2- İşçi tarafından 4857 sayılı Kanunun 24’üncü maddesi uyarınca,
3- Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla,
4- Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla;
5- 506[2] sayılı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında diğer şartları veya aynı Kanunun geçici 81. maddesine göre;Yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle, feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.
Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 sayılı yasa ile 1475 Kanunun kıdem tazminatını düzenleyen 14. maddesinin 1. fıkrasına 5 numaralı bent eklenerek, yaşlılık aylığına hak kazanmak için 506 sayılı Kanunun 60 ve Geçici 81. maddelerinde öngörülen prim ödeme gün sayısı ile sigortalılık süresini tamamlayan sigortalıya, kendi isteğiyle işten ayrılması halinde, yaşını doldurmasını beklemeden kıdem tazminatı alma imkanı sağlanmıştır.
Buna göre 506 sayılı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendi yeni kanunla değiştirildikten sonraki (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaş hadleri dışında kalan diğer şartları veya yeni Kanunla eklenen Geçici 81. maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılanlara da kıdem tazminatı ödenebilecektir. Yani, kıdem tazminatı alabilmek için mutlaka emekli aylığının bağlanması gerekmemektedir.
Avans | İcra | İzin | Rapor | Harcırah | Teşvikler | Puantaj | e-Bildirge | e-Beyan
Bu nedenle, 08.09.1999 tarihinden sonra kendi istekleriyle işlerinden ayrıldıklarını ilgili işverence düzenlenen sigortalı hesap fişleri ile belgelendiren bu gibi sigortalılara, talepleri halinde işyerlerine ibraz edilmek üzere Sosyal Sigortalar Kurumunca bir yazı verilecektir.
Örneğin-1: İşyerinde 3 yıldır çalışan 50 yaşındaki erkek işçinin emekli olabilmesi için 25 yıllık sigortalılık süresini ve 53 yaşını doldurması ve en az 5600 gün prim ödemesi gerektiğini varsayalım. İşçinin 25 yıldan beri sigortalılık süresi ve 6000 iş günüde prim ödeme gün sayısı vardır. 1475 sayılı Yasanın 14’üncü maddesinin 5’inci fıkrasında yer alan koşullardan sigorta prim ödeme gün sayısı ile sigortalılık süresi koşulunu işçi yerine getirdiğinden bu hususları belgeleyen Sosyal Sigortalar Kurumundan alacağı yazıyı işverene vererek işyerinden kıdem tazminatını alarak ayrılabilir.
Örneğin-2: İşyerinde 2 yıldır çalışan 40 yaşındaki kadın işçinin emekli olabilmesi için 20 yıllık sigortalılık süresini ve 42 yaşını doldurması ve en az 5075 gün prim ödemesi gerektiğini varsayalım. İşçinin 20 yıldan beri sigortalılık süresi ve 5500 iş günüde prim ödeme gün sayısı vardır. 1475 sayılı Yasanın 14’üncü maddesinin 5’inci fıkrasında yer alan koşullardan sigorta prim ödeme gün sayısı ile sigortalılık süresi koşulunu işçi yerine getirdiğinden bu hususları belgeleyen Sosyal Sigortalar Kurumundan alacağı yazıyı işverene vererek işyerinden kıdem tazminatını alarak ayrılabilir.
Örneğin-3: İşyerinde 4 yıldır çalışan 49 yaşındaki erkek işçinin emekli olabilmesi için 25 yıllık sigortalılık süresini ve 52 yaşını doldurması ve en az 5525 gün prim ödemesi gerektiğini varsayalım. İşçinin 25 yıldan beri sigortalılık süresi ve 5750 iş günüde prim ödeme gün sayısı vardır. 1475 sayılı Yasanın 14’üncü maddesinin 5’inci fıkrasında yer alan koşullardan sigorta prim ödeme gün sayısı ile sigortalılık süresi koşulunu işçi yerine getirdiğinden bu hususları belgeleyen Sosyal Sigortalar Kurumundan alacağı yazıyı işverene vererek işyerinden kıdem tazminatını alarak ayrılabilir.
Örneğin-4: İşyerinde 3 yıldır çalışan 42 yaşındaki kadın işçinin emekli olabilmesi için 20 yıllık sigortalılık süresini ve 46 yaşını doldurması ve en az 5375 gün prim ödemesi gerektiğini varsayalım. İşçinin 20 yıldan beri sigortalılık süresi ve 5900 iş günüde prim ödeme gün sayısı vardır. 1475 sayılı Yasanın 14’üncü maddesinin 5’inci fıkrasında yer alan koşullardan sigorta prim ödeme gün sayısı ile sigortalılık süresi koşulunu işçi yerine getirdiğinden bu hususları belgeleyen Sosyal Sigortalar Kurumundan alacağı yazıyı işverene vererek işyerinden kıdem tazminatını alarak ayrılabilir.
Prim ödeme ve sigortalılık süresi koşulunu yerine getiren bir işçi girdiği her işyerinden bir yıl çalışmak kaydı ile kendi isteği ile ayrılarak kıdem tazminatı alabilecektir.Yasa,işyeri sayısı ile ilgili bir sınırlama getirmemiştir.
Örneğin-5: İşyerinde 3 yıldır çalışan 50 yaşındaki erkek işçinin emekli olabilmesi için 25 yıllık sigortalılık süresini ve 53 yaşını doldurması ve en az 5600 gün prim ödemesi gerektiğini varsayalım. İşçinin 25 yıldan beri sigortalılık süresi ve 6000 iş günüde prim ödeme gün sayısı vardır.1475 sayılı Yasanın 14’üncü maddesinin 5’inci fıkrasında yer alan koşullardan sigorta prim ödeme gün sayısı ile sigortalılık süresi koşulunu işçi yerine getirdiğinden bu hususları belgeleyen Sosyal Sigortalar Kurumundan alacağı yazıyı işverene vererek işyerinden kıdem tazminatını alarak ayrılabilir.Bu işçi ayrıldığının ertesi gün başka bir işe girdi ve en az bir yıl çalıştı.İşçi sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısındaki koşulları yerine getirdiğinden bu yeni işverenine de bu koşulları yerine getirdiğini ispat ederek kıdem tazminatını alarak işyerinden ayrılabilir.
Sonuç:
Prim ödeme ve sigortalılık süresi koşulunu yerine getiren bir işçi girdiği her işyerinden bir yıl çalışmak kaydı ile kendi isteği ile ayrılarak kıdem tazminatı alabilecektir.
Kıdem tazminatına hak kazanma bu şekliyle işçilerin emekliliğe hak kazandıkları tarihe kadar devam edecektir.
Kıdem tazminatı alabilmek için emekli aylığının bağlanması şart değildir.
[1] Mülga 1475 Sayılı İş Kanununun 14. Maddesinde Düzenlenmiştir ve Halen Yürürlüktedir.
[2] 25.08.1999 Tarih ve 4447 Sayılı Kanunun 45. Maddesiyle Eklenen ve 08.09.1999 Tarihinden İtibaren Yürürlüğe Giren Bent.