23 Mart 2006 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 26117
Devlet Bakanlığından:
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketlerinin mevcut ve potansiyel riskleri nedeniyle oluşabilecek zararlarına karşı yeterli miktarda özsermaye bulundurmalarının sağlanmasıdır.
(2) Bu Yönetmelik, Türkiye’de kurulu sigorta ve reasürans şirketleri, yabancı sigorta ve reasürans şirketlerinin Türkiye’deki şubeleri ve emeklilik alanında Türkiye’de faaliyet gösteren şirketleri kapsar.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 21/12/1959 tarihli ve 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanununun 39 uncu maddesi ile 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun 26 ncı maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Brüt: Reasüröre isabet eden kısmının dahil olduğu tutarı,
b) Kanun: 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu ile 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununu,
c) Muallak Hasarlar Karşılığı: Tahakkuk etmiş ve hesaben tespit edilmiş ancak daha önceki hesap dönemlerinde veya cari hesap döneminde fiilen ödenmemiş hasar ve tazminat bedelleri veya bu bedel hesaplanamamış ise tahmini bedelleri, gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş hasar ve tazminat bedelleri, gider payları ile muallak hasar karşılığı yeterlilik farkını,
ç) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,
d) Net: Reasüröre isabet eden kısmının düşülmesi sonucu kalan tutarı,
e) Şirket: Türkiye’de kurulmuş sigorta ve reasürans şirketleri ile yabancı ülkelerde kurulmuş sigorta ve reasürans şirketlerinin Türkiye’deki şubeleri ile emeklilik şirketlerini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Sermaye Yeterliliği, Tedbir ve Bildirim
Özsermaye
MADDE 4 – (1) Özsermaye; Şirketlerin varlıklarından öngörülebilir tüm yükümlülükleri ile maddi olmayan varlıkların hariç tutulması ile elde edilen;
a) Ödenmiş sermaye,
b) Kâr yedekleri,
c) Sermaye yedekleri,
ç) Vergi karşılığından sonraki dönem kârı ile geçmiş yıllar kârları toplamı,
d) Deprem hasar karşılığı,
e) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesine uygun bir biçimde alınan sermaye benzeri krediler,
toplamından varsa dönem zararı ile geçmiş yıllar zararlarının düşülmesinden sonra bulunan tutarı ifade eder.
(2) Özsermaye hesabında şirketin kendi hisseleri dikkate alınmaz.
Sermaye benzeri krediler
MADDE 5 – (1) Sermaye benzeri krediler, bu kredi tutarı hariç olarak hesaplanacak özsermayenin en fazla %30’una kadar özsermaye hesabına ilave edilir.
(2) Sermaye benzeri krediler;
a) Vadesine en az beş yıl kalan,
b) Şirketin iflası ya da tasfiyesi halinde hisse senetlerinden bir önce diğer tüm borçlardan sonra ödenmesi kredi verenlerce kabul edilen,
c) Defaten kullandırılan ve herhangi bir şekil ve surette doğrudan ya da dolaylı olarak teminata bağlanmamış, hiç bir türev işlem ve sözleşmeyle ilişkilendirilmemiş, başka işlere temlik edilemeyeceği yazılı olarak belirlenmiş,
ç) Şirketin doğrudan ve dolaylı iştirakleri dışında kalan kişilerden sağlanan
kredilerdir.
(3) Kullanılacak sermaye benzeri kredilere ilişkin yapılacak sözleşmelerde ikinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen koşulların ve faiz ve diğer masraflar hariç, ana para geri ödemesinin beş yıldan önce yapılamayacağının açıkça hükme bağlanmış olması zorunludur.
(4) Bu maddede belirtilen koşulları taşıyan sermaye benzeri kredilerin özsermaye hesabına dahil edilebilmesi için kredi sözleşmesinin aslı veya noter onaylı örneği, sözleşme henüz imzalanmamışsa aslı izin verilmesinin ardından ibraz edilmek üzere, sözleşme taslağı ile birlikte Müsteşarlığa izin başvurusunda bulunulur. Önceden ibraz edilen sözleşme taslağı hükümleri ile, izin verilmesinin ardından ibraz edilen asıl sözleşme hükümleri arasında, kullanılan kredinin sermaye benzeri niteliğini ortadan kaldıracak şekilde farklılıkların bulunması halinde verilen izin iptal edilir. Bu kredilere uygulanacak faiz oranlarının sözleşmede açık bir şekilde belirlenememesi ve benzer kredilere göre aşırı ölçüde yüksek olması halinde, kredinin özsermaye hesabına dahil edilmesine izin verilmeyebilir.
(5) Gerekli koşulları taşıyan sermaye benzeri krediler Müsteşarlığın izninin ardından Şirket kayıtlarına intikal tarihi itibariyle özsermaye hesaplamalarına dahil edilir. Sermaye benzeri kredilerin vadesinden önce geri ödenmesine, gerekli özsermaye tutarının altına düşülmemesi halinde Müsteşarlıkça izin verilebilir.
(6) Özsermaye hesaplamalarına dahil edilmesine Müsteşarlıkça izin verilen sermaye benzeri kredilerden kalan vadesi beş yıldan az olan krediler her bir yıl için %20 oranında azaltılarak özsermaye hesaplamalarına intikal ettirilir. Vadesine bir yıldan az süre kalan sermaye benzeri krediler özsermaye hesaplamasında dikkate alınmaz.
(7) Müsteşarlıkça izin verilmesi halinde, şirketin sermaye artırımlarında kullanılması hissedarlarca kesin ve yazılı olarak taahhüt edilen, karşılığında hiç bir şekil ve surette faiz tahakkuku ve ödemesi yapılmayan ve tasfiye halinde, hisse senetlerinden bir önce, diğer tüm borçlardan sonra ödenmesi kabul edilen, herhangi bir şekil ve surette doğrudan ya da dolaylı olarak teminata bağlanmamış, hiç bir türev işlem ve sözleşmeyle ilişkilendirilmemiş, şirkete rehnedilmiş kaynaklar da vade şartı aranmaksızın, niteliklerine göre sermaye benzeri kredi olarak kabul edilebilir.
Gerekli özsermaye
MADDE 6 – (1) Gerekli özsermaye, 7 nci maddede belirtilen birinci yöntem ile 8 inci maddede belirtilen ikinci yöntemlerden elde edilen sonuçların yüksek olanıdır.
Birinci yönteme göre gerekli özsermaye
MADDE 7 – (1) Birinci yönteme göre gerekli özsermaye, hayat dışı, hayat ve emeklilik branşları için ayrı ayrı hesaplanır.
(2) Gerekli özsermaye; sağlık ve ferdi kaza branşları da dahil olmak üzere hayat dışı branşlarda, prim ve hasar esasına göre bulunan tutarlardan yüksek olanı; hayat branşında (yaşama ihtimaline bağlı sigortalar, vefat sigortası, karma sigorta, prim iadeli hayat sigortası, evlilik sigortası ve doğum sigortası ve yıllık gelir sigortası gibi sigortalardan ünite bazlı sigortalar dışında kalan sigorta türleri için) ise yükümlülüğe ve riske ilişkin sonuçların toplamıdır. İlgili branşta faaliyet gösteren şirketler için gerekli özsermaye tutarı, her bir branş için ayrı ayrı hesaplanan sonuçların toplamıdır.
(3) Hayat dışı branşlar için gerekli özsermaye yıllık prim ya da son üç yılda gerçekleşen hasarların ortalamasına dayanılarak hesaplanır. Ancak, kredi ve tarım sigortaları için hesaplamada son yedi yılda gerçekleşen hasarların ortalaması esas alınır;
a) Prim Esasına Göre Gerekli Özsermaye: Son bir yıllık süre içinde brüt yazılı primlerden (vergi ve harçlar hariç) fesih ve iptaller düşüldükten sonra kalan tutarın 85 milyon YTL’ ye kadar olan kısmının % 18, geri kalan kısmının ise % 16 ile çarpılmasından sonra bulunan sonuçların toplamının; son üç yıllık süre içinde şirket üstünde kalan hasar tutarının brüt hasara oranı % 50 den aşağı ise % 50, yüksek ise bulunan oranla çarpılması sonucunda bulunan tutardır.
b) Hasar Esasına Göre Gerekli Özsermaye: Son üç yıllık sürede brüt ödenen hasarlara, son yıl muallak hasarlar karşılığı (direkt ve endirekt işler için ayrılan dahil) eklenerek rücu yoluyla tahsil edilen hasar tazminatları ile bir yıl önce (kredi ve tarım sigortalarında altıncı yıla ait) ayrılan muallak hasar karşılıkları düşüldükten sonra tespit edilecek miktarın, yukarıda bahsedilen üç ve yedi yıl olarak belirtilen risk gruplarına göre 1/3’ü veya 1/7’si ayrılarak ilk 60 milyon YTL’ ye kadar olan kısmı % 26, kalan kısmının % 23 ile çarpılması sonucu bulunan tutarlar toplamının son üç yıllık sürede şirket üzerindeki net hasar tutarının brüt hasar tutarına oranı % 50 den aşağı ise % 50, yukarı ise bulunan oranla çarpılması sonucunda bulunan tutardır.
(4)Prim ve hasar esasına göre gerekli özsermaye tutarlarının hesaplanmasında kullanılan prim ve hasar tutarları, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından saptanmış yıllık Üretici Fiyat Endeksindeki artış oranı dikkate alınarak Müsteşarlıkça artırılabilir.
(5)Hasar esasına göre gerekli özsermaye tutarının hesaplanması sırasında yeni devralınan portföyler dolayısıyla geçmiş üç yıllık veriye sahip olunamaması durumunda; portföyü devralan şirket, portföyünü devraldığı şirketin geçmiş verilerini kendi verileri ile konsolide ederek hesaplama yapabilir.
(6) Hayat branşı için gerekli özsermaye tutarı aşağıdaki gibi hesaplanır.
a) Yükümlülük Esasına Göre Gerekli Özsermaye: Hayat matematik karşılığı (direkt ve endirekt işler dahil) ile bir yıllık hayat sigortaları için ayrılan kazanılmamış primler karşılığının toplamının %4’ünün, son bir yıl için ayrılan net matematik karşılıklar ile son bir yılda bir yıllık hayat sigortaları için ayrılan net kazanılmamış primler karşılığının toplamının brüt matematik karşılıklar ile bir yıllık hayat sigortaları için ayrılan brüt kazanılmamış primler karşılığının toplamına oranı %85 ten aşağı ise %85, yüksekse bulunan oranla çarpılması sonucunda elde edilen tutardır.
b) Risk Esasına Göre Gerekli Özsermaye: Ölüm halinde sigortalıya ödenecek meblağdan matematik karşılıklar ile kazanılmamış primler karşılığının düşülmesi sonucunda bulunan risk kapitalinden;
1) Sigorta süresi azami üç yıla kadar olanların % 0.1,
2) Sigorta süresi üç yıldan fazla beş yıldan az olanların % 0.15,
3) Sigorta süresi beş yıldan fazla olanlar için % 0.3,
ile çarpılmaları sonucunda elde edilen tutarlar toplamının, son bir yıldaki reasürans devirlerinden sonraki toplam risk kapitalinin reasürans devirlerinden önceki toplam risk kapitaline oranı % 50 den aşağı ise % 50, yüksek ise bulunan oranla çarpılması sonucunda bulunan tutardır.
(7) Emeklilik branşı için gerekli özsermaye tutarı, katılımcılara ait bireysel emeklilik hesaplarındaki birikimlerin asgari binde beşi oranında olmalıdır. Bu şekilde hesaplanan özsermaye miktarının 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun 8 inci maddesinde belirtilen asgari sermaye tutarının iki katını aşması halinde artan tutar dikkate alınmaz.
İkinci yönteme göre gerekli özsermaye
MADDE 8 – (1) İkinci yönteme göre belirlenecek gerekli özsermaye hesabında Şirketlerin; aktif riski, reasürans riski, aşırı prim artışı riski, muallak hasar karşılığı riski, yazım riski, faiz ile kur riski dikkate alınır.
(2) Aktif riski hesaplamasında aktif hesap kalemleri aşağıda belirtilen risk ağırlıkları ile çarpılır;
a) Kasa 000
b) Bankalar 010
c) Devlet Borçlanma Senetleri (Eurobond Dahil) 000
ç) Devlet Borçlanma Senetleri Karşılığında 0.000
Yapılan Ters Repo İşlemlerinden Alacaklar
d) Kendi Sermaye Grubuna ait Hisse Senetleri 250
ve Diğer Değişken Getirili Finansal Varlıklar
e) Diğer Hisse Senetleri ve Diğer Değişken 150
Getirili Finansal Varlıklar
f) Özel Sektör Bonoları 150
g) Yatırım Fonu Katılma Belgeleri ( A Tipi) 150
ğ) Yatırım Fonu Katılma Belgeleri ( B Tipi) 0.050
h) Bağlı Menkul Kıymetler, İştirakler, 150
Bağlı Ortaklıklar ve Müşterek Yönetime Tabi
Ortaklıklar (Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik
Şirketleri Hariç)
ı) Bağlı Menkul Kıymetler, İştirakler, 0.030
Bağlı Ortaklıklar ve Müşterek Yönetime Tabi
Ortaklıklar (Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik
Şirketleri)
i) Diğer Finansal Varlıklar 150
j) Krediler (Ortaklık İlişkisi Bulunan Şirketlere) 200
k) Krediler (Diğer) 200
l) İkrazlar 200
m) İkrazlar (Hayat) 000
n) Sigortacılık ve Emeklilik Faaliyetlerinden 280
Alacaklar(Net) – Alınan Teminatlar (Nakit,
Mevduat, Bankalarca Garanti Edilen
Kredi Kartı Ödemeleri ve Devlet Borçlanma
Senetlerinin %100’ü ile Gayrimenkullerin %25’i)
o) Reasürans Faaliyetlerinden Alacaklar 150
ve Depolar
ö) İlişkili Taraflardan Alacaklar 0.200
p) Diğer Alacaklar 200
(Finansal Kiralama Alacakları, Verilen Depozito ve
Teminatlar, Diğer Çeşitli Alacaklar)
r) Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller 200
s) Kullanım Amaçlı Gayrimenkuller 050
ş) Diğer Aktifler 0.150
(Gelecek Aylar ve Yıllar İhtiyacı Stoklar, İş Avansı,
Personele Verilen Avanslar, Gayrimenkuller Hariç
Olmak Üzere Maddi Varlıklar, Maddi Olmayan
Varlıklar ve Yukarıda Sayılmayan Diğer Aktifler)
(3) Reasürans riski hesaplaması, reasüröre devredilen toplam bölüşmeli reasürans primi ile yapılır. Müsteşarlıkça belirlenecek derecelendirme kuruluşları tarafından derecelendirilen A ve B dereceli reasürörler ile Türkiye’deki havuzlara devredilen riskler için 0.05 (Tarım Sigortaları Havuzu için 0.010), bunun dışındaki dereceler için 0.150 risk katsayısı ile devredilen bölüşmeli reasürans prim tutarı çarpılır. Türkiye’de faaliyette bulunan reasürans şirketlerinin derecelendirme notlarının ülke notunu aşamaması durumunda ülke notu A eşiti sayılır.
(4) Aşırı prim artışı riski hesaplamasında, toplam yazılan primin bir önceki yıla göre artış oranı, sektör artış oranının %50’sinden fazla ise aşan kısma 0.2 risk ağırlığı uygulanır. Özelliği itibariyle belirli branşlarda bu oran Müsteşarlıkça düşürülebilir. Faaliyete yeni başlayan şirketlerin faaliyete başladıkları yıl bu risk sıfır olarak alınır.
(5) Muallak hasar karşılık riski hesabında, branşlar itibariyle net muallak hasar karşılığı tutarına aşağıdaki risk ağırlıkları uygulanır;
a) Hayat 025
b) Yangın 050
c) Nakliyat 050
ç) Trafik 0.050
d) Kaza (Diğer) 050
e) Mühendislik 050
f) Hukuksal Koruma 050
g) Kredi 050
ğ) Ferdi Kaza 0.050
h) Tarım 100
ı) Sağlık 0.100
i) Kaza (Kasko) 125
(6) Yazım Riski hesaplamasında, branşlar itibariyle alınan primler tutarlarından varsa bölüşmeli reasürans için reasüröre devredilen primler indirilerek, kalan bakiyeye aşağıdaki risk ağırlıkları uygulanır;
a) Ferdi Kaza 050
b) Hayat 050
c) Yangın 100
ç) Nakliyat 0.100
d) Trafik 100
e) Kaza (Diğer) 100
f) Mühendislik 100
g) Hukuksal Koruma 100
ğ) Tarım (Havuz Retro) 0.060
h) Kredi 150
ı) Sağlık 0.200
i) Tarım 200
j) Kaza (Kasko) 230
Yukarıda yer alan branşlar için primler yıllık olarak dikkate alınır.
(7) Faiz ile Kur Riskini karşılamak üzere, yukarıda yer alan riskler için hesaplanan toplamın 0.03 risk katsayısı ile çarpılması suretiyle bulunan tutar gerekli sermaye hesabında dikkate alınır.
(8) Aktif riski, reasürans riski, aşırı prim artışı riski, muallak hasar karşılığı riski, yazım riski, faiz ile kur riski sonuçlarının toplamı ikinci yönteme göre gerekli özsermaye tutarına eşittir.
(9) Bu maddenin 2 nci fıkrasının (n) bendinde belirtilen sigortacılık ve emeklilik faaliyetlerinden alacaklar ile ilgili olarak alınan teminatlar içerisinde yer alan gayrimenkullerin değer tespitinde sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde değerleme hizmeti veren şirketlerin raporları esas alınır.
İdari tedbirler
MADDE 9 – (1) Şirketlerin 4 üncü maddeye göre belirlenen özsermaye tutarının 6 ncı maddeye göre belirlenen gerekli özsermaye tutarından düşük olması durumunda; Şirketlerin, 10 uncu maddede belirtilen Sermaye Yeterliliği Tabloları ile birlikte, Müsteşarlığın uygun bulacağı bir ödeme planı sunmaları ve eksik kalan sermayeyi tamamlamaları gereklidir.
(2) Ödeme planının sunulmaması, planının Müsteşarlıkça uygun bulunmaması veya plana uyulmaması durumunda 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu ile 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu hükümleri çerçevesinde işlem yapılır.
Bildirim
MADDE 10 – (1) Sigorta ve reasürans ile emeklilik şirketleri bu Yönetmeliğin ekinde yer alan, Ek-1A ve Ek-1B, Sermaye Yeterliliği Tablolarını Haziran ve Aralık dönemleri olmak üzere yılda iki defa hazırlarlar ve dönemi takip eden iki ay içerisinde Müsteşarlığa gönderirler.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Aşamalı tedbir seviyesi
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 31/12/2005 için tüm şirketler bu Yönetmelikte belirtilen esaslara uygun olarak yeniden gerekli özsermayelerini hesaplar ve en geç 30/4/2006 tarihine kadar Müsteşarlığa gönderirler. Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesindeki tedbirlerin uygulanmasında 6 ncı maddede belirtilen gerekli özsermaye 31/12/2005 sonuçları için %80, 31/12/2006 sonuçları için %90 ve 31/12/2007 sonuçları için %100 oranında dikkate alınır.
İstisna tutulan hüküm
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) 26/12/1994 tarihli ve 22153 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sigorta ve Reasürans Şirketlerinin Kuruluş ve Çalışma Esasları Yönetmeliğin 30 uncu maddesinin bu Yönetmeliğe aykırı hükümleri uygulanmaz.
Yürürlük
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 12 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakan yürütür.