Muhasebe Politikaları 5
Yürürlükten Kaldırıldı. Yeni Tebliğ İçin Tıklayınız
20 Ekim 2005 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 25972
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulundan:
Amaç
Madde 1 – Bu Tebliğin amacı; muhasebe politikaları, muhasebe tahminlerinde değişiklikler ve hatalara ilişkin 8 nolu Türkiye Muhasebe Standardının yürürlüğe konulmasıdır.
Adı geçen Türkiye Muhasebe Standardı bu Tebliğ ekinde yer almıştır.
Kapsam
Madde 2 – Muhasebe politikaları, muhasebe tahminlerinde değişiklikler ve hatalara ilişkin Türkiye Muhasebe Standardının kapsamı ekli TMS 8 metninde yer almaktadır.
Hukuki Dayanak
Madde 3 – Bu Tebliğ, 28/07/1981 tarih ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun Ek-1 inci maddesi ile 24/02/2004 tarihli ve 2004/6924 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun Çalışmalarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin (b) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 – Bu Tebliğde geçen;
TMSK ve Kurul : Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunu,
TMS : Türkiye Muhasebe Standartlarını,
ifade eder.
Yürürlük
Madde 5 – Bu Tebliğ 31/12/2005 tarihinden sonra başlayan hesap dönemleri için geçerli olmak üzere yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 6 – Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu yürütür.
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu
Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalara
İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 8)
Hakkında Tebliğ Gerekçesi
2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun Ek- 1 inci maddesi hükmü ile Kurulan Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun Bakanlar Kurulunun 24/02/2004 tarih ve 2004/6924 sayılı Kararı ile yürürlüğe giren “Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun Çalışmalarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliği”nin 9 uncu maddesinin (b) bendi hükmüne göre finansal tabloların gerçek, güvenilir, karşılaştırılabilir, ihtiyaca uygun, anlaşılabilir ve tutarlı finansal bilgiler üretebilmesini sağlayacak Türkiye Muhasebe Standartlarının oluşturulması öngörülmektedir.
Ülkemizde; Türk Ticaret Kanunu, vergi kanunları, Bankalar Kanunu ve Sermaye Piyasası mevzuatında muhasebe ve finansal raporlamaya ilişkin farklı hükümlerin yer alması işletmelerin aynı hesap dönemi için değişik finansal tablolar düzenlemesine neden olmakta, hangi bilançoya göre oluşan karın dağıtılması gerekeceği konusunda ciddi tereddütler yaşanmaktadır.
Yayımlanacak Türkiye Muhasebe Standartlarıyla, tek tip finansal tablolar düzenlenmesi ve finansaltabloların Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarıyla uygunluğunun sağlanması amaçlanmaktadır.
İlişikteki Tebliğ; muhasebe politikaları, muhasebe tahminlerinde değişiklikler ve hatalara ilişkin muhasebe standardının yayınlanması için hazırlanmıştır.
24/07/2003 tarih ve ve 25178 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı” ile “Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar” gereği Ulusal Programda yer alan hukuki, idari ve kurumsal düzenlemelerle ilgili Başbakanlığa sunulan raporlarda Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun bu çalışmaları için öngörülen takvim Aralık 2005 dir.
Bu Tebliğde 31/12/2005 tarihinden sonra başlayan hesap dönemleri itibariyle geçerli olmak üzere yürürlük öngörülmüştür. Bu sayede işletmelerin ve Kurumların bu yeni uygulamalara hazırlanmalarına imkan sağlanmış olmaktadır.
EK
Türkiye Muhasebe Standardı
(TMS 8)
Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler Ve Hatalar
Amaç
- Bu standardın amacı; muhasebe politikalarının seçilmesine ve değiştirilmesine ilişkin kriterleri belirlemek ve muhasebe politikalarında ve tahminlerinde meydana gelen değişikliklerin vehataların düzeltilmesine ilişkin muhasebeleştirme ve açıklama esaslarını düzenlemektir. Standart, işletmenin finansal tablolarının geçerlilik ve güvenilirliğini artırmayı ve işletmenin önceki dönemlerin finansal tablolarıyla ve diğer işletmelerin finansal tablolarıyla karşılaştırılabilirliğini sağlamayı amaçlamaktadır.
- Muhasebe politikalarındaki değişiklere ilişkin açıklamalar dışında diğer muhasebe politikalarına yönelik açıklanması gereken hususlar TMS 1 “Finansal Tabloların Sunuluşu” standardında belirtilmektedir.
Kapsam
- Bu Standart, muhasebe politikalarının seçimi ve uygulanması, muhasebe politikalarında ve muhasebe tahminlerinde meydana gelen değişikliklere ve geçmiş dönem hatalarının düzeltilmesine ilişkin muhasebe işlemlerinde uygulanır.
- Geçmiş dönem hatalarının ve muhasebe politikalarında meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan geçmişe dönük düzeltmelerin vergi etkileri, “TMS 12 Gelir Vergileri” standardı uyarınca muhasebeleştirilir ve açıklanır.
Tanımlar
- Bu standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:
Muhasebe politikaları; finansal tabloların hazırlanmasında ve sunulmasında işletmeler tarafından kullanılan belirli ilkeler, esaslar, gelenekler, kurallar ve uygulamalardır.
Muhasebe tahminlerindeki değişiklik; bir varlık veya yabancı kaynağın defter değerinin veya bunların cari durumunun saptanmasından ve gelecekte beklenen fayda ve yükümlülüklerinin değerlendirilmesinden kaynaklanan, dönemsel kullanım tutarının değişimi nedeni ile yapılması gereken düzeltmelerdir. Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler, yeni bir bilgiden veya gelişmeden kaynaklanır, dolayısıyla, hataların düzeltilmesi anlamına gelmez.
Türkiye Finansal Raporlama Standarları (TFRS); Türkiye Muhasebe Standardları Kurulu’nun (TMSK) benimsediği standartları ve yorumları içermektedir. Bunlar;
(a) Türkiye Finansal Raporlama Standartları’nı,
(b) Türkiye Muhasebe Standartları’nı ve
(c) Yorumları’nı içermektedir.
İhmaller veya finansal tablo kalemleriyle ilgili yanlış bilgilendirmeler, finansal tablo kullanıcılarının finansal tablolara dayalı ekonomik kararlarını tek başına veya toplu halde etkiliyorlarsa önemli olarak değerlendirilir. Önemlilik, ihmalin büyüklüğüne ve niteliğine göre veya yanlış bilginin yorumlandığı ortamdaki koşullara göre değişebilir. Büyüklük ve sözkonusukalemin niteliği veya her iki hususun bileşimi, önemlilik kavramının belirleyici faktörü olabilir.
Geçmiş dönem hataları; İşletme’nin bir veya daha önceki finansal tablolarında, güvenilir bilgiyi kullanmaması veya yanlış kullanması sonucu ortaya çıkan aşağıda sıralanan, ihmaller veya yanlış bilgilendirmelerdir.Güvenilir bilgi ;
(a) finansal tabloların onaylanması sırasında mevcut olan ve
(b) finansal tabloların hazırlanması ve sunulması esnasında elde edilebilir olması ve dikkate alınmış olması beklenen bir bilgi olmalıdır.
Bu tip hatalar; matematiksel hataları, muhasebe politikalarının uygulanmasındaki yanlışlıkları, yolsuzlukları ve bilgilerin yanlış yorumlanmasından veya yönetilmesinden kaynaklanan etkileri içerir.
Geriye dönük uygulama; yeni bir muhasebe politikasının işlemlere, olaylara ve koşullara, söz konusu politika hep kullanımdaymış gibi uygulanmasıdır.
Geriye dönük yeniden düzenleme; geçmiş dönem hatalarının düzeltilerek, düzeltilmiş tutarlarınfinansal tablolarda hiç hata olmamış gibi yer alması, ölçülmesi ve açıklanmasıdır.
İşletme hertürlü çabasına rağmen standardın gereklerini yerine getiremezse ilgili hükmün uygulanamaz olduğu kabul edilir. Geçmiş bir dönemle ilgili muhasebe politikalarındaki değişikliğin etkileri veya hataların düzeltilmesi ancak aşağıdaki durumlar geçerli olduğunda geçmişe dönük olarak uygulanmayabilir;
(a) Geçmişe dönük uygulamanın veya yeniden düzenlemenin etkileri saptanamıyorsa,
(b) Geçmişe dönük uygulama veya yeniden düzenleme, yönetimin ilgili geçmiş dönemdeki niyetine yönelik tahminleri gerektiriyorsa,
(c) Geçmişe dönük uygulama veya yeniden düzenleme; tutarların belirlenmesinde önemli tahminler gerektiriyorsa ve aşağıdaki durumlarda yapılan bu tahminlerle tarafsız bilgiler arasındaki faklılıkların saptanması olanaksızsa,
(i) Sözkonusu tutarların kayda alındığı, ölçüldüğü veya açıklandığı tarih itibariyle mevcut olan durum hakkında bilgi veriyorsa,
(ii) Önceki döneme ait finansal tabloların onaylandığı tarihte mevcutsa.
Muhasebe politikasındaki değişikliklerin ve muhasebe tahminlerindeki değişikliklerin etkilerinin ileriye dönük olarak uygulanması;
(a) Yeni bir muhasebe politikasındaki değişikliğin işlemlere, olaylara ve koşullara, söz konusu politikanın değiştirildiği tarihten sonraki dönemlerde uygulanmasını,
(b) Muhasebe tahminlerindeki değişikliklerin etkilerinin değişiklikten etkilenen cari ve gelecekteki dönemlerde finansal tablolara alınmasını gerektirir.
- Bir ihmalin veya yanlış bilgilendirmeninfinansal tablo kullanıcılarının ekonomik kararlarını etkilediği ve dolayısıyla önemli olduğu değerlendirilirken, sözkonusu kullanıcıların özellikleri dikkate alınmalıdır. “Kavramsal Çerçeve” ile ilgili düzenlemenin 25 inci paragrafında ‘’kullanıcıların işletmenin iş kolu ve ekonomik faaliyetleri hakkında bilgi sahibi olduğu, muhasebeden anladığı, bilgileri de makul seviyede bir dikkatle incelediği varsayılır’’ şeklinde açıklama bulunmaktadır.Dolayısıyla, sözkonusu değerlendirme, bu tanıma uygun finansal tablo kullanıcılarının ekonomik kararlarını ne şekilde etkileyeceği gözönünde bulundurularak yapılmalıdır.
Muhasebe Politikaları
Muhasebe Politikalarının Seçilmesi ve Uygulanması
- Bir standart veya yorum, bir işleme, olaya veya koşula özellikle yönelik ise söz konusu kaleme ilişkin muhasebe politikası bu standart veya yorum, TMSK tarafindan yayımlanacak Uygulama Rehberindeki açıklamalar da dikkate alınarak uygulanmalıdır.
- TMSK’nın kararlaştırdığı, işlemlerle, olaylarla ve koşullarla ilgili ve güvenilir bilgileri içerenfinansal tabloların TFRS tarafından belirlenen muhasebe politikalarına uygun olması gerekmektedir. Bu politikalar ancak sözkonusu politikaları uygulamanın finansal tabloların üzerindeki etkisi önemsizse uygulanmayabilir. Ancak, TFRS’den önemsiz sapmalara yol açan uygulamaların bir işletmenin finansal durumunun, performansının veya nakit akışlarının belli bir sunumun elde edilmesi amacıyla yapılması veya finansal tabloların bu amaçla düzeltilmesi uygun değildir.
- TMSK tarafından yayımlanacak uygulama rehberi, standartların bir parçası değildir. Dolayısıyla,finansal tablolar açısından bir gereklilik oluşturmaz.
- İşlemlerle, olaylarla ve koşullarla ilgili belirli bir Standart veya konuyla ilgili yorum bulunmuyorsa, İşletme yönetimi muhasebe politikasının geliştirilmesi ve uygulaması ile ilgili olarak alacağı kararlarda sonuca ilişkin bilgilerin;
(a) finansal tablo kullanıcılarının ekonomik karar verme ihtiyaçlarına uygun,
(b) güvenilir,
(i) işletmenin finansal durumunu , faaliyet sonuçlarını (finansal performansını) ve nakit akışlarını gerçeğe uygun olarak gösteren,
(ii) işlemlerin, olayların ve koşulların yalnızca hukuki yapısını değil ekonomik özünü de yansıtan,
(iii) tarafsız,
(iv) ihtiyatlı ,
(v) tüm önemli yönlerden, eksiksiz olarak, tam bilgiyle donatılmış,
nitelikte olmasını sağlamalıdır.
- İşletme yönetimi Paragraf 10’da belirtilen kararın uygulanmasında; sırasıyla aşağıdaki konuyla ilgili kaynakların uygulanabilirliğini dikkate almalıdır:
(a) benzer veya ilişkili konularla ilgili diğer standartlar ve yorumların getirdiği hükümleri; ve,
(b) varlıklar, yükümlülükler, gelir ve giderlere ilişkin kavramsal çerçevede açıklanan tanımları, kayıtlara alma kriterlerini ve ölçme yaklaşımlarını.
- Paragraf 10’a dayanarak karar verilirken, İşletme Yönetimi, Paragraf 11’de sıralanan kaynaklarla çelişmedikleri sürece, diğer muhasebe literatürünü ve kabul görmüş sektör uygulamalarını, ve muhasebe standardı geliştirmek için benzer bir kavramsal çerçeve kullanan diğer standart koyucu organların en son standartlarını da göz önüne alabilir.
Muhasebe politikalarının tutarlılığı
- Bir standart veya yorumun farklı bir uygulamayı veya sınıflamayı gerektirdiği veya bunlara izin verdiği durumlar dışında; işletme benzer işlemler, diğer olaylar ve durumlarda tutarlı muhasebe politikaları seçmeli ve uygulamalıdır. Bir standart veya yorum böyle bir sınıflamayı gerektiriyor veya buna izin veriyorsa, her bir sınıf için uygun bir muhasebe politikası seçilmeli ve tutarlı bir şekilde uygulanmalıdır.
Muhasebe Politikalarında Değişiklikler
14 Bir işletme muhasebe politikalarını ancak; aşağıdaki hallerde değiştirebilir;
(a) Bir Standart veya Yorum tarafından gerekli kılınıyorsa veya
(b) işletmenin finansal durumu, performansı veya nakit akışları üzerindeki işlemlerin ve olayların etkilerinin finansal tablolarda daha uygun ve güvenilir bir şekilde sunulmasını sağlayacak nitelikte ise.
- Finansal tablo kullanıcıları, işletmenin finansal durumu, performansı ve nakit akışındaki eğilimleri belirleyebilmek amacıyla işletmenin zaman içindeki finansal tablolarını karşılaştırabilme olanağına sahip olmalıdır. Bu nedenle, bir muhasebe politikasındaki değişiklik Paragraf 14’de belirtilen durumlardan birini karşılamadığı sürece, her ara dönemde ve her hesap döneminde aynı muhasebe politikaları uygulanmalıdır.
- Aşağıdakiler muhasebe politikalarında değişiklik sayılmaz;
(a) Daha önce meydana gelenlerden özü itibariyle farklı olan işlem veya olaylar için bir muhasebe politikasının uygulanması,
(b) Daha önce ortaya çıkmamış veya önem arz etmemiş işlem veya olaylar için yeni bir muhasebe politikasının uygulanması
- TMS 16 “Maddi Duran Varlıklar” veya TMS 38 “Maddi Olmayan Duran Varlıklar” standartlarında yer alan yöntemler uyarınca muhasebe politikalarında değişiklik yapılıp varlıkları yeniden değerlenmiş değerleriyle izleyen bir muhasebe politikasının ilk uygulaması, bu Standart açısından değil, TMS 16 veya TMS 38 uyarınca yapılan bir Yeniden Değerleme olarak ele alınmalıdır.
- Paragraf 17’de belirtilen muhasebe politikasındaki değişiklik için Paragraf 19-31’deki açıklamalar geçerli değildir.
Muhasebe Politikalarındaki Değişikliklerin Uygulanması
- Paragraf 23’deki açıklamalara tabi olarak;
(a) Bir işletme yeni bir Standardın veya Yorumun uygulanmasını varsa söz konusu Standartta veya
Yorumda yer alan geçiş hükümlerine uygun bir şekilde yapmalıdır.
(b) İlgili Standart veya Yorumda herhangi bir geçiş hükmü yer almıyorsa, işletme muhasebe politikasındaki
değişikliği geçmişe dönük olarak uygulamalıdır.
- Bu Standard’a göre, bir Standardın veya Yorumun erken uygulanması muhasebe politikasında yapılan isteğe bağlı bir değişiklik şeklinde dikkate alınmaz.
- Bir işleme, olaya veya koşula uygun bir Standart veya Yorumun olmaması durumunda, İşletme Yönetimi Paragraf 12’ye uygun olarak muhasebe standartlarını geliştirmek için benzer bir kavramsal çerçeve kullanan diğer standart koyucu organların standartlarını esas alır. Eğersözkonusu standartların değişikliğe uğramasından dolayı, İşletmeler ilgili muhasebe politikasını değiştirmeyi tercih ederlerse bu değişikliğiisteğe bağlı değişiklik olarak muhasebeleştirilmeli ve açıklamalıdır.
Geçmişe Dönük Uygulama
- Paragraf 23’e tabi olarak, muhasebe politikalarındaki değişiklik Paragraf 19’un a veya b maddelerine uygun olarak geçmişe dönük uygulanırsa, işletme etkilenen herbir özkaynakkaleminin finansal tablolarda yer verilen en eski döneme ait açılış tutarını düzeltmeli ve bu yeni muhasebe politikası eskiden beri uygulanıyormuşcasına önceki dönemlerle karşılaştırılabilir bilgileri sunmalıdır.
Geçmişe Dönük Uygulamadaki Kısıtlamalar
- Muhasebe politikasında değişiklik, Paragraf 19’un a veya b maddelerine uygun olarak geçmişe dönük uygulama gerektirmekle birlikte döneme özgü veya kümülatif olarak değişikliğin etkisi belirlenemiyor ise geçmişe dönük uygulama yapılmayabilir.
- Bir veya birden çok döneme ilişkin karşılaştırmalı bilginin sunulduğu durumlarda muhasebe politikasındaki değişiklikle ilgili döneme özgü etki uygulanamazsa, İşletme muhasebe politikasındaki değişikliği geçmişe dönük uygulamanın uygulanabilir olduğu en yakın dönemin başı itibariyle ki bu cari dönem olabilir varlık ve yabancı kaynak hesaplarına uygulamalı veözkaynakların tüm etkilenen kalemlerinin açılış bakiyelerinde buna paralel bir düzeltme yapmalıdır.
- Cari dönemin başında yeni muhasebe politikası ile ilgili uygulamanın, önceki bütün dönemlerekümülatif etkisinin belirlenmesinin mümkün olmaması nedeniyle, geçmişe yönelik olarak gerçekleştirilemez olduğu durumlarda, işletme, uygulamanın mümkün olduğu en yakın dönemin başından itibaren yeni muhasebe politikasını uygulayarak karşılaştırmalı bilgilerini düzeltir.
- İşletme, yeni bir muhasebe Standardını geriye yönelik olarak uyguluyorsa, söz konusu karşılaştırmalı bilgiler için mümkün olan en eski dönemden başlayarak geçmişe dönük uygulama yapar. Geçmişe dönük uygulama, ancak açılış ve kapanış bilançosuna ait kümülatif etkinin hesaplanabildiği durumlarda uygulanabilir. Açıklanmayan dönemlere ilişkin etki, ilgili sunulan en eski dönemin açılış özkaynak kalemlerine yapılır. Düzeltme esas olarak ‘’geçmiş yıllar karları” kalemine yapılır. Ancak diğer özkaynak kalemlerine de bu düzeltmeler yapılabilir. Örneğin, bir Standart veya Yorum’a uygun olabilmek amacıyla, finansal verilerin geçmişe yönelik özetleri gibi diğer finansal bilgiler de mümkün olan en eski dönemden başlayarak düzeltilmelidir.
- Bir işletme, muhasebe politikasındaki değişikliğin geçmişe dönük kümülatif etkisini hesaplayamadığı için söz konusu yeni muhasebe standardını geçmişe yönelik olarak bütünüyle uygulayamıyorsa; mümkün olan en yakın dönemin başından itibaren, Paragraf 25’e uygun şekilde, yeni muhasebe politikasını ileriye yönelik olarak uygular. Bu durumda, sunulan tarihten önceki döneme ait düzeltmenin varlıklar, yabancı kaynaklar ve özkaynaklar üzerindeki etkisigözardı edilir. Muhasebe politikası değişikliğine geçmiş herhangi bir döneme yönelik yeni politikanın uygulanması mümkün olmadığında dahi izin verilir. Paragraf 50-53, yeni bir muhasebe politikasının hangi durumlarda bir ya da daha fazla geçmiş döneme uygulanmaz olduğuna açıklık getirmektedir.
- Yeni bir muhasebe politikasını veya yorumunu uygulamanın cari ve geçmiş dönem finansaltablolarına etkisi olduğu hallerde bu etkinin gelecek dönemlere de etkisi olabileceği durumlarda ilgili düzeltmenin hesaplanmasının mümkün olmadığı durumlar haricinde, İşletme aşağıda sıralanan hususları açıklamalıdır;
(a) Standardın veya Yorumun başlığı
(b) Muhasebe poltikası değişikliğinin varsa ilgili geçiş hükümlerine uygun olarak yapıldığı
(c) Muhasebe politikasında değişikliğin açıklaması
(d) Geçiş hükümlerinin varsa açıklaması
(e) Geçiş hükümlerinin varsa ileriki dönemlere olabilecek etkileri
(f) Mümkün olduğunca, cari ve sunulan herbir önceki dönem ile ilgili düzeltme tutarları
(i) Her bir etkilenen finansal tablo kalemi için sunulmalı ve
(ii) Şirket için TMS 33 “Hisse Başına Kazanç” standardı geçerliyse Asgari (adi hisse) ve
Sulandırılmış hisse başına Kar tutarları tekrar hesaplanmalıdır.
(g) Eğer mümkünse sunulmayan dönemlerden önceki dönemlere ait düzeltme tutarları ve
(h) Paragraf 19’un a ve b maddelerine göre geçmişe dönük uygulama herhangi bir dönem veya dönemler için mümkün değilse bu duruma yol açan olaylar açıklanmalı ve muhasebe politikasındaki değişikliğin hangi tarihten itibaren ve ne şekilde uygulandığı açıklanmalıdır.
Sonraki dönemlere ait finansal tablolarda bu açıklamaların tekrar edilmesi gerekli değildir.
- Cari veya daha önceki dönemlere etkisi olan muhasebe politkasındaki ihtiyari değişiklerlerleilgili, bu etkilerin hesaplanmasının mümkün olduğu durumlarda veya söz konusu değişiklik sonraki dönemlerde de etki edebilecekse işletme aşağıda sıralanan hususları açıklamalıdır;
(a) Muhasebe politikasındaki değişikliğin türü
(b) yeni muhasebe politikasını uygulamanın niçin daha güvenilir ve daha doğru bilgiler sunduğu
(c) cari ve daha önceki dönemlere ilşikin, uygulanabilir ise, düzeltme tutarları
(i) Her bir finansal tablo kalemi için ve
(ii) Şirket için TMS 33 “Hisse Başına Kazanç” standardı geçerliyse Asgari (adi hisse) ve Sulandırılmış hisse başına Kar tutarları
(d) Mümkün olduğu ölçüde sunulan dönemlerden önceki dönemlere ait düzeltme tutarları ve
(e) Geçmişe dönük uygulama herhangi bir dönem veya dönemler için mümkün değilse bu duruma yol açan
olaylar ve muhasebe politikasındaki değişikliğin hangi tarihten itibaren ve ne şekilde uygulandığı .
Sonraki dönemlere ait finansal tablolarda bu açıklamaların tekrar edilmesi gerekli değildir.
- İşletme, yayımlanmış fakat henüz yürürlüğe girmemiş yeni bir Standardı veya Yorum’u henüz uygulamamışsa;
(a) sözkonusu durum ve,
(b) standardın veya Yorum’un ilk uygulanması gerektiği dönemde değişikliğin finansaltablolar üzerindeki olası etkilerinin saptanmasına ilişkin bilinen veya makul şekilde tahmin edilebilen bilgiler finansal tablolarda açıklanmalıdır.
- Paragraf 30’un gerektirdiği şekilde, İşletme aşağıdaki hususların açıklanmasını dikkate almalıdır.
(a) Yeni Standardın veya Yorumun başlığı
(b) Muhasebe politikasındaki değişikliğin açıklaması
(c) Standard’ın veya Yorum’un hangi tarihten itibaren uygulanmasının gerekli olduğu
(d) Yeni Standard veya Yorum’un hangi tarihten itibaren ilk uygulamasının planlandığı ve,
(e) (i) İlk uygulamanın İşletmenin finansal tablolarındaki beklenen etkileriyle ilgili açıklama veya,
(ii) Sözkonusu etki biliniyorsa veya güvenilir şekilde ölçülebiliyorsa etkinin tutarıaçıklanmaldır.
Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler
- Birçok finansal tablo kalemleri, işletme faaliyetlerindeki mevcut belirsizlikler nedeniyle tam olarak ölçülemez, ancak tahmin edilebilirler. Tahminler en güncel ve güvenilir bilgilere dayanılarak yapılır.Örneğin;
(a) Şüpheli alacaklar,
(b) Kullanımdan kalkmış stoklar,
(c) Finansal varlıkların veya yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerleri,
(d) Amortismana tabi varlıkların faydalı ömürleri ya da gelecekteki ekonomik faydalarının beklenen
yararlanma şekilleri,
(e) Garanti yükümlülükleri hakkında tahminler yapmak gerekebilir.
- Makul tahminlerin kullanılması, finansal tabloların düzenlenmesinde vazgeçilmez bir unsurdur ve bu durum finansal tabloların güvenilirliğini olumsuz yönde etkilemez.
- Tahminin yapıldığı koşullarda değişiklik olması, yeni bir bilgi edinilmesi veya tecrübe kazanılması sonucunda, tahminin revize edilmesi gerekebilir. Yapısı gereği, bir tahminin revize edilmesi bir hata düzeltmesi olmadığı gibi önceki dönemlerle de ilişkili değildir.
- Uygulanan değerleme yönteminde yapılan bir değişiklik muhasebe tahmini değişikliği değil, bir muhasebe politikası değişikliğidir. Muhasebe politikasındaki bir değişiklik ile muhasebe tahminindeki bir değişikliği ayırmanın zor olduğu hallerde değişiklik, bir muhasebe tahmini değişikliği olarak kabul edilir.
- Paragraf 37’de açıklanan değişiklikler dışında, bir muhasebe tahminindeki değişikliğin etkisi ileriye dönük olarak, kar veya zarar ile ilişkilendirilerek aşağıda belirtilen dönemlerde finansaltablolara yansıtılmalıdır:
(a) sadece değişikliğin yapıldığı cari dönem ile ilgiliyse değişikliğin yapıldığı dönemde veya;
(b) gelecek dönemler ile de ilgiliyse hem değişikliğin yapıldığı dönemde hem de gelecek dönemlerde
finansal tablolara yansıtılmalıdır.
- Muhasebe tahminlerindeki değişikliğin etkileri varlık, yabancı kaynak veya özkaynakkalemlerinde değişiklik yaratıyorsa, ilgili varlık, yabancı kaynak veya özkaynak kaleminin defter değerleri değişikliğin yapıldığı dönemde düzeltilmelidir.
- Muhasebe tahminindeki bir değişikliğin etkisinin ileriye yönelik olarak finansal tablolara yansıtılması, tahminde değişiklik yapıldığı tarihten sonraki işlemlere, olaylara ve koşullara uygulandığı anlamına gelir. Muhasebe tahminlerindeki bir değişiklik sadece cari dönemi etkileyebileceği gibi, hem cari hem de gelecek dönemleri etkileyebilir. Örneğin; şüpheli alacaklar tutarının tahmininde bir değişiklik, sadece cari dönemi etkiler ve bu nedenle o dönem içindefinansal tablolara yansıtılır. Oysa, amortismana tabi varlıkların faydalı ömürleri ya da ekonomik kullanma şekillerine yönelik tahminlerin tahminindeki bir değişiklik hem cari dönemin amortisman giderlerini hem de varlığın geri kalan faydalı ömrü içinde her dönemin amortisman giderini etkiler. Her iki durumda da cari döneme ilişkin değişikliğin etkisi gelir tablosuna yansıtılır. Gelecek dönemler üzerinde bir etki varsa etki ilgili gelecek dönemlerde finansal tablolara yansıtılır.
Açıklamalar
- Cari dönem faaliyet sonucuna bir etkisi olan veya sonraki dönemlere etkisi olması beklenen bir muhasebe tahminindeki değişikliğin niteliği ve tutarı finansal tablo dipnotlarında, gelecek dönemlere ilişkin etkinin tahminin mümkün olmadığı haller dışında, ayrı ayrı açıklanır.
- Gelecek dönemlere ilişkin etkinin tahmininin mümkün olmamasından ötürü açıklama yapılmıyorsa, İşletme bu durumu belirtir.
Hatalar
- Hatalar, finansal tablo kalemlerinin tanınması, ölçülmesi, sunulması ve açıklaması sırasında ortaya çıkar. Eğer finansal tablolar, önemli bir hata veya İşletme’nin finansal durumunu, finansalperformansını veya nakit akışlarını yanlış göstermeye yönelik önemsiz de olsa kasıtlı yapılmış ön bir hatayı içeriyorsa, TFRS’ye uygun değildir. Cari dönemde yapılan hatalar finansal tablolar onaylanmadan önce saptanırsa cari dönemde düzeltilmelidir. Ancak bazı durumlarda hatalar, sonraki dönemlerde farkedilir ve bu geçmişe yönelik hatalar karşılaştırmalı bilgilerde izleyen dönemlere ilişkin finansal tablolarda düzeltilir ( Paragraf 42-47).
- Paragraf 43’deki açıklamalara tabi olarak, İşletme önceki dönem hatalarını farkedildikten sonra onaylanacak ilk finansal tablo setinde geriye dönük olarak düzeltmelidir. Düzeltme işlemini;
(a) hatanın yapıldığı döneme ait karşılaştırmalı tutarlarını yeniden düzenleyerek veya
(b) hata sunulan en eski finansal tablo döneminden daha önce meydana gelmişse, söz konusu geçmiş döneme ait varlık, yabancı kaynak ve özkaynak açılış tutarlarının yeniden düzenlenmesi yoluyla düzeltmelidir.
Geçmişe dönük yeniden düzenlemelere ilişkin kısıtlamalar
- Hataya ilişkin döneme özgü veya kümülatif etkilerin hesaplanamadığı durumlar haricinde önceki dönem hataları geriye yönelik yeniden düzenleme yoluyla düzeltilirler.
- Hataya ilişkin karşılaştırma amacıyla sunulmuş olan dönem ya da dönemlere özgü etkilerin hesaplanamadığı durumlarda, İşletme, geriye yönelik yeniden düzenlemenin mümkün olduğu en eski dönemin varlık, yabancı kaynak ve özkaynaklarının açılış tutarlarını yeniden düzenler (bu cari dönem de olabilir).
- Hataya ilişkin tüm geçmiş dönemlerin kümülatif etkisinin cari dönemin başı için hesaplanamadığı durumlarda, İşletme, karşılaştırmalı bilgilerini uygulamanın mümkün olduğu en yakın dönemin başından itibaren ileriye yönelik olarak yeniden düzenler.
- Önceki dönemlere ilişkin hataların düzeltme etkileri, hataların farkedildiği döneme ilişkin kar veya zarara dahil edilemez. Geçmiş dönemlere ait özet finansal veriler de dahil olmak üzere geçmiş döneme ilişkin her bilgi mümkün olan en eski döneme kadar geriye yönelik yeniden düzenlenir.
- Geriye dönük hataların etkilerinin tutarlarının belirlenemediği durumlarda (örneğin bir muhasebe politikasının yanlış uygulanması) İşletme, Paragraf 45’e uygun olarak, karşılaştırmalı bilgileri mümkün olan en yakın dönemden itibaren ileriye dönük olarak yeniden düzenler. Bu nedenle varlık, yabancı kaynak ve özkaynakların yeniden belirlenecek kümülatif tutarları göz ardı edilir. 50-53 arası paragraflar bir hatanın bir önceki ya da daha önceki dönemler için düzeltilmelerinin uygulanabilir olmadığı durumlar hakkında izlenecek yolu açıklar.
- Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler hataların düzeltilmesinden ayrı tutulmalıdır. Muhasebe tahminleri, yapıları nedeniyle, yaklaşık tutarlar ile ifade edilebildiği için, ek bilgilerin öğrenilmesi sonucunda bu tahminlerde revizyon yapılması gereği ortaya çıkar. Örneğin; geçmiş dönemlerde güvenilir biçimde tahmin edilememiş bir olasılıktan kaynaklanan gelir veya gider unsuru, temel hata düzeltmesi değildir.
Önceki Dönem Hatalarına İlişkin Açıklamalar
- Paragraf 42’nin uygulanması sırasında, İşletme aşağıdaki hususları açıklamalıdır;
(a) Geçmiş dönem hatalarının niteliği
(b) Hesaplanabildiği durumlarda önceki dönemlere ilişkin her dönemdeki düzeltme tutarı,
(i) etkilediği her bir finansal tablo kalemi için
(ii) Şirket için “TMS 33 Hisse Başına Kazanç” standardı geçerliyse Asgari ve Sulandırılmış hisse başına Kar tutarları tekrar hesaplanarak sunulmalıdır.
(c) Finansal tablolarda yer alan en eski dönemin başına ilişkin düzeltme tutarı,
(d) Geriye yönelik yeniden düzenlemenin uygulanamadığı durumda, bu duruma yol açan nedenler ve nasıl ve ne zamandan itibaren hatanın düzeltildiği.
Sonraki dönemlere ait finansal tablolarda bu açıklamaların tekrar edilmesi gerekli değildir.
Geçmişe dönük uygulamada veya yeniden düzenlemede tatbik edilememe durumu
- Bazı durumlarda, cari dönemde karşılaştırılabilirlik sağlanması amacıyla, bir veya daha önceki geçmiş dönemlere ilişkin karşılaştırmalı bilgilerin düzeltilmesi uygulanabilir değildir. Örneğin; geçmişe dönük uygulama gerektiren yeni bir muhasebe politikasına veya geçmişe dönük yeniden düzenleme gerektiren geçmiş dönem hatalarının düzeltilmesine ilişkin bilgilerin toplanması veya bu bilgilerin yeniden derlenmesi mümkün olmayabilir.
- İşlemlere olaylara veya şartlara ilişkin muhasebe politikasının finansal tablolara taşınması veya açıklanması sırasında genellikle tahmin yürütmek gerekmektedir. Tahminler özü itibariyle yönetimlerin kendi görüşlerine dayanır ve bilanço tarihinden sonraki dönemlerde geliştirilebilir. Geçmişe dönük uygulama gerektiren yeni bir muhasebe politikasına veya geçmişe dönük yeniden düzenleme gerektiren geçmiş dönem hatalarının düzeltilmesine ilişkin bilgilerin tahminleri ilgili işlemlere, olaylara veya koşullara yönelik olarak aradan uzun zaman geçtiğindençok daha zordur. Ancak, cari dönemde geçmişe dönük tahminler geliştirilirken, cari dönem için yapılan tahminler ile amaç aynıdır, yani tahminler o dönemdeki işlemleri, olayları ve koşulları yansıtmalıdır.
- Bu nedenle, yeni bir muhasebe politikasının uygulanmasında veya geçmişe dönük hatanın düzeltilmesinde ihtiyaç duyulan bilgilerin;
(a) işlemin, olayın veya koşulun oluştuğu tarihe ilişkin durumu yansıtması ve,
(b) geçmiş döneme ilişkin finansal tabloların onaylandığı tarih itibariyle mevcut olması gerekmektedir.
Bazı tahminler için bu tip bilgilerin ayrıştırılması uygulanabilir değildir (örneğin rayiç değer tahmininin gözlemlenebilir bir fiyat veya bilgiye dayalı olmadığı hallerde). Geçmişe dönük olarak yeni bir muhasebe politikasının uygulanması veya hatanın düzeltilmesi, önemli bir tahminin yapılmasını gerektiriyorsa ve gerekli bilgilerin ayrıştırılması mümkün değilse geçmişe dönük uygulama veya yeniden düzenleme yapılamaz.
- Yeni bir muhasebe politikasının uygulanmasında veya geçmiş döneme ilişkin hatanın düzeltilmesinde, Yönetim’in geçmiş dönemdeki niyetleri veya finansal tablolara yansıtılan, ölçülen veya açıklanan tahmin tutarlarında, sonraki dönemlere ilişkin durumlar dikkate alınmamalıdır. Örneğin, İşletme önceki dönemlerde “TMS 39 Finansal Araçlar: Kayda Alınması ve Ölçülmesi” standardı uyarınca vadeye kadar elde tutulacak finansal varlığın değerlemesine ilişkin hatayı, daha sonraki dönemlerde söz konusu varlığı vadeye kadar elde tutmamaya karar vermişse dahi, ölçme prensibini değiştirmemelidir. Ayrıca, İşletme, çalışanların hastalık izinlerine ilişkin “TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar’’ uyarınca yükümlülük hesaplamasında, geçmiş dönem finansaltablolarının onaylandığı dönemden sonra ortaya çıkan dönemlere ilişkin bilgileri, ciddi grip salgını gibi, dikkate almamalıdır.
Geçmiş dönemlere yönelik karşılaştırmalı bilgileri değiştirmek için önemli tahminlerin sıkça gerekmesi, geçmiş dönemlerin karşılaştırmalı bilgilerinin güvenilir şekilde düzeltilmesini veya değiştirilmesini engellemez.
Yürürlük Tarihi
- Bu standart, 31/12/2005 tarihinden sonra başlayan hesap dönemlerinde uygulanmak üzere yürürlüğe girer.