16 Temmuz 2005 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 25877
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan:
03/10/2003 tarihli ve 25248 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Enerji Piyasasında Faaliyet Gösteren Gerçek ve Tüzel Kişilerin Bağımsız Denetim Kuruluşlarınca Denetlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 22 nci maddesinde “Kurul, bu Yönetmelikle düzenlenen bağımsız denetimin kapsamını değiştirmeye, bağımsız denetim yükümlülüğünü lisans, sertifika ve yetki belgesi türleri ya da işletme büyüklüğü veya kurulu güç kapasitesi gibi kriterler itibariyle geçici olarak veya tamamen kaldırmaya, bunlara tekrar bağımsız denetim yükümlülüğü getirmeye yetkilidir.”, 23 üncü maddesinde de, “Bu Yönetmeliğin uygulama esasları gerekli hallerde Kurul tarafından çıkarılacak tebliğlerle düzenlenir.” hükmü yer almaktadır. Buna göre, aşağıdaki düzenlemelerin yapılmasına gerek görülmüştür.
Madde 1- 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi olup, elektrik veya doğal gaz piyasasında faaliyet göstermek üzere Kurumdan lisans almış olan teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklıklar ile bunlardan 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna tabi olarak özelleştirme kapsam ve programına alınanlar, bu konuda yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar bağımsız denetim yaptırma yükümlülüğü dışında tutulmuştur.
Madde 2- Elektrik veya doğal gaz piyasasında faaliyet göstermek üzere Kurumdan lisans almış olan Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile bunların müessese, bağlı ortaklık, işletme, işletme birimleri ve varlıklarının 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun hükümleri uyarınca özelleştirilmesi halinde, bunlar yalnızca özelleştirildikleri yıl ve izleyen yıla münhasır olmak üzere bağımsız denetim yaptırma yükümlülüğü dışında tutulmuştur.
Madde 3- 17/10/2003 tarihli ve 25262 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Enerji Piyasasında Faaliyet Gösteren Gerçek ve Tüzel Kişilerin Bağımsız Denetim Kuruluşlarınca Denetlenmesi Hakkında Tebliğin (Seri No: 1) 2 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Aşağıda sayılan gerçek ve tüzel kişiler bağımsız denetim yaptırma yükümlülüğü dışında tutulmuştur.
- a) Doğal gaz piyasasında faaliyet gösteren Sertifika sahibi gerçek ve tüzel kişiler,
- b) Doğal gaz piyasasında faaliyet gösteren Yetki Belgesi sahibi resmi ve özel şirketler,
- c) Doğal gaz piyasasında faaliyet gösteren Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) İletim lisansı ve Sıkıştırılmış Doğal Gaz (CNG) lisansı sahibi tüzel kişiler,
- d) Elektrik piyasasında faaliyet gösteren Otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişiler,
- e) Elektrik piyasasında faaliyet gösteren lisans sahiplerinden, aynı tüzel kişilik bünyesinde bir veya birden fazla tesiste elektrik enerjisi üreten ve toplam kurulu gücü 40 megavat ve altında olan Üretim veya Otoprodüktör Grubu lisansı sahibi tüzel kişiler.
Bu maddenin (c) ve (e) fıkralarında belirtilen hükümler 2006 hesap döneminden itibaren uygulanır.”
Madde 4- Kurumdan ilk defa Kasım ve Aralık ayları içerisinde lisans alan tüzel kişiler, lisans tarihini takip eden 90 gün içerisinde, izleyen hesap dönemi için bağımsız denetim sözleşmesi imzalamak ve sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 6 işgünü içerisinde Kuruma göndermekle yükümlüdür.
Madde 5- 2006 hesap döneminden itibaren geçerli olmak üzere, bağımsız denetim kuruluşlarınca Kuruma yalnızca sürekli denetim raporu gönderilecek, sınırlı denetim raporu ise gönderilmeyecektir.
Madde 6- Bağımsız denetim kuruluşları sürekli denetimler sonucunda, denetlenen şirketin faaliyette bulunduğu piyasaya göre, Ek’te yer alan “Elektrik Piyasası Faaliyeti İzleme ve Değerlendirme Formu” (EK:1) veya “Doğal Gaz Piyasası Faaliyeti İzleme ve Değerlendirme Formu” (EK:2) tanzim ederek bağımsız denetim raporları ile birlikte Kuruma göndereceklerdir.
Madde 7- Bağımsız denetim kuruluşlarınca, stajyer denetçi yardımcısı veya denetçi yardımcısı istihdamına veya bunların görevden ayrılmasına ilişkin herhangi bir bildirimde bulunulmayacaktır. Bununla birlikte, bir denetçi yardımcısının denetçi unvanına yükselmesi durumunda Enerji Piyasasında Faaliyet Gösteren Gerçek ve Tüzel Kişilerin Bağımsız Denetim Kuruluşlarınca Denetlenmesi Hakkında Tebliğin (Seri No:1) 1 inci maddesinde belirtilen bilgi ve belgeler Kuruma gönderilecektir.
Madde 8- Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 9- Bu Tebliğ hükümlerini Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı yürütür.
EK: 1
Elektrik Piyasası Faaliyeti İzleme ve Değerlendirme Formu:
| No | Konu | Yapılan Tespitler |
| 1 | Denetlenenin sermaye yapısında meydana gelen değişiklikler | |
| 2 | Yan ürün faaliyetleri ve piyasa dışı faaliyetler | |
| 3 | Grup ortaklığı değişiklikleri | |
| 4 | Lisans sahibinin yıllık üretim/alış ve satış miktarı ile üretim maliyeti ve alış ve satış tutarları | |
| 5 | Hesap ayrıştırımı | |
| 6 | Sigorta yaptırma yükümlülüğü | |
| 7 | Bağlantı ve/veya sistem kullanım anlaşmaları | |
| 8 | Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi’ne (PMUM) kayıt yaptırma yükümlülüğü | |
| 9 | Faaliyet ve ilerleme raporları | |
| 10 | Yıllık lisans bedeli | |
| 11 | Diğer hususlar |
AÇIKLAMALAR:
Yukarıdaki formda belirtilen maddeler aşağıda aynı sıra numarasıyla yapılan açıklamalar ışığında değerlendirilecektir:
1- Denetlenenin lisansında yer alan ortaklık yapısıyla mevcut ortaklık yapısının karşılaştırılması neticesinde sermayenin % 10 (halka açık şirketlerde yüzde beş) veya daha fazlasını temsil eden payların doğrudan veya dolaylı olarak bir gerçek veya tüzel kişi tarafından edinilmesi, bir ortağa ait payların tüzel kişilik sermayesinin yüzde onunu aşması ve/veya anılan oranın altına düşmesi sonucunu veren pay edinimlerinin/pay devirlerinin tespiti halinde Kurul onayı alınarak lisansın tadil edilip edilmediği ya da lisans tadil talebinde bulunulup bulunulmadığı ile ilgili inceleme ve tespit çalışmalarını kapsar. Herhangi bir hisse devri söz konusu olmasa dahi, Kurul onayı alınmaksızın, mevcut hisseler üzerinde imtiyaz tesisi, imtiyazın kaldırılması veya intifa senedi çıkarılması gibi tasarruflarda bulunulup bulunulmadığı da araştırılacaktır (Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 47 nci maddesi).
2- Denetlenenin, piyasa faaliyetinin yanı sıra ilgili faaliyeti tamamlayıcı ve/veya gereği olan faaliyetler ile yan ürün faaliyetinde bulunması halinde, lisansında buna ilişkin hüküm bulunup bulunmadığı hususunda gerekli inceleme ve tespit çalışmalarını kapsar (Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 41 inci maddesi). Bunun yanı sıra, denetlenenin piyasa dışı herhangi bir faaliyette bulunup bulunmadığı da araştırılacak, varsa bilgi verilecektir.
3- Otoprodüktör Grubu lisansı sahibi denetlenene münhasır olmak üzere, lisanslarında yer alan grup ortakları listesi ile denetim tarihindeki mevcut elektrik enerjisi satışı yapılan grup ortaklarının karşılaştırılması neticesinde herhangi bir farklılığın tespit edilmesi halinde bu değişikliğe ilişkin Kurul izni alınarak lisansın tadil edilip edilmediği ya da lisans tadil talebinde bulunulup bulunulmadığı ile ilgili inceleme ve tespit çalışmalarını kapsar (Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 33 üncü maddesi).
4- Üretim faaliyeti gösteren denetlenen için; tesisler, piyasa faaliyetini tamamlayan ve/veya gereği olan faaliyetler ve piyasa faaliyeti sonucu oluşan yan ürünler bazında ayrı ayrı olmak üzere üretim/alış ve satış miktarlarının tespit edilmesi, diğer denetlenenlerin ise alış ve satış miktarının belirlenmesi ile ilgili inceleme ve tespit çalışmalarını kapsar. Bunun yanı sıra, üretim maliyeti ile alış (varsa) ve satış tutarları da belirtilecektir.
Bu inceleme sırasında ayrıca otoprodüktör grubu lisansı sahibi tüzel kişilerin grup ortakları ile ortaklar haricinde yaptığı satışların ayrı ayrı belirlenerek grup ortakları dışında yapılan satışların ilgili mevzuat uyarınca belirlenmiş limitler dahilinde olup olmadığı kontrol edilecektir (Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 33 üncü maddesi).
5- Piyasada birden fazla faaliyette bulunan ve/veya aynı faaliyeti birden fazla tesiste veya bölgede yürüten lisans sahibi tüzel kişilerin, lisansa tabi her bir faaliyet veya faaliyette bulunulan her bir tesis veya bölge ile piyasa faaliyetini tamamlayan ve/veya gereği olan faaliyetler ve piyasa faaliyeti sonucu oluşan yan ürünlere ilişkin faaliyetleri için ayrı hesap ve kayıt tutma yükümlülüklerini yerine getirip getirmedikleri hususunda gerekli inceleme ve tespit çalışmalarını kapsar (Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 41 inci maddesi).
6- Denetlenenin ilgili mevzuat hükümleri gereğince gerçekleştirdiği faaliyetler ile ilgili varlıklarını sigorta ettirip ettirmediği, yaptırılan sigortanın ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde istenen sigorta kapsamında olup olmadığının belirlenmesi hususlarının tespitini kapsar (Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 39 uncu maddesi).
7- Denetlenenin ilgili mevzuat hükümleri uyarınca TEİAŞ veya ilgili dağıtım şirketi ile iletim veya dağıtım sistemine bağlantı ve/veya sistem kullanım anlaşması yapıp yapmadığı hususlarında gerekli inceleme ve tespit çalışmalarını kapsar (Elektrik Piyasasında İletim ve Dağıtım Sistemlerine Bağlantı ve Sistem Kullanımı Hakkında Tebliğin 4 ve 8 inci maddeleri).
8- Denetlenenin ilgili mevzuat hükümleri uyarınca Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi’ne kayıt yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğinin tespiti ile kayda ilişkin bilgilerin verilmesini kapsar (Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinin 11 ve 21 inci maddeleri).
9- Denetlenenin bir önceki yıla ilişkin düzenlemekle yükümlü olduğu Yıllık Faaliyet Raporunu tanzim ederek izleyen yılın Nisan ayı sonuna kadar Kuruma sunup sunmadığı, bunun yanı sıra üretim faaliyeti göstermek üzere lisans almış denetlenenin tesis tamamlanma tarihine kadar gerçekleştirdiği faaliyetler hakkında ilgili yılın Ocak, Mayıs ve Eylül ayları içerisinde Kuruma İlerleme Raporu sunup sunmadığı hususlarında gerekli inceleme ve tespit çalışmalarını kapsar (Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 45 inci maddesi).
10- Denetlenenin ilgili mevzuat hükümleri uyarınca ödemekle yükümlü olduğu Yıllık Lisans Bedeli tutarı ve ödemenin belirlenen süreler içerisinde yapılıp yapılmadığı hususlarının incelenmesini kapsar (Elektrik Piyasası ve Doğal Gaz Piyasasında Faaliyet Gösteren Lisans ve Sertifika Sahibi Tüzel Kişilerce Ödenmesi Gereken Yıllık Lisans Bedeli ile Katılma Payının Bildirim ve Tahsil Usulüne İlişkin Tebliğ).
11- Yukarıda sıralanan hususlar dışında, denetlenenin mali yapısını ilgilendiren ve açıklanmasına önem atfedilen diğer hususlar değerlendirilecektir.
EK: 2
Doğal Gaz Piyasası Faaliyeti İzleme ve Değerlendirme Formu:
| No | Konu | Yapılan Tespitler |
| 1 | Denetlenenin sermaye yapısında meydana gelen değişiklikler | |
| 2 | Sigorta yaptırma yükümlülüğü | |
| 3 | Lisans sahibinin yıllık doğal gaz alış/üretim ve satış miktarı ile hizmet satış miktarı | |
| 4 | Isıl değerle ilgili düzenlemelere uyulup uyulmadığı | |
| 5 | Dağıtım lisansı sahibinin gelirleri | |
| 6 | Tarife | |
| 7 | Hesap ayrıştırımı | |
| 8 | Belediye ortaklığı ve iştirak yasağı | |
| 9 | Faaliyet raporları | |
| 10 | Yıllık lisans bedeli ve katılma payı | |
| 11 | Diğer hususlar |
AÇIKLAMALAR:
Yukarıdaki formda belirtilen maddeler aşağıda aynı sıra numarasıyla yapılan açıklamalar ışığında değerlendirilecektir:
1- Denetlenenin lisansında yer alan ortaklık yapısıyla mevcut ortaklık yapısının karşılaştırılması neticesinde sermayenin % 10 (halka açık şirketlerde yüzde beş) veya daha fazlasını temsil eden payların doğrudan veya dolaylı olarak bir gerçek veya tüzel kişi tarafından edinilmesi, bir ortağa ait payların tüzel kişilik sermayesinin yüzde onunu aşması ve/veya anılan oranın altına düşmesi sonucunu veren pay edinimlerinin/pay devirlerinin tespiti halinde Kurul onayı alınarak lisansın tadil edilip edilmediği ya da lisans tadil talebinde bulunulup bulunulmadığı ile ilgili inceleme ve tespit çalışmalarını kapsar. Herhangi bir hisse devri söz konusu olmasa dahi, Kurul onayı alınmaksızın, mevcut hisseler üzerinde imtiyaz tesisi, imtiyazın kaldırılması veya intifa senedi çıkarılması gibi tasarruflarda bulunulup bulunulmadığı da araştırılacaktır (Doğal Gaz Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 42 nci maddesi).
2- Denetlenenin ilgili mevzuat hükümleri gereğince gerçekleştirdiği faaliyetler ile ilgili varlıklarını sigorta ettirip ettirmediği, yaptırılan sigortanın ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde istenen sigorta kapsamında olup olmadığının belirlenmesi hususlarının tespitini kapsar (Doğal Gaz Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 34 üncü maddesi).
3- Denetlenenin gösterdiği piyasa faaliyetine ilişkin yıllık doğal gaz alış/üretim ve satış miktarı ile hizmet satış miktarının piyasa faaliyeti ve/veya faaliyetin tesis bazında yürütülmesi halinde tesis bazında tespitini kapsar. Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler için, yukarıda belirtilen satış miktarının tespitinde serbest tüketici ve serbest olmayan tüketici ayrımı da yapılacaktır.
4- Denetlenenin, müşterilerine sattığı doğal gazın ısıl değerini tespit ettirip ettirmediği ve tespit edilen ısıl değerin referans olarak kabul edilen 9.155 Kcal/m3’lük değerden farklı olması durumunda, düzenlenen faturalarda miktar ve tutar olarak düzeltmelerin yapılıp yapılmadığına ilişkin inceleme ve tespit çalışmalarını kapsar (Doğal Gaz Piyasası Tarifeler Yönetmeliğinin 7 nci maddesi, Doğal Gaz Dağıtım Şirketlerinin Perakende Satışlarında Fiili Üst Isıl Değerin Uygulanması Hakkında Tebliğ ve tarifelere ilişkin Kurul kararları).
5- Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler için; denetim dönemi itibariyle satış tutarının serbest tüketici ve serbest olmayan tüketici ayrımı dikkate alınmak suretiyle tespiti, taşıma hizmeti neticesinde elde edilen gelirin tespitinin yanı sıra, bağlantı hizmeti gelirinin, sayaç gelirinin, güvence bedellerinin, sayaç açma ve kapama bedelleri ile diğer gelirlerin ayrı ayrı tespiti çalışmalarını kapsamaktadır.
6- Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümleri uyarınca uyguladıkları; taşıma bedeli, perakende satış fiyatı, abone bağlantı bedeli (Bağlantı bedeli + sayaç bedeli), güvence bedeli ve sayaç açma kapama bedelinin tespitini kapsamaktadır (Söz konusu tarifelere ilişkin Kurul kararları).
7- Piyasada birden fazla faaliyette bulunan ve/veya aynı faaliyeti birden fazla tesiste yürüten lisans sahibi tüzel kişilerin, lisansa tabi her bir faaliyet veya faaliyette bulunulan her bir tesis için ayrı hesap ve kayıt tutma yükümlülüklerini yerine getirip getirmedikleri hususunda gerekli inceleme ve tespit çalışmalarını kapsar. Bunun yanı sıra, dağıtım şirketlerinin, serbest tüketiciler ve serbest olmayan tüketicilere yaptığı satış faaliyetleri ile sistem kullanıcılarına verdikleri taşıma hizmetleri için ayrı hesap tutup tutmadıkları ve bu hesaplar arasında çapraz sübvansiyon yapıp yapmadıkları da irdelenerek ayrıntılı bilgi verilecektir (Doğal Gaz Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 35 inci maddesi).
8- Şehir içi doğalgaz dağıtım faaliyeti göstermek üzere Kurumdan lisans almış tüzel kişilerin, yetki aldıkları şehirde bulunan belediye veya belediye şirketini sermaye koyma şartı aramaksızın, yüzde on nispetinde dağıtım şirketine ortak olmaya davet etme yükümlülüğünü yerine getirip getirmediği, bunun yanı sıra dağıtım lisansı sahiplerinin şehir içi dağıtım faaliyeti dışında gerek kendisi gerekse iştirakleri yoluyla başka bir faaliyette bulunamayacağından hareketle iştirak ilişkisine girip girmediği hususlarına ilişkin tespit çalışmalarını kapsar (Doğal Gaz Piyasası Kanununun 4 üncü, Doğal gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliğinin 21 inci ve 22 nci maddeleri).
9- Denetlenenin bir önceki yıla ilişkin düzenlemekle yükümlü olduğu Yıllık Faaliyet Raporunu tanzim ederek izleyen yılın Nisan ayı sonuna kadar Kuruma sunup sunmadığı hususunda gerekli tespit çalışmalarını kapsar (Doğal Gaz Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 40 ıncı maddesi).
10- Denetlenenin ilgili mevzuat hükümleri uyarınca ödemekle yükümlü olduğu Yıllık Lisans Bedeli ile Katılma Payı tutarı ve ödemelerin belirlenen süreler içerisinde yapılıp yapılmadığı hususlarının incelenmesini kapsar (Elektrik Piyasası ve Doğal Gaz Piyasasında Faaliyet Gösteren Lisans ve Sertifika Sahibi Tüzel Kişilerce Ödenmesi Gereken Yıllık Lisans Bedeli ile Katılma Payının Bildirim ve Tahsil Usulüne İlişkin Tebliğ).
11- Yukarıda sıralanan hususlar dışında, denetlenenin mali yapısını ilgilendiren ve açıklanmasına önem atfedilen diğer hususlar değerlendirilecektir.