Levent Gençyürek
Maliye Başmüfettişi
9 Eylül Üniversitesi İşletme Fak. Öğretim Görevlisi
Yıl başından itibaren kullanmaya başladığımız Yeni Türk Lirası ve Yeni Kuruşun yanında TL’yi de 2005 yılı sonuna kadar alış verişlerimizde kullanmaya devam edeceğiz. Ancak, 2005 yılı başından itibaren ödeme ister YTL ve Yeni Kuruş isterse TL olarak yapılsın kayıt ve belge verme işlemlerinin yeni liraya veya kuruşa göre gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu zorunluluğun doğal bir sonucu olarak, kullanılmakta olan ödeme kaydedici cihazların (yazar kasa) yenilenmesi veya yeni sisteme uygun hale getirilmesi gerekmektedir.
Kullanmaya başladığımız YTL ve Yeni Kuruş, yaklaşık 1 Milyon 250 bin mükellef için yazar kasalarını değiştirme veya uyumlu hale getirme zorunlulu doğurmuştur. Maliye Bakanlığınca verilen süre Mart ayı sonunda dolmakla birlikte çeşitli sebeplerden dolayı sahip olduğu yazar kasası YTL’ye göre belge düzenleyemeyen mükelleflerin bulunması üzerine Bakanlık, yazar kasaların yenilenmesi veya YTL’ye uyumlu hale getirilmesi için verilen süreyi 65 Seri Numaralı Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunla İlgili Genel Tebliğ ile 2 Mayıs 2005 tarihine kadar uzatmıştır.
Buna göre, kullanmakta oldukları ödeme kaydedici cihazlarını (fiilen kullanılmamakla beraber vergi dairesinde kaydı ve levhası bulananlar da dahil), her hangi bir nedenle YTL ve YKr’a göre işlem yapacak tarzda düzenlettiremeyen mükellefler, en geç 2.05.2005 tarihine kadar yetkili servislere müracaat ederek gerekli düzenlemeyi yaptıracaklardır. Mükellefler cihazlarını düzenletinceye kadar mevcut haliyle (TL’na göre) kullanmaya devam edeceklerdir.
Yeni yazar kasa alacak olan mükellefler halen kullandıkları yazar kasaları hurdaya ayıracak veya geçici olarak kullanım dışı bırakacaklardır. Yazar kasanın vergi dairesine getirilerek mühürlenmesi ve torba içinde saklanması uygulaması sona erdirilmiştir. Yeni uygulamaya göre, Maliye Bakanlığından onay alan yetkili servislere başvuruda bulunarak cihazlarının hafızalarında kayıtlı bilgilerin tespit ettirilmesi gerekmektedir. Yetkili servis mali hafıza raporunu aldıktan sonra cihazın mali hafızasını söküp, saklanmak üzere mükellefe verecek ve cihazı çalışamaz hale getirecektir. Mükellefler, servis tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde; servis tutanağı, mali hafıza raporu ve ödeme kaydedici cihaz levhası ile birlikte vergi dairesine başvurarak cihazlarının kaydını sildireceklerdir.
Hurdaya ayrılan cihazların mali hafıza dışında kalan bölümlerinin (yazıcı, kasa vb.) hurda olarak servise bırakılması veya satılması mümkündür. Bu şekilde servise bırakılan veya satılan hurda cihazlar servislerce tamir edilerek veya yeni hafıza takılarak bir başkasına satılamayacak veya tekrar kullanılamayacaktır.
Yazar kasalara ilişkin yenileme veya uyum işlemini 2 Mayıs 2005 tarihine kadar yaptırmış olmaları şartıyla bu fiilleri ile ilgili olarak mükelleflere ceza kesilmeyecek, kesilmiş bir ceza varsa bu ceza iptal edilecektir. Düzenleme işlemlerini 2/5/2005 tarihine kadar yaptırmayan mükellefler hakkında ise birinci derece usulsüzlük cezalarının beş katı tutarında ceza kesilecektir.(Örneğin, 1 sınıf tüccar için 210 YTL)
Yazar kasası YTL’ye uyum sağlayamadığından yeni bir yazar kasa alması gerekli olan mükelleflerin çoğunun, ekonomik imkânsızlıklar dolaysıyla bunu gerçekleştiremedikleri göz önünde bulundurulduğunda, bu konuda sağlanmış avantajdan da söz etmek yerinde olacaktır. 3100 sayılı Kanuna göre mükellefler, kullanmak üzere satın aldıkları ödeme kaydedici cihazlar için % 100’e kadar amortisman ayırmak suretiyle alış bedelinin tamamını bir seferde gider yazabilme, amortisman ayırma imkânı bulunmayanlar ise alış bedellerinin tamamını vergiye tâbi kazançlarının tespitinde indirim konusu yapabilme imkânına sahiptirler.