Kira Gelirlerinin Beyanı
Levent GENÇYÜREKMaliye Başmüfettişi
9 Eylül Üniversitesi İşletme Fak.Öğretim Görevlisi
gencyurek@yahoo.com
Gelir Vergisi Kanununa göre, arazi, arsa, bina, konut, işyeri, taşıt araçları ve her türlü motorlu araç, makine ve tesisatın kiraya verilmesi karşılığında elde edilen gelir “gayrimenkul sermaye iradı” olarak vergilendirilir. Sadece kira geliri elde edenler de diğer gelir vergisi mükellefleri gibi beyannamelerini 15 Mart 2005 tarihine kadar ikametgâhlarının bulunduğu yerdeki vergi dairesine veya vergi dairesi bulunmayan yerlerde Mal Müdürlüklerine verirler. Ancak, Maliye Bakanlığı 31 Numaralı Gelir Vergisi Kanunu Sirküleri ile, bu yıl için beyanname verme süresini 31 Mart 2005 tarihine kadar uzatmıştır. Beyanname elden veya posta ile gönderilebileceği gibi internet aracılığı ile de gönderilebilir.
Ticari, zirai veya serbest meslek kazancı olmayıp sadece konut kira geliri olan veya kira gelirinin yanında faiz, ücret v.b gelirleri bulunanlar için kanunla sağlanmış vergisel bir avantaj bulunmaktadır. Bu özellikleri taşıyan bir mükellef 2004 takvim yılı içinde elde ettiği konut kira geliri toplamı 1 Milyar 800 Milyon Lirayı (1.800 YTL) aşmıyorsa beyanname vermeyecektir. Bu tutarın üstünde olan kira gelirlerinin sadece aşan kısmı beyan edilecektir.
Bir konuta birden fazla kişi ortak ise her bir ortak payına düşen tutardan 1.800 YTL’yi düşecektir. Ancak, tek kişiye ait birden fazla konut var ise kira toplamından 1.800 YTL düşülecek, her bir konut için ayrı indirim yapılmayacaktır. Örneğin, sahip olduğu üç konuttan 2004 yılı içersinde 6 Milyar TL kira geliri elde eden bir emekli memur vereceği beyannamesinde (6 Milyar-1 Milyar 800 Milyon) = 4 Milyar 200 Milyon TL kira geliri gösterecektir.
1.800 YTL tutarındaki indirim (istisna) kira gelirini zamanında beyan eden dürüst mükellefler için geçerlidir. Süresinde beyan edilmeyerek gizlenen kira gelirinin vergi dairesince daha sonradan tespiti durumunda bu indirimden yararlanılamaz. Kira gelirlerinin beyan edilmesinde tahsil esası geçerli olduğundan konut kiraya verilmesine rağmen kira tahsil edilmediği sürece beyanname verilmez, hangi yıl kira tahsil edilirse o yılın geliri sayılır. Kira gelirlerinin yabancı para cinsinden tahsil edilmiş olması halinde, kira bedelinin tahsil edildiği günün T.C. Merkez Bankasınca ilan olunacak döviz alış kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilmesi gerekir.
2004 yılı kira gelirleri toplamı 1.800 YTL’yi aşan mükelleflere vergiye esas net tutarı tespit etmenin yöntemi konusunda seçim hakkı tanınmıştır. Mükellefler isterlerse kiraya verdikleri konut için ödedikleri aydınlatma, ısıtma, su, bakım ve onarım giderleri, konuta ait sigorta giderleri, Emlak Vergisi, amortismanlar ile kendi oturdukları konutun kira bedeli gibi yapmış oldukları gerçek giderleri istisnadan sonra kalan tutardan indirebileceklerdir.
Gerçek giderlerle uğraşmak istemeyen mükellefler ise istisna düştükten sonra kalan tutarın % 25’ini götürü gider olarak yazabilirler. Kira gelirini beyan eden mükelleflerin büyük bir kısmı götürü gideri seçmektedir. Ancak, belge toplanmasındaki zorluklar bir yana, gerçek gider yönteminin mükellef açısından daha avantajlı olabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Beyan edilen kira geliri üzerinden önce 1.800 YTL daha sonrada tercihe göre %25 götürü gider veya gerçek giderler düşüldükten sonra kalan net tutar üzerinden 6.000 YTL’ye kadar % 20 olmak üzere artan oranlı tarifeye göre hesaplanan verginin birinci taksiti Mart ayı, ikinci taksiti de Temmuz ayı sonuna kadar vergi dairesine veya yetkili banka şubelerine ödenecektir.
Kira gelirinin zamanında beyanname verilerek bildirilmemesi durumunda, idarece takdir edilen kira üzerinden hesaplanan vergi yanında, ceza ve gecikme faizinin de mükellef tarafından ödenmesi gerekecektir.
