T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelirler Genel Müdürlüğü
| Konusu | : Yatırım İndirimi İstisnası Uygulamaları |
| Tarihi | : 15 /03/2005 |
| Sayısı | : GVK- 32/2005-4/Yatırım İndirimi 4 |
| İlgili olduğu maddeler | : Gelir Vergisi Kanunu Madde 19 |
| İlgili olduğu kazanç türleri | : Ticari Kazanç, Zirai Kazanç |
1. Giriş
Gelir Vergisi Kanununun 19 uncu maddesinin (4) numaralı fıkrasının üçüncü bendinde 5228 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrasında özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar ile binalara ilişkin harcamalarda ve Vergi Usul Kanununun mükerrer 290 ıncı maddesi uyarınca finansal kiralama sayılan hallerde yatırım indirimi istisnası uygulamasına yönelik açıklamalar sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.
2. Özel Maliyet Bedeli Niteliğindeki Harcamaların Yatırım İndirimi İstisnası Karşısındaki Durumu
2.1. Yasal Düzenleme
5228 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 19 uncu maddesinin (4) numaralı fıkrasının üçüncü bendinde yer alan “Gayri maddi haklar” ibaresi, “Gayri maddi haklar ile ekonomik ömrü 5 yıldan daha kısa olan özel maliyet bedelleri” şeklinde değiştirilmiştir.
Yapılan değişiklikle, gayri maddi haklar ile ekonomik ömrü 5 yıldan daha kısa olan özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar için yatırım indirimi istisnası uygulanamayacaktır.
Söz konusu düzenleme, 31.07.2004 tarihinden itibaren geçerli olduğundan uygulamada bu tarihin esas alınması gerekmektedir.
2.2. Özel Maliyet Bedeli Niteliğindeki Harcamaların İstisnadan Yararlanma Koşulu
Anılan düzenleme ile 31.07.2004 tarihinden itibaren gerçekleştirilen özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar, bu harcamaların ekonomik ömrünün 5 yıl ve daha uzun olması kaydıyla, yatırım indirimine konu olabilecektir.
Dolayısıyla, 5228 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 31.07.2004 tarihinden sonra ekonomik ömrü 5 yıldan daha kısa olan özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalarla ilgili olarak yatırım indirimi istisnasından yararlanma imkanı bulunmamaktadır.
2.3. Özel Maliyet Bedeline İlişkin Ekonomik Ömrün Tespiti
Yatırım indirimi istisnası, ekonomik ömrü 5 yıl ve daha fazla olan özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalara uygulanabileceğinden, ekonomik ömrün hesabında dikkate alınacak sürenin belirlenmesi gerekmektedir.
Özel maliyet bedeline ilişkin ekonomik ömrün hesabında süre, yatırımın tamamlanıp aktife alınması ve kullanılmaya hazır hale getirilmesinden itibaren başlatılacaktır. İşletmenin tamamladığı ve özel maliyet bedeli olarak aktifleştirdiği yatırıma ilişkin harcamalar için yatırımın tamamlanmasından sonraki kullanım süresinin 5 yıldan fazla olması şartıyla, yatırım indirimi istisnası uygulanabilecektir.
Diğer bir anlatımla, yatırım dönemi olarak adlandırılan ve iktisadi kıymetin meydana getirilmesi için geçen süre, iktisadi kıymetin ekonomik ömrüne dahil edilmeyecektir. Bu nedenle, yatırım indirimi istisnasından yararlanmaya harcamaların yapıldığı yıldan itibaren başlanacak olmakla birlikte; özel maliyet bedeline ilişkin ekonomik ömür, yatırımın tamamlanıp aktife alınması ve kullanılmaya hazır hale getirilmesinden itibaren hesaplanacaktır.
2.4. Kira Süresinin Uygulamaya Etkisi
Özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar, belirli bir yatırım süresi içerisinde gerçekleştirildiğinden ve ekonomik ömrün tespitinde yatırımın tamamlanmasından sonraki süre dikkate alınacağından, uzun süreli kira sözleşmelerinde yatırım tamamlandıktan sonraki kullanıma ilişkin sürenin 5 yıl ve daha fazla olması şartıyla yatırım indirimi istisnasından yararlanılabilecektir.
Yatırımın tamamlanıp özel maliyet bedelinin aktife alınması ve kullanıma hazır hale gelmesinden sonraki kullanıma ilişkin sürenin 5 yıldan az olması durumunda, daha önce indirim konusu yapılan istisna tutarı nedeniyle haksız yere kazançtan indirim söz konusu olduğundan, indirimden yararlananlar hakkında genel hükümlere göre cezalı tarhiyat yapılacağı tabiidir.
Örnek 1: 49 yıllığına kiralanan bir kamu arazisi üzerine 5 yılda inşa edilen bir otel binasına ilişkin harcamalar, yatırımın tamamlandığı tarihten sonraki kullanıma ilişkin kira süresi 5 yıldan uzun olduğundan, yatırım indirimi istisnasına konu edilebilecektir.
Örnek 2: 10 yıllığına kiralanan bir arsa üzerine mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa edilen bir bina, 6 yılda tamamlanmıştır. Bu binanın kullanım süresi (ekonomik ömrü), kira sözleşmesine göre 10 yıldan arta kalan 4 yıldır.
Örneğimize göre özel maliyet bedelinin ekonomik ömrünün 5 yıldan az olması nedeniyle, söz konusu harcamaların yatırım indirimi istisnasından yararlandırılması mümkün değildir. Dolayısıyla, mükellef hakkında, söz konusu bina için yapılan ve önceki dönemlerde yatırım indirimi istisnasına konu edilen özel maliyet bedeli niteliğindeki harcama toplamı nedeniyle, haksız yere kazançtan indirime neden olduğundan dolayı, genel hükümlere göre cezalı tarhiyat yapılacaktır.
2.5. Bina İnşasına İlişkin Özel Maliyet Bedeli Niteliğindeki Harcamalarda İstisnadan Yararlanma Koşulu
Özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamaların bina inşasına ilişkin olması halinde, söz konusu harcamalarla ilgili yatırım indirimi istisnasından yararlanılabilmesi için anılan binanın mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa edilmesi gerekmektedir.
3. Binalara İlişkin Harcamalarda Yatırım İndirimi İstisnası Uygulaması
Gelir Vergisi Kanununun 19 uncu maddesinin (4) numaralı fıkrası uyarınca, bina harcamalarının yatırım indirimi istisnasına konu edilebilmesi için mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa edilmiş olması şartı aranmaktadır.
Mal ve hizmet üretim yeri konusunda aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmuştur.
3.1. Mal Üretim Yeri
Mal üretim yeri, 6948 sayılı Sanayi Sicil Kanunundan hareketle bir maddenin vasıf, şekil, hassa ve terkibini, makine, cihaz, tezgah, alet veya diğer vasıta ve kuvvetlerin yardımı ile veya sadece el emeği ile kısmen veya tamamen değiştirmek veya bu maddeleri işlemek suretiyle devamlı ve seri halinde imal veya istihsal edilen yerler ile maddelerin çıkarılıp işlendiği yerler olarak tanımlanabilir.
Mal üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa edilen binalara yönelik harcamalar yatırım indirimi istisnasına konu edilebilecektir.
Ayrıca, üretim faaliyetine katkıda bulunan unsurlar arasında sayılan idari bölümler, depo, yemekhane, laboratuar ve benzerleri, inşa edilen fabrika binası ve müştemilatında yer alması halinde, mal üretim yeri olarak değerlendirilecektir.
3.2. Hizmet Üretim Yeri
Hizmet, mal üretimi faaliyeti dışında kalan işlemler olarak tanımlanabilir. Bu işlemler; bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebilir. Bu işlemlerin gerçekleştirildiği yerler hizmet üretim yerleridir.
Hizmet üretimini gerçekleştirmek üzere inşa edilen ve hizmet üretimi için gerekli olan binalar yatırım indirimi istisnasına konu edilebilecektir.
Örneğin eğitim, sağlık, kültür, spor, turizm, haberleşme, reklamcılık, fuarcılık, mal alım-satımı, depolama v.b. faaliyetlerin yapıldığı yerler yatırım indirimi uygulaması açısından hizmet üretim yerleridir.
3.3. Yatırım İndirimi İstisnası Kapsamı Dışındaki Binalar
Yukarıdaki açıklamalar dikkate alındığında;
· Mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılsalar dahi satın alma suretiyle iktisap edilen binalar için yapılan harcamalar,
· Mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmayan binaların inşası için yapılan harcamalar,
· Mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmakta olan veya başka amaçla inşa edilmiş olmasına karşılık mal veya hizmet üretim yerine dönüştürülen binalar için yapılan tadilat, tamirat harcamaları,
· Özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalardan Sirkülerin 2. bölümündeki koşullara uymakla birlikte, kiralanmış mevcut bir bina için Vergi Usul Kanununun 272 nci maddesi kapsamında yapılan harcamalar,
· Fabrika binası ve müştemilatının bulunduğu alan dışında ayrı bir yerde inşa edilen lojman ve idari binalarla, üretime katkısı bulunmayan spor salonu ve sosyal alanlara ilişkin harcamalar
yatırım indirimi istisnasına konu edilemeyecektir.
4. Vergi Usul Kanununun Mükerrer 290 ıncı Maddesi Uyarınca Finansal Kiralama Sayılan Hallerde Yatırım İndirimi İstisnası Uygulaması
3226 sayılı Finansal Kiralama Kanununun 28 inci maddesi kapsamı dışında kalan, ancak Vergi Usul Kanununun mükerrer 290 ıncı maddesi uyarınca finansal kiralama sayılan hallerde de kiralayan, Gelir Vergisi Kanununun 19 uncu maddesindeki şartları taşımak kaydıyla yatırım indirimi istisnasından yararlanabilecektir.
Duyurulur.
Osman ARIOĞLU
Bakan a.
Gelirler Genel Müdürü