Damga Vergisinde Yeni Düzenleme

Damga Vergisinde Yeni Düzenleme

Talha APAK

Yeminli Mali Müşavir

t.apak@apakymm.com

1. GİRİŞ

5281 sayılı Kanun ile 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nda önemli değişiklikler yapılmış (I) sayılı tablodaki bir kısım kağıtlar damga vergisinin konusu dışına çıkarılmış, uygulamaya basitlik getirilmiş ve en önemlisi “pul yapıştırmak şekliyle ödeme” usulü kaldırılmıştır. 01 Ocak 2005 tarihinden itibaren pul yapıştırılarak ödenen damga vergisi, bundan böyle makbuz mukabili ödenecektir. Getirilen yeni düzenlemeye göre, Damga Vergisi Beyannamesi de damga vergisinden müstesna tutulduğundan, 01 Ocak 2005 tarihinden itibaren beyan edilen damga vergisi beyannameleri için damga vergisi ödenmeyecektir.

1. YASAL DÜZENLEME

31,12,,2004 tarih, 25687 sayılı 3.mükerrer Resmi Gazete’ de yayımlanan 5281 sayılı, Vergi Kanunlarının Yeni Türk Lirasına Uyumu İle Bazı kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun’ un 1.maddesiyle; 488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 15’inci maddesinde yapılan değişiklik ile pul yapıştırılması suretiyle ödeme usulü madde metninden çıkarılmış,

5281 sayılı Kanun ile 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliğin uygulama esasları ise; 04,02,2005 tarih, 25717 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 43 Seri No.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile belirlenmiş bulunmaktadır.

Damga Vergisi Kanunu 16 Seri no.lu Genel Tebliğinde, içinde Anonim Şirketler’ inde sayıldığı kurum ve kuruluşların eskiden olduğu gibi damga vergisi defteri tutması ve bu defterleri notere veya ticaret sicil memurluğuna tasdik ettirmesi uygulamasına devam etmeleri gerekmektedir.

Ancak;

• 5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa Tabi Diğer Mükellefler

• Kolektif ve Adi Komandit Şirketler

• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Bilanço Esasına Göre Defter Tutanlar

• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu Hükümleri Çerçevesinde İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutanlar

ise, bunların mükellefiyet tesis ettirmeleri ve defter tutmaları ihtiyaridir. Sürekli mükellefiyet tesis ettirmek istemeyen bu mükelleflerin, damga vergisine ilişkin kayıtlarını 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre tutmak zorunda oldukları defterlerinde ayrıntılı olarak göstermek şartı ile ayrıca damga vergisi defteri tutmalarına gerek bulunmamaktadır. Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde 16 seri no.lu Damga Vergisi Genel Tebliği dışında kalan (Anonim Şirketler dışında) ve ihtiyarilik hakkını kullanarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeyen mükellefler, düzenledikleri veya taraf oldukları kağıtlara ilişkin damga vergilerini 488 sayılı Kanun’un 22/b bendine göre kağıdın düzenlendiği tarihi izleyen on beş gün içinde ilgili vergi dairesine damga vergisi beyannamesi ile bildirecek ve aynı süre içinde ödeyeceklerdir.

Buna göre, 488 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler, damga vergisinin gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine beyan edilip ödenmesi uygulamasına devam edilecektir. Diğer taraftan, anonim şirketler merkezleri dışında başka il veya ilçelerde faaliyet gösteren şubelerin düzenledikleri kağıtlara ait damga vergileri ise, şubeler tarafından, muhtasar beyannamelerinin verildiği vergi dairelerine sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirerek beyan edilip ödenecektir.

Sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler tarafından vergi dairelerine tasdik için getirilen bilançolar, gelir tabloları ve işletme hesabı özetlerinin üzerinde “ ……. YTL damga vergisi tarafımızdan makbuz karşılığı ödenecektir. Defter sıra no …..” kaşesinin bulunması ve kağıdı düzenleyen mükellefin imzaya yetkili elemanları tarafından onaylanması halinde tasdik işlemi yapılacaktır. Diğer bir ifade ile anonim şirketler damga vergisine tabi bir kağıdı, örneğin; belli bir parayı ihtiva eden bir sözleşme veya herhangi bir kuruma verilmesi gereken Vergi Dairesi onaylı bilanço veya gelir tablosuna ilişkin damga vergilerini, damga vergisi defterindeki sıra numarasını ve damga vergisi tutarını belirtmek suretiyle damga vergisinin makbuz karşılığı ödeneceğini gösteren kaşeyi bu kağıtlara tatbik edecek, bir ay içerisinde düzenlenen bu kağıtları Damga Vergisi beyannamesi ile en geç bir sonraki ayın yirminci günü akşamına kadar beyan edecek ve yirmi altıncı günü akşamına kadar ödeyecektir.

Ancak, sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeyen mükellefler tarafından vergi dairelerine tasdik için getirilen bilançolar, gelir tabloları ve işletme hesabı özetlerine ait damga vergileri vergi dairesi tarafından makbuz karşılığı tahsil edildikten sonra işlemi yapılabilecektir. Söz konusu makbuzlara “….. tarihli bilanço” veya “….. gelir tablosu” gibi bir ibare konularak makbuzun hangi kağıda ait olduğunun belirtilmesi gerekmektedir. örneğin; bir limited şirketin anonim şirket örneğindeki damga vergisine tabi belgeleri düzenlemesi durumunda anonim şirketlerle ilgili uygulamanın aksine, önce damga vergisi makbuz karşılığı yatırılacak, belgeler damga vergisi, vergi dairesi tarafından tahsil edildikten sonra geçerli olabilecek ve işlemi yapılabilecektir.

Makbuz karşılığı ödenecek damga vergisi yoksa damga vergisi beyannamesi verilmesine gerek bulunmamaktadır. Ancak, 488 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükelleflerin, bu durumu bir yazı ile beyanname verme süresi içinde vergi dairesine bildirmesi gerekmektedir.

Zorunlu veya ihtiyari olarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler ile diğer kişiler arasında düzenlenen ve damga vergisine tabi olan kağıtlara ait verginin tamamı sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler tarafından Kanun’un 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirlenen süre içinde beyan edilip ödenecektir.

Bir anonim şirket ile gerçek kişi arasında düzenlenen sözleşmenin damga vergisinin beyan edilip ödenmesinden anonim şirket sorumludur. Söz konusu beyan ve ödemenin anonim şirket tarafından yerine getirilmemesi durumunda, vergi, ceza ve fer’ileri işleme taraf olan ve damga vergisini sürekli makbuz verilmesi şekliyle ödemek zorunda olan anonim şirketten aranacaktır. Ancak, anonim şirket yalnızca vergi aslı için sözleşmenin diğer tarafı olan gerçek kişiye rücu ederek, ödediği damga vergisini yasal yollardan tahsil etme hakkına sahiptir.

Zorunlu veya ihtiyari olarak sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirenler dışında kalan kişiler, imzalarını taşıyan kağıtların damga vergilerinin, Kanunun 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi hükmü çerçevesinde kağıdın düzenlendiği tarihi izleyen on beş gün içinde vergi dairesine damga vergisi beyannamesi ile bildirilmesi ve aynı süre içinde ödenmesinden sorumludurlar.

Ücretlilerde vergi indiriminden doğan vergi iadesi, fazla veya yersiz tahsil edilen paraların iadesi, mahsup işlemleri sırasında düzenlenen kağıtlardan damga vergisi alınmayacaktır.

III. SONUÇ 

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliklerle her şeyden önce Damga Vergisi’nden kaynaklanan vergi kaçağının azaltılması amaçlanmıştır. Özellikle pul yapıştırmak şekliyle ödeme usulü yerine makbuz karşılığı ödeme usulünün kapsamının genişletilmesi bu yolda atılan önemli bir adım olmuştur.

488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklik ve yayımlanan 43 seri Damga Vergisi Genel Tebliği ile getirilen bu önemli düzenleme Damga Vergisi’ nde pul yapıştırma uygulamasını kaldırmış olup, uygulamaya sürekli veya süreksiz mükellefiyet getirmiş bulunmaktadır.

Diğer bir ifade ile;

1. Sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren mükellefler; damga vergisi beyannamelerini ertesi ayın yirminci günü akşamına kadar ilgili vergi dairelerine beyan edecekler ve ödemelerini de yirmi altıncı günü akşamına kadar yapacaklardır.
2. Sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeyen mükellefler; damga vergisine tabi kağıdın (sözleşmenin) düzenlendiği tarihi izleyen on beş gün içinde vergi dairesine damga vergisi beyannamesi ile beyan edecekler ve aynı süre içinde ödenmesini yapacaklardır.

Anonim şirketler dışındaki mükellefler de diledikleri takdirde, anonim şirketler gibi sürekli mükellefiyet açtırarak devamlı (işlem olamazsa bile) her ayın işlemini bir sonraki ayın yirmisine kadar beyan edebilirler. Bunun dışındaki (sürekli mükellefiyet tesisi ettirmeyen)  mükellefler ise; işlemlerinin meydana geldiği tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde damga vergisini beyan edeceklerdir.