Sosyal Sigortalar Kurumu Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirlerce İşyeri Kayıtlarının İncelenmesinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ

SMMM İşyeri Kayıtlarının İncelenmesi

08 Aralık 2004 Tarihli Resmi Gazete

Sayı: 25664

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:

Amaç

Madde 1 — Bu Tebliğin amacı, 14/07/2004 tarih ve 25522 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sosyal Sigortalar Kurumu Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirlerce İşyeri Kayıtlarının İncelenmesinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili olarak meslek mensuplarınca tanzim edilecek raporların usul ve esaslarını düzenlemektir.

Kapsam

Madde 2 — Bu Tebliğ, Kurumdan ilişiksizlik belgesi alması gereken ve Kurumda müstakilen tescil edilmiş olan ihaleli işler ile özel bina inşaatı işyerleri işverenlerini kapsar.

Tanımlar

Madde 3 — Bu Tebliğde geçen;

İnceleme

Madde 4 — İhale konusu işler ile özel bina inşaatı işyerleri ile ilgili olarak Kurumdan ilişiksizlik belgesi talep eden işverenlerin işyeri kayıtları; Kurumun denetim yetkisi saklı kalmak kaydıyla bu işyerlerinden dolayı Kuruma bildirilen işçilik, başka bir anlatımla sigorta primleri hesabına esas tutulan kazançlar tutarının işyeri kayıtları ile uygunluğu ve Kuruma yeterli işçilik bildirilmediğinin saptanması halinde, bildirilmiş olması gereken fark işçilik tutarının tespiti amacıyla 01/06/1989 tarih ve 3568 sayılı Kanuna göre, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğince ruhsat verilmiş çalışanlar kütüğüne kayıtlı meslek mensupları tarafından incelenebilecektir.

İncelemede Dikkate Alınacak Hususlar

Madde 5 — İnceleme aşağıdaki esaslar dahilinde yapılır.

a) İhale konusu işlerde;

Meslek mensuplarınca, ihale konusu işlerden dolayı Kuruma yeterli işçilik miktarının bildirilmiş olup olmadığının tespiti amacıyla Yönetmeliğin 1 ve 2 nolu ekinde yayımlanan şekle uygun olarak düzenlenecek raporlarda, Yönetmeliğin 5 inci maddesinin (a) fıkrasında belirtilen hususların yanı sıra;

1) İhale konusu işin kesin kabulünün ya da geçici kabulünün noksansız yapıldığına ilişkin bilgilere, bu hususları kanıtlayan ihale makamının yazısı da eklenerek,

2) İhale konusu iş ile ilgili malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli varsa, her birinin tutarı ayrı ayrı belirtilmek suretiyle ve bu ödemeler dahil edilerek işverene idarece ödenen toplam istihkak miktarına,

3) İşin tanımı yapılarak incelemede dikkate alınan asgari işçilik oranına,

4) İşin sözleşmesinde çalıştırılacak işçi sayısının belli olup olmadığına, belli ise öncelikle bu işçilerin sigortalılık niteliğine, ücretlerinin işyeri kayıtlarına muhasebe usul ve kaidelerine uygun olarak intikal ettirilip ettirilmediğine, ayrıca bunların prime esas kazançları ile prim ödeme gün sayılarının Kuruma eksiksiz bildirilmiş olup olmadığına, sözleşmede çalıştırılması öngörülen işçi sayısı nazara alınarak, işyeri kayıtlarından çalıştırıldığı tespit edilen işçiler ile ücretlerine aylar itibariyle,

5) İdarece, işverene ödemelerin/istihkakların döviz şeklinde yapılması halinde döviz tutarının, ödemenin yapıldığı tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca belirlenen döviz satış kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilerek bulunan tutara,

6) İhaleli işin birden fazla konuyu kapsıyor olması ve her bir işin asgari işçilik oranının bilinmesi halinde, işverenin bu husustaki yazılı isteğinin Kuruma ayrıca dilekçe ile bildirilmesi kaydıyla, bu işlerin en yükseğine ilişkin asgari işçilik oranı dikkate alınarak yapıldığına,

Açıkça ve ayrıntılı olarak yer verilecektir.

b) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından yapılan özel bina inşaatı işyerlerinde;

Yönetmeliğin 5 inci maddesinin (b) fıkrasında belirtilen hususların yanı sıra; meslek mensuplarınca işyeri kayıtlarının incelenmesi sonucunda;

1- Özel bina inşaatlarının maliyet bedeli, binanın ruhsatnamesinde kayıtlı yüzölçümü ile sınıfı ve grubuna göre belirlenen birim maliyet bedelinin çarpımı suretiyle hesaplanacaktır. Ancak, işyeri kayıtlarından saptanacak maliyetin daha fazla olması halinde, Kuruma bildirilmiş olması gereken asgari işçilik miktarının hesabı bu maliyet üzerinden yapılacaktır.

2- Bu hesaplamada, her yıl inşaatın sınıfı ve grubuna göre Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca tespit edilen ve Kurumca çıkarılan genelgelerde belirtilen birim maliyet bedelleri dikkate alınacaktır.

3- İnşaat ruhsatnamesinde belirtilen inşaatın sınıfı ve grubundan yüksek ya da yüzölçümünden daha fazla yapıldığı anlaşılan özel bina inşaatlarında, tespit edilen sınıf veya grup ya da yüzölçümü esas alınacaktır.

4- Başladığı yıl içinde bitirilmiş olan inşaatın maliyetinin hesabında o yıl için tespit edilen, başladığı yıldan sonraki yıllarda tamamlanmış inşaatın maliyetinin hesabında ise bitirildiği yıldan bir önceki yıla ait birim maliyet bedeli esas alınacaktır.

Örneğin, 05/06/2003 tarihinde başlayan ve 22/06/2004 tarihinde bitirilmiş bulunan inşaatın maliyeti, 2003 yılı için belirlenmiş olan birim maliyeti inşaatın yüzölçümü ile çarpılmak suretiyle hesaplanacaktır.

2003 yılından önce başlayıp, 01/05/2004 tarihinden sonra bitirilen binaların maliyeti ise, işverenlerin mağduriyetine meydan verilmemesi için, 01/05/2004 tarihinden önceki ve sonraki sürede yapılan uygulamalar dikkate alınarak ayrı ayrı hesaplanacak, bu suretle bulunan iki ayrı birim maliyet bedelinin aritmetik ortalamasının alınmasıyla ve binanın yüzölçümü ile çarpılması suretiyle hesaplanacaktır.

Örnek-1- 05/05/1999 ile 22/06/2004 tarihleri arasında yapılan ve III’üncü sınıf A grubunda bulunan 3000 m² yüzölçümündeki bir binanın birim maliyet bedelleri aşağıda gösterilmiştir.

Bu durumdaki inşaatın maliyeti:

60.546.100 + 99.901.000 + 123.000.000 + 202.950.000       486.397.100

——————————————————————– = —————- = 121.599.275.-TL

                                               4                                                        4

121.599.275 + 264.000.000           385.599.275

———————————— = —————— = 192.799.638.-TL

                      2                                       2

192.799.638 X 3000 m2 = 578.398.914.000.-TL olarak hesaplanacaktır.

Örnek-2- Sınıfı ve grubu yukarıda belirtilen ve 01/02/2000 ile 30/07/2007 tarihleri arasında yapılan ve birim maliyet bedellerinin de aşağıda olduğu gibi varsayıldığında 3000 m² yüzölçümündeki bir binanın toplam maliyeti aşağıdaki şekilde olduğu gibi;

Bu durumdaki inşaatın maliyeti:

99.901.000 + 123.000.000 + 202.950.000 + 264.000.000      689.851.000

——————————————————————– = —————- = 172.462.750 TL

                          4                                                                            4

172.462.750 + 320.000.000           492.462.750

———————————— = —————— = 246.231.375 TL

                      2                                       2

246.231.375 TL X 3000 m2 = 738.694.125.000-TL olarak hesaplanacaktır.

Yukarıda belirtilen inşaat işyerlerinde işe başlanılan ve bitirilen yıllarda faaliyet olması kaydıyla, aradaki yılların bazılarında (örneğin 2001 ve 2003 yıllarında) kısmen veya tamamen faaliyette bulunulmamış olsa bile, bu durum bina maliyetinin hesaplama şeklini değiştirmeyecektir.

Görüldüğü gibi, bu durumdaki bina inşaatlarının maliyetinin hesabında Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 01/05/2004 tarihinden önceki ve sonraki hesaplama yöntemleri dikkate alınmak suretiyle işlem yapılmıştır.

5- Meslek mensuplarınca yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek raporlarda, inşaatın başladığı ve bittiği tarihlere, bu hususu kanıtlayan işverence resmi makamlardan alınmış belge de rapora eklenmek kaydıyla yer verilecektir.

Konuya ilişkin raporlar, işin bittiği tarihten sonra düzenlenecektir.

6- İnşaat ruhsatnamesi olmayan, ruhsatnamesi olmakla birlikte imar mevzuatına göre ruhsatı hükümsüz olan veya Kurumda tescil edilmemiş bulunan ya da tescilli olmasına rağmen, Kanunun 79 uncu maddesinin birinci fıkrası ve Sosyal Sigortalar Kurumu Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği uyarınca düzenlenmesi gereken prim belgeleri Kuruma hiç verilmemiş olan bina inşaatı işyerleri ile tamamlanmamış bina inşaatı işyerleri hakkında bu Yönetmelik hükümlerine göre rapor düzenlenmeyecektir.

7- İnşaatın başladığı tarihi kanıtlayan resmi belgedeki tarihin, işyeri bildirgesinde belirtilen sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarihten önceki bir tarih olması halinde, resmi belgedeki tarih tescil tarihi olarak kabul edilecektir.

Kanıtlayıcı nitelikte resmi belge ibraz edilememesi durumunda ise, işyeri bildirgesindeki tarih ruhsat tarihinden önceki bir tarih olmaması kaydıyla, ruhsat tarihi tescil tarihi olarak dikkate alınacaktır.

Bu duruma göre, işyerinin tescil tarihinin geriye götürülmesi gereken hallerde, düzenlenecek olan raporda Kanunun 140 ıncı maddesinin (a) fıkrasına göre idari para cezası uygulanması gerektiği önerilecektir.

c) Ortak hükümler;

İnceleme yapılırken, ihale konusu işlerde kesin kabulün ya da geçici kabulün noksansız yapıldığı, bina inşaatı işyerlerinde ise inşaatın bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınacaktır.

İhale konusu işlerde işverene ödenen toplam istihkak tutarına, özel bina inşaatlarında ise binanın toplam maliyet bedeline, herhangi bir eksiltme yapılmadan işin asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan asgari işçilik miktarının, işin bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan prime esas kazançlar toplamından fazla olması durumunda, Yönetmeliğin “İnceleme Yapılması” başlıklı 5 inci maddesinin “c-Ortak hükümler” kısmında açıklanan ve işveren kayıtlarında yer alan ödemelerin katma değer vergisi dışındaki tutarları,

– Malzemeli işçilik içeriyorsa, faturalardaki malzeme-işçilik ayrımı yapılmaksızın toplam fatura bedeli ile hafriyat ve nakliyat bedelleri, Yönetmelikte öngörülen koşullar dikkate alınarak ihaleli işlerde toplam istihkak tutarından, bina inşaatlarında ise toplam maliyet bedelinden,

– Salt işçilik ihtiva ediyorsa (malzemesiz), bu defa Kuruma bildirilmiş olması gereken asgari işçilik tutarından,

Düşülecektir.

Bu şekilde yapılan inceleme sonucunda, Kuruma bildirilmiş olan prime esas kazançlar toplamının hesaplanan asgari işçilik tutarı ile aynı veya fazla olduğunun anlaşılması durumunda, işverene, Yönetmelik ekindeki belgeler ile birlikte, ilişiksizlik belgesi verilebileceğine dair rapor düzenlenecektir.

Örnek:

İlk değerlendirme;

500.000.000.000 – 150.000.000.000 = 350.000.000.000.-TL. (Bakiye istihkak tutarı)

350.000.000.000 X %10 = 35.000.000.000.-TL. Kuruma bildirilmiş olması gereken asgari işçilik tutarı olacaktır. Kuruma bildirilmiş olan tutar, bu şekilde yapılan hesaplama sonucunda bulunan tutar ile aynı veya fazla ise, yeterli işçilik bildirilmiş olacağından, işyeri kayıtlarının geçerli olması ve işverenin Kuruma borcunun bulunmaması kaydıyla ve raporda bu hususlar belirtilmek suretiyle ilişiksizlik belgesi verilebileceği hususunda öneride bulunulacaktır.

Kuruma bildirilmiş olan tutar, yukarıda belirtilen hesaplama sonucunda bulunan tutardan az ise, bu kez 35.000.000.000 – 10.000.000.000 = 25.000.000.000.-TL. ile Kuruma bildirilmiş olan tutar kıyaslanacaktır. Bu kıyaslama sonucunda Kuruma bildirilmiş olan tutar, 25.000.000.000.-TL veya daha fazla ise yine ilişiksizlik belgesi verilebileceğine ilişkin rapor düzenlenebilecektir.

Görüldüğü gibi, Kuruma bildirilmiş olması gereken asgari işçilik miktarının tespitinde faturalı ödemeler dikkate alınmış olduğundan, inceleme sırasında işin asgari işçilik oranından herhangi bir eksiltme yapılmamıştır.

Buna karşın, işyeri kayıtlarının incelenmesi sonucunda Kuruma eksik işçilik bildirildiğinin tespiti halinde, bildirilmeyen tutar, faaliyette bulunulan son aya maledilecek ve bildirilmeyen fark işçilik matrahı üzerinden primin tahsil edilmesi ve ayrıca 506 sayılı Kanunun 140 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin üçüncü alt bendinin son paragrafı uyarınca eksik işçilik tutarının maledildiği son aydan dolayı aylık asgari ücretin üç katı tutarında ve aynı maddenin (d) fıkrasına istinaden de işyeri kayıtlarının, eksik işçilik tutarının maledildiği son aydan dolayı geçersizliği (506 sayılı Kanunun 130 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 25/c maddesinde belirtildiği üzere) nedeniyle tutulan defter türü nazara alınarak idari para cezası verilmesi gerektiği raporda önerilecektir.

Meslek mensuplarının inceleme yapabileceği faaliyet dönemi

Madde 6 — Yönetmeliğin 01/05/2004 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiş olması nedeniyle, bu tarihten önce bitirilmiş olan ihale konusu işler ile özel bina inşaatı işyerleri hakkında meslek mensuplarınca inceleme yapılması mümkün bulunmamaktadır. Bununla birlikte, yapımına 01/05/2004 tarihinden önce başlanılan ve bu tarihten sonra bitirilen söz konusu işyerlerinden dolayı inceleme yapılabilecektir.

İlişiksizlik belgesi verilmesi

Madde 7 — Meslek mensuplarınca usulüne uygun olarak düzenlenecek raporlarda önerilen borçların ödenmesi kaydıyla veya işverenlerce borçlarını karşılayacak miktarda nakit, süresiz ve kati banka teminat mektubu, Devlet tahvili, Hazine kefaletini haiz tahvil veya bonoların Ünitelere verilmesi halinde, teminata bağlanmamış başkaca borç da yoksa, Ünitelerce ilişiksizlik belgesi verilecektir.

Rapor düzenleme sınırı

Madde 8 — Yönetmeliğin “Rapor düzenleme sınırı” başlıklı 8 inci maddesine istinaden Kurum Yönetim Kurulunun 05/08/2004 tarihli, K.VIII/1566 sayılı kararı ile ihale konusu işlerde istihkak tutarı, özel bina inşaatlarında da maliyet tutarı 5 (beş) trilyon liraya kadar (bu rakam dahil) olan işlerle ilgili raporların serbest muhasebeci mali müşavirlerce düzenlenmesine, yeminli mali müşavirler için ise, bu konuda bir sınır aranılmamasına karar verildiğinden, meslek mensuplarından serbest muhasebeci mali müşavirlerce bu tutarın (KDV hariç) altındaki işler hakkında rapor düzenlenebilecektir.

İncelemede dikkate alınacak oranlar

Madde 9 — Yönetmelik uyarınca incelemede dikkate alınması gereken asgari işçilik oranları Kurum bünyesinde oluşturulan Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca belirleneceğinden, bu husustaki inceleme raporlarının düzenlenmesine, söz konusu oranlar Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra başlanacaktır.

Yürürlükten kaldırılan mevzuat

Madde 10 — 02/07/1994 tarih ve 21978 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5 seri nolu, 30/09/1994 tarih ve 22067 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 10 seri nolu, 26/02/1995 tarih ve 22214 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 12 seri nolu ve 26/11/1995 tarih ve 22475 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 15 seri nolu Sigorta Primleri Takip ve Tahsilatı Genel Tebliğleri yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

Madde 11— Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 12 — Bu Tebliğ hükümlerini Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanı yürütür.