İmalatçı-İhracatçılar, üretimde Gerekli Olan Girdileri Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında Düşük Maliyetlerle Temin Edebilmektedirler (

Talha APAK

Yeminli Mali Müşavir

İMALATÇI-İHRACATÇILAR, ÜRETİMDE GEREKLİ OLAN GİRDİLERİ DAHİLDE İŞLEME REJİMİ KAPSAMINDA DÜŞÜK MALİYETLERLE TEMİN EDEBİLMEKTEDİRLER

1. GİRİŞ:

Dünya piyasa fiyatlarından hammadde temin etmek suretiyle ihracatı arttırmak, ihraç ürünlerine uluslar arası piyasalarda rekabet gücü kazandırmak, ihraç paylarını geliştirmek ve ihraç ürünlerini çeşitlendirmek, imalatçı-ihracatçıya ihracat yapacağı ürünün girdilerinin yurt dışından temininde avantaj sağlanması amacıyla, Yüksek Planlama Kurulu’nun 23.12.1999 tarihli ve 99/77 sayılı Raporu üzerine, Bakanlar Kurulu’nca 23.12.1999 tarih, 99/13819 sayılı karar ile çıkarılan, Dahilde İşleme Rejimi Kararı (1) günümüzde de Türkiye ekonomisinin iç ve dış ticaretinde önemini korumaktadır.

Bakanlar Kurulu’nun 99/13819 sayılı Kararına istinaden, Hazine Müsteşarlığı’nca çıkarılan 2002/6 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliği (2) ile; Dahilde İşleme Tedbirlerinin uygulama usul ve esasları ile, ihraç ürünlerinin üretiminde kullanılan, ithali vergiye tabi ürünlere yönelik olarak uygulanacak Dahilde İşleme Tedbirleri açıklanmıştır.

KDV oranlarının yüksek olduğu ülkemizde dolaylı bir vergi olan KDV, hem iç ticaret hem de dış ticarette önemli bir parametre olarak kalmaya devam etmektedir. İhracat teşvik uygulamalarından Dahilde İşleme Rejiminde de önceden ihracat karşılığında yapılabilen sonradan ithalatlarda sorun haline gelmekte ve sorunlu hale dönüştürülmektedir. (3)

1. DAHİLDE İŞLEME REJİMİ KARARI GEREĞİ DÜZENLEMELER VE TEBLİĞİ İLE UYGULAMA USUL VE ESASLARI:
2. Karar ile Getirilen Bazı Tanımlar
3. a) Topluluk: Avrupa Topluluğu,
4. b) Üçüncü Ülke: Avrupa Topluluğu’na üye ülkeler dışındaki ülkeleri,
5. c) Serbest Dolaşımda Bulunan Eşya: Türkiye’nin taraf olduğu uluslar arası anlaşmalara ait hükümler saklı kalmak kaydıyla, serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutularak Türkiye Gümrük Bölgesine giren eşya ile üretiminde kullanılan girdilerin yerli olup olmadığına bakılmaksızın Türk menşeli sayılan eşyayı,
6. d) İşleme Faaliyeti: Eşyanın üretilmesi, montajı, işlenmesi, yenilenmesi, tamir edilmesi ile benzeri işlemleri,
7. e) İşletme Malzemesi: İhracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılan ancak ürünün bünyesinde yer almayan ve sabit tesislerin çalışabilir durumda olmasını temin eden, yatırım malı makine ve teçhizat niteliğinde olmayan malzemeleri,
8. f) Döviz Kullanım Oranı: Dahilde İşleme İzin Belgesinde öngörülen CIF ithal tutarının FOB ihraç

tutarına olan yüzde oranını,

1. g) Önceden İthalat: İşlem görmüş ürünlerin ihracından önce bu ürünlerin üretiminde kullanılacak

eşyanın ithalini,

1. h) Önceden İhracat: İthal eşyasının şartlı muafiyet sisteminde ithal edilmesinden önce, eşdeğer eşyadan elde edilmiş işlem görmüş ürünlerin Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihraç edilmesini,

ı) Eşdeğer Eşya: İşlem görmüş ürünlerin imalinde ithal eşyasının yerine kullanılan ve ithal eşyası ile 8-12 (sekiz-oniki)’li bazda gümrük tarife istatistik pozisyonu, ticari kalite ve teknik özellikleri itibariyle aynı kalite ve nitelikleri taşıyan serbest dolaşımda bulunan eşyayı,

1. i) Dahilde İşleme İzin Belgesi: İhracat ile İhracat sayılan satış ve teslimlerde gümrük muafiyeti

ithalat ve/veya yurtiçi alımlara imkan sağlayan Müsteşarlıkça düzenlenen belgeyi,

1. j) İmalatçı-İhracatçı: İhraç mamulünü üreten ve ihracatını kendisi veya aracı ihracatçı vasıtasıyla gerçekleştiren Dahilde İşleme İzin Belgesi sahibi firmayı,
2. k) Aracı İhracatçı: Dahilde İşleme İzin Belgesinde taahhüt edilen ihracatı, belge sahibi firmadan

tedarik ettiği şekliyle gerçekleştirilen belge sahibi olmayan firmayı,

İfade eder.

2. Dahilde İşleme Tedbirleri
3. a) Şartlı Muafiyet Sistemi

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünlerin üretiminde gerekli olan ve serbest dolaşımda bulunmayan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile ambalaj ve işletme malzemelerinin, Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik firmalarca ithaline, Ticaret Politikası Önlemlerine tabi tutulmaksızın ve bu ithalattan doğan vergi kadar teminat alınarak izin verilir.

İşlem görmüş ürünlerin üretiminde gerekli olan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ve ambalaj malzemeleri, birinci fıkra hükmüne göre ithal edilebileceği gibi, bu konuda yapılan düzenlemeler çerçevesinde yurtiçinde de temin edilebilir. Ancak, işlem görmüş ürünün, ihracatının gerçekleştiğinin belgelenmesi kaydıyla yurt içi alıma izin verilen hallerde, süresi sona eren Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında da yurt içi alım yapılabilir. (22 Eylül 2001 tarih ve 24531 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2001/2971 sayılı Kararla değişen şekli)

b) Teminat ve İndirimli Teminat Uygulaması

Bu kapsamda yapılacak ithalattan doğan vergi, 6183 sayılı Amme Alacalarının Tahsili Hakkında Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde teminata tabidir. Teminat, ithalatta alınması gereken vergi, yurt içi alımlarda ise Müsteşarlık ve/veya ilgili kuruluşlarca belirlenen tutar üzerinden alınır.

Ancak, Dış Ticaret Sermaye Şirketleri ile Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin müracaat tarihinden önceki takvim yılı içerisinde gerçekleştirdikleri ihracat ve imalatçı-ihracatçı firmalar ile son üç takvim yılı itibariyle ihracatları her bir yıl için 5 (beş) milyon ABD Dolarını geçen veya son beş takvim yılı itibariyle ihracatları her bir yıl için 1 (bir) milyon ABD Dolarını geçen ihracatçı firmaların, müracaat tarihinden önce dört yıl içerisinde düzenlenmiş ve ihracat taahhüdü kapatılmış belgeler kapsamında toplam 2 (iki) milyon ABD Dolarından az olmamak üzere gerçekleştirdikleri ihracat kadar Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında yapacakları ithalatlarına; bu ithalattan doğacak verginin % 10’unun teminat olarak yatırılması kaydıyla müsaade edilir. İnceleme veya soruşturmaya konu belge sahibi firmalar adına düzenlenen veya düzenlenecek belgelere ilişkin indirimli teminat uygulaması talepleri inceleme veya soruşturma sonuçlanıncaya kadar değerlendirmeye alınmaz. (3 Kasım 2000 tarih ve 24219 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2000/1432 sayılı Kararla değişen şekli)

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında, işlem görmüş ürünlerin veya değişmemiş eşyanın tamamı ya da bir kısmı, Hariçte İşleme Rejimi hükümleri çerçevesinde daha ileri düzeyde işlenmek üzere Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere geçici olarak ihraç edilebilir. Bu kapsamda işlem görmüş ürünlerin ithaline, Hariçte İşleme Rejimi hükümlerine göre tahsili gereken vergi kadar teminat alınarak izin verilir.

1. d) Geri Ödeme Sistemi

Serbest dolaşımda bulunan ithal eşyasının işlem görmüş ürünler şeklinde ihracı halinde, ithalat sırasında alınan vergi geri ödenir. Bu Sistemden yararlanabilmek için, Dahilde İşleme İzin Belgesi alınması ve eşyanın geri ödeme sistemi kapsamında olduğunun gümrük idarelerince ithalat esnasında gümrük beyannamesine kaydedilmesi zorunludur. Ayrıca, Gümrük idarelerince Dahilde İşleme İzin Belgesi ile ilgili bilgiler gümrük beyannamesi üzerinde belirtilir ve belgenin bir örneği gümrük beyannamesine eklenir. (22 Temmuz 2000 tarih ve 24117 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2000/894 sayılı Kararla değişen şekli)

Geri ödeme sistemi çerçevesinde düzenlenen Dahilde İşleme İzin Belgesi ihracat taahhüdünün bu karar hükümlerine göre kapatılmasını müteakip 3 (üç) ay içerisinde, ithalat sırasında ödenen vergilerin iadesi için ilgili gümrük idaresine müracaat edilmesi zorunludur. Bu verginin ilgilinin müracaat tarihinden itibaren 3 (üç) ay içerisinde geri verilmemesi halinde, bu sürenin bitiminden itibaren 6183 sayılı Kanunun tecil faizine ilişkin hükümleri uygulanır.

3. Müracaatların Değerlendirilmesi ve Belge Düzenlenmesi

Türkiye Gümrük Bölgesinde (Serbest Bölgeler Hariç) yerleşik firmalar tarafından, bu Karara istinaden yayımlanacak tebliğde belirtilen bilgi ve belgelerle Dahilde İşleme İzin Belgesi alabilmek için Müsteşarlığa yapılan müracaatlar:

• İthal eşyasının işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullandığının tespitinin mümkün olması (işletme malzemeleri hariç),

• Türkiye Gümrük Bölgesindeki (Serbest Bölgeler Hariç) üreticilerin temel ekonomik çıkarlarının olumsuz etkilenmemesi,

• İşleme faaliyetini, katma değer yaratan ve kapasite kullanımını arttıran bir faaliyet olması yanında, mamulün rekabet edebilirliği ile ihraç potansiyelini arttıran koşullar yaratıyor olması,

• Firmaların, Dahilde İşleme İzin Belgeleri kapsamında gerçekleştirildiği performansı, kriterleri çerçevesinde değerlendirilir.

Belge kapsamında ithaline müsaade edilecek işletme malzemesi değerinin ihracat taahhüdüne oranı % 2’yi geçemez. Dahilde İşleme İzin Belgesi süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde , belge ihracat taahhüdünün kapatılması için müracaat etmeyen firmaların yeni belge talepleri değerlendirmeye alınmaz.

Dış Ticaret Sermaye Şirketleri, Sektörel Dış Ticaret Şirketleri ve sermayesinin en az % 51’i imalatçı firmanın hissedarlarına ait olan ihracatçı firmalar hariç olmak üzere işlenmiş gıda ürünleri ihracı için imalatçı olmayan ihracatçı firmalar adına belge düzenlenmez.

4. Dahilde İşleme İzin Belgelerinin Süreleri, Ek Süreler Ve Revizesi

Dahilde İşleme İzin Belgelerinin süreleri sektörüne göre azami 12 (oniki) aya kadar tespit edilebilir. Ancak, bu Karara istinaden Müsteşarlıkça yayımlanacak tebliğ ile belirlenen özellik arz eden faaliyet ve/veya ürünlerin ihracına ilişkin düzenlenen belgelerin süresi, proje süresi kadar tespit edilebilir. Süresinin başlangıcı, Dahilde İşleme İzin Belgesinin tarihidir. Süre sonu ise, belge süresi bitiminin rastladığı ayın son günüdür. Belge kapsamında ilk ithalatın yapıldığı tarihe kadar azami 3 (üç) ay olmak üzere Dahilde İşleme İzin Belgesi süresi uzatılabilir. (Haklı ve mücbir sebep ile fevkalade haller hariç)

Haklı ve mücbir sebep ile fevkalade hallerin belgenin geçerlilik süresi içinde vukuu halinde, belirtilen sürelere ilave olarak Dahilde İşleme İzin Belgelerine süre verilebilir; Deprem, sel, don, fırtına, kasırga, yangın vb. ile ilgili mücbir sebep ile fevkalade haller nedeniyle; Belge kapsamında ithal edilen eşyanın yerine konulamayacak şekilde telef veya kaybının mahkeme kararı ile tespit edilmesi durumunda, bu ithalata tekabül eden ihracatın gerçekleştirilmesinin aranmayacağı hususu Müsteşarlıkça (İhracat Genel Müdürlüğü), ilgili mercilere bildirilir.

Dahilde İşleme İzin Belgeleri, ilgili firma tarafından gerekli bilgi ve belgelerle yapılacak müracaata istinaden revize edilebilir.

5. İhracatın Gerçekleştirilmesi, Gerçekleştirilememesi ve Taahhüdün Kapatılması
6. a) İhracatın gerçekleştirilmesi

İhracatın gerçekleştirilmesi, Dahilde İşleme İzin Belgesinde ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünlerin, bu Karar ile İhracat Rejimi ve Gümrük Mevzuatına uygun şekilde gümrük hattından bir üçüncü ülkeye, serbest bölgeye veya Avrupa Topluluğu’na üye ülkelere ihraç edilmesidir. İhraç bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin esaslar Kambiyo Mevzuatı hükümlerine tabidir. İhraç bedelleri, döviz olarak veya mal olarak getirilebilir. Ancak, ihraç bedelinin mal olarak getirilmesi halinde, bu mallar Dış Ticaret Mevzuatı hükümlerine tabidir.

1. b) İhracatın Gerçekleştirilememesi

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ithal edilen ancak süresi içerisinde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere, belgede belirtilen miktar, değer ve oranda fiilen ihracı gerçekleştirilemeyen eşyaya ilişkin daha önce alınmayan vergi,  bu karar hükümlerine göre tahsil edilir. Kararın ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ikincil işlem görmüş ürünlerin ihraç edilmemesi halinde, ithal eşyasına ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki kur ve vergi oranı veya işlem görmüş ürünün ihraç edilen kısmı oranında ikincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki kur ve vergi oranı esas alınarak hesaplanan verginin, ilgili gümrük idaresine yatırıldığının tevsiki aranır. Aksi takdirde, kararın ilgili madde hükümlerine göre işlem yapılır.

1. c) İhracat Taahhüdünün kapatılması

Dahilde İşleme İzin Belgesi sahibi firmaların belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ay içerisinde gerekli bilgi ve belgelerle birlikte, belge ihracat taahhüdünü kapatmak için müracaat etmeleri zorunludur. Belirtilen süre içerisinde kapatma müracaatında bulunmayan firmalara, İhracatçı Birlikler Genel Sekreterliklerince bu Karara istinaden yayımlanan tebliğde belirlenen sürede ihracat taahhüdünü kapatma müracaatında bulunulması bildirilir. Bu süre içerisinde kapatma müracaatında bulunmayan firmalar adına düzenlenen Dahilde İşleme İzin Belgeleri İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerince müeyyide uygulanarak, resen kapatılır.

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ihraç edilen mamullerin herhangi bir sebeple alıcısı tarafından belge süresi içerisinde geri gönderilmesi halinde; ilgili gümrük idarelerince, İhracat Rejimi ve Gümrük Mevzuatı çerçevesinde, bu maddelerin ithal ve ihracına müsaade edilir ve bu durum, ihracat taahhüdünün kapatılması sırasında değerlendirilmek üzere ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine bildirilir

Belge kapsamında, ihraç edilen malların alıcısı tarafından geri gönderilmesi halinde yapılacak işlemler ve ihracı taahhüt edilen mamullerin belge sahibi bir başka firmaya yurtiçinde teslimine ilişkin usul ve esaslar ile bu hallerde ihracat taahhüdünün kapatılmasına ilişkin hususlar Müsteşarlıkça yayımlanan tebliğ ile düzenlenir. (22 Eylül 2001 tarih ve 24531 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2001/2971 sayılı Kararla değişen şekli)

6. Vergisel İşlemler ve Kısmi Teminat İadesi
7. a) Telafi Edici Verginin Ödenmesi

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamındaki ihracatın, A.TR dolaşım belgesi eşliğinde Avrupa Topluluğu’na üye ülkelere yapılması durumunda; İşlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılan üçüncü ülke menşeli hammadde, yardımcı madde, yarı mamul ve mamul maddelere ilişkin vergi, kaynak ülkelerle varolan Anlaşmalardaki lehte hükümler saklı kalmak kaydıyla ödenir. Ancak, belge kapsamında, işlenmiş tarım ürünlerinin A.TR dolaşım belgesi eşliğinde Avrupa Topluluğu’na üye ülkelere ihracında, bu ürünlerin üretiminde kullanılan üçüncü ülke menşeli sanayi ürününe ilişkin vergi, kullanılan girdi işlenmiş tarım ürünü ise bu üründeki sanayi payına ilişkin vergi ödenir.

İşlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılan vergiye konu eşyanın tespitinde firma beyanı esas alınır. Aksine bir durumun tespiti halinde, ödenmeyen ya da eksik ödenen telafi edici vergi, ihracata ilişkin gümrük beyannamesinin tescil tarihi itibariyle 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilir.

1. b) Verginin Geri Verilmesi

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ödenmemesi gerektiği halde ödenmiş olduğu belirlenen vergi, ilgili firmanın talebi üzerine nakden geri verilir. Belge kapsamında fazla yatırıldığı tespit edilen verginin geri verilmesi için, bu verginin tebliği tarihinden itibaren 3 (üç) yıl içerisinde tevsik edici bilgi ve belgelerle birlikte ilgili gümrük idaresine müracaat edilmesi gerekir.

Fazla yatırıldığı tespit edilen verginin, ilgili firmanın gerekli bilgi ve belgeleri tamamlayarak müracaatı üzerine, geri verme kararının alındığı tarihte itibaren 3 (üç) ay içerisinde geri verilmemesi halinde, bu sürenin bitiminden itibaren 6183 sayılı Kanunun tecil faizine ilişkin hükümler uygulanır. (22 Eylül 2001 tarih ve 24533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2001/2971 sayılı Kararla değişen şekli)

1. c) Kısmi Teminat İadesi

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ithal edilen eşyanın işlem gördükten sonra partiler halinde ihraç edilmesi halinde, ilgili firmanın belge geçerlilik süresi içerisindeki talebi üzerine, ithalat sırasında alınan teminatlar gerçekleşen ihracata tekabül eden oranda iade edilir. Ancak, iade edilen teminat tutarı, belge kapsamında alınan teminatın % 90’ını geçemez. Bakiye teminatlar ise, belge ihracat taahhüdünün kapatılmasını müteakip firmaya iade edilir. Bu Kararda belirtilen indirimli teminat uygulaması çerçevesinde düzenlenen Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında yapılan ithalatlar için kısmi teminat iadesi yapılmaz.

1. a) Belgenin İptali

Bu Karar ve bu Karara istinaden yayımlanacak tebliğ ve genelge hükümlerine uyulmadığının, Dahilde İşleme İzin Belgesinin düzenlenmesi veya rezivesi için ibraz edilen bilgi ve belgeler ile belge kapsamında yapılan işlemlerin gerçekdışı olduğunun ve ilgili belge üzerinde tahrifat yapıldığının tespiti halinde; ilgili belge Müsteşarlıkça iptal edilir ve ilgililer hakkında kanuni işlem yapılır.

Bu Kararda belirtilen sürede ihracat taahhüdünün kapatılması için müracaat edilmemesi üzerine, ihracatçı birlikleri genel sekreterlikleri tarafından ilgili firmaya belge kapsamında yapılan işlemlerin gerçekdışı olduğunun ve ilgili belge üzerinde tahrifat yapıldığının tespiti halinde; ilgili belge Müsteşarlıkça iptal edilir ve ilgililer hakkında kanuni işlem yapılır.

1. b) Dahilde İşleme Tedbirlerine Uyulmaması

a)Tedbirlere Uyulmaması

Dahilde İşleme Tedbirlerini, Dahilde İşleme Rejimi ve belgede belirtilen esas ve şartlara uygun olarak yerine getirmeyenlerden;

• Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ithal edilen ve Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere fiilen ihracı gerçekleştirilmeyen eşyanın ithali esnasında alınmayan vergi,

• Belgede kayıtlı miktarın üzerinde ithalat yapıldığının belge ihracat taahhüdünün kapatılması esnasında tespiti halinde, bu kısma tekabül eden ithalattan doğan vergi,

• Bu Karara istinaden yayımlanacak tebliğle getirilen istisnalar saklı kalmak üzere, belge kapsamında ithal edilen eşyanın tamamı ihraç edilen mamulün bünyesinde kullanılmış olsa dahi döviz kullanım oranının % 80’i geçmesi halinde, bu oranı aşan kısma tekabül eden ithalatla ilgili alınmayan vergi,

• Belge kapsamında ithal edilen işletme malzemesinin CIF ithal tutarının, gerçekleşen FOB ihraç tutarının % 2’sinden fazla olması halinde, bu oranı aşan kısma tekabül eden ithalatla ilgili alınmayan vergi,

• Dahilde İşleme İzin Belgesinin iptal edilmesi halinde, belge kapsamında alınmayan vergi,

İthal tarihi itibariyle 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Kapatma esnasında ibraz edilen gümrük beyannamesi ve eki belgelerin sahte olması veya üzerinde tahrifat yapılmış olması durumunda, bu beyanname kapsamı ihracata tekabül eden ithalata ilişkin vergi, birinci fıkra hükümleri çerçevesinde tahsil edilir ve ilgililer hakkında kanuni işlem yapılır.

Bu karar çerçevesinde ibraz edilen gümrük beyannamesinde kayıtlı bulunan aracı ihracatçı, beyanname konusu eşya nedeniyle daha önce alınmayan vergiden belge sahibi firma ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur. İnceleme veya soruşturma sonucunda, iştiraki tespit edilen belge sahibi firma ve/veya sahte gümrük beyannamesinde kayıtlı aracı ihracatçı firmaya ait Dahilde İşleme İzin Belgelerine (bu firmaların bir başka firmaların belgesinde yan sanayici olması da dahil) 1 (bir) yıl süreyle indirimli teminat uygulanmaz ve Dahilde İşleme İzin Belgesi düzenlenmez. (23 Haziran 2004 tarih ve 25501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2004/7451 sayılı Kararla değişen şekli)

1. c) Müeyyide

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ithal edilen ve süresi içerisinde ihracı gerçekleştirilmeyen eşyaya ilişkin gümrük vergileri karar hükümlerine göre tahsil edilir. Ayrıca, bu verginin 2 (iki) katı para cezası alınır.

8. Denetim ve Yetki

Tüm kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar, Dahilde İşleme İzin Belgesinin ibrazı üzerine Dahilde İşleme İzin Tedbirlerini, Dahilde İşleme Rejimi ve belgede belirtilen esas ve şartlara uygun olarak tatbik ederler. Müsteşarlık, bu Kararda belirtilen tedbirlerin uygulanmasına ilişkin her türlü denetimi ve düzenlemeyi yapabilir, ilgili firma, kamu kurum ve kuruluşları ile bankalardan bilgi ve belge isteyebilir ve gerekli önlemleri alabilir.

Müsteşarlık bu Karar hükümlerine istinaden, Dahilde İşleme Rejimi ile ilgili usul ve esaslara ilişkin tebliğ ve genelgeler çıkarmaya, izin ve talimat vermeye, özel ve zorunlu durumları inceleyip sonuçlandırmaya ve uygulamada ortaya çıkacak ihtilafları idari yoldan çözümlemeye yetkilidir. Dahilde İşleme İzin Belgelerinin revize edilmesi ve taahhüt hesabının kapatılması ile ilgili görev ve yetkiler Müsteşarlıkça İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine kısmen veya tamamen devredilebilir.

III. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ:

Devletin nakit akımı ve likidite şeklinde varolan ve finansman kaynağından mahrum kalması yanında iç piyasada haksız rekabete yol açma yönünde de konunun başka bir boyutudur. İhracı zorunlu olmayan eşdeğer eşya kullanımı karşılığı ithal edilen mal KDV’si nakden tahsil edilemezse, iç piyasada aynı girdiyi temin ve kullanan sektör açısından oluşan (finansman) maliyet farkı nedeniyle haksız bir rekabet oluşturur. (3)

Türk girişimcileri dahilde işleme rejimine karşı büyük ilgi duymakta ve sistemden yararlanmak için başvurular birbirini izlemektedir. Bu uygulama küçük ve orta çaplı imalat sanayiini canlandırmakta ve dolayısıyla ihracatı teşvik etmektedir. Ancak rejim işleyişinde iş sahipleri bürokratik mekanizma yüzünden gümrüklerde büyük zorluklarla karşılaşmaktadır. Dahilde işleme rejimi daha kolay ve rahat çalıştığı takdirde, küçük ve orta boy imalat sanayiine yurtdışından iş almak ve ihracat yapma olanakları da açılacaktır. (4)

Üretici firmalar ihraç edilmek şartıyla belirli bir zaman içerisinde işlemek zorunda oldukları ürünlerin üretiminde ihtiyaç duydukları maddeleri dahilde işleme rejimi kapsamında ithalatta alınan vergileri ödemeden yani bu vergilerden muaf olarak ve sonuçta düşük maliyetle ithalatlarını gerçekleştirmektedirler.

Bu şekilde ithal edilen hammaddelerle üretilen ürünler de düşük maliyetli olmakta bu da ihracatçılarımıza dış piyasada rekabet gücü kazandırmaktadır. Bu rejim özellikle küçük ve orta boy imalat sanayini geliştirmek, ihracatı teşvik ederek dünya pazarına açılmasını sağlamaktadır.

Ancak, dahilde işleme rejimi uygulamasındaki bürokratik engeller ve karmaşık prosedürler en kısa zamanda ortadan kalkmalıdır. Dahilde işleme rejimi uygulaması, bürokratik engellerin tamamen ortadan kalkması, özellikle gümrüklerde zorlukların yaşanmaması ile daha sağlıklı bir yapıya kavuşacağına inanıyoruz.

DİPNOT VE KAYNAKLAR:

(1)  31 Aralık 1999 tarih ve 23923 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)  27 Eylül  2002 tarih ve 24889 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3) Abdurrahman DEMİR, Gümrük Başmüfettişi, Dahilde İşleme Rejiminde Önceden İhracat-Sonradan İthalat Uygulamaları, Vergi Dünyası Dergisi, Sayı 264, Ağustos 2003

(4)  Selahattin TUNCER, Prof.Dr.YMM, Dahilde İşleme Rejimi, Yaklaşım Dergisi, Sayı 123, Mart 2003