Basit Usulde Vergilendirilme İmkanının Kaybedilmesi
Levent GENÇYÜREK
Maliye Başmüfettişi
İzmir Defterdar Yard.V
Türkiye genelinde basit usule göre vergilendirilen 817.000 esnaf ile yine İzmir’de aynı şekilde vergilendirilen 37.000 esnafın özellikle ilçelerde faaliyet gösteren bir kısmı için yeni yılda yeni ve sorumluluğu daha fazla olan bir vergi uygulaması başlıyor. Özellikle küçük esnaf açısından basit usul, defter tutulması zorunluluğu olmaması ve geçici vergi ödenmemesi yanında alınan ve verilen belgelerin kayıtlarının meslek odalarındaki bürolarda tutulması nedeniyle adı gibi basit ve kolay bir uygulama.
Esnafın bir kısmı için 1.1.2005 tarihinden itibaren sorumluluk ve maliyet artırıcı gelişmenin sebebi, 10.07.2004 tarih ve 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 2 nci maddesine göre, bazı illere bağlı ilçelerin Büyükşehir belediye hudutları içine alınarak Kanunun yürürlük tarihi itibariyle merkez ilçe statüsünü kazanmalarıdır. Örneğin, İzmir ilinde Torbalı, Menderes, Menemen, Foça, Urla, Aliağa, Seferihisar ve Kemalpaşa ilçeleri anılan kanun uyarınca 23.07.2004 tarihinden itibaren Büyükşehir belediyesi sınırları içersine dahil edilmiştir.
Büyükşehir Belediyesi sınırlarının genişlemesi yeni katılan ilçelerde faaliyette bulunan basit usule tabi mükelleflerin 1.1.2005 tarihinden itibaren basit usulden çıkarak gerçek usule geçmeleri sonucunu doğuracaktır. Gelir Vergisi Kanununun vermiş olduğu yetki çerçevesinde, Bakanlar Kurulu 95/6430 sayılı Kararı ile Büyükşehir belediyesi olan illerin belediye sınırları içinde belli bazı faaliyetleri yapan mükelleflerin basit usulden faydalanamayacakları yönünde düzenleme yaparak bu mükelleflerin gerçek usulde vergilendirilmesi gereğini vurgulamıştır.
Bakanlar Kurulu Kararına göre, Büyükşehir belediyesi olan illerin mücavir alan sınırları dahil olmak üzere Büyükşehir Belediye sınırları içinde faaliyette bulunan mükelleflerden her türlü malın imalatı ile uğraşanlar, her türlü malın alım-satımı ile uğraşanlar (bakkal, market, kasap, büfe vb.), inşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar, motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım işleriyle uğraşanlar, lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini işletenler ve eğlence ve dinlenme yerlerini işletenlerin gerçek usulde vergi mükellefi olması gerekmektedir.
Gelir Vergisi Kanununun 46 ncı maddesinde, basit usule tabi olmanın şartlarından herhangi birini takvim yılı içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilecekleri ifade edildiğinden 23.07.2004 tarihi itibariyle Büyükşehir belediye hudutları içine alınan ilçelerde bulunup yukarıda saydığımız işleri yapan mükellefler, 01.01.2005 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir. Öte yandan, 23.07.2004 tarihinden sonra yukarıda sayılan işleri yapmak üzere Büyükşehir Belediyesi sınırları içersinde yeni işe başlayan mükellefler işe başlama tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir. 05.11.2004 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 253 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde bu hususlar ayrıntılı olarak belirtilmiştir.
Yapılan düzenlemeyi bir örnekle açıklamak gerekirse, halen İzmir Torbalı ilçesinde basit usulde vergi mükellefi olarak faaliyet gösteren bir lokanta veya bakkal dükkanı 1.1.2005 tarihinden itibaren gerçek usulde mükellef olarak faaliyetine devam edecektir. Gerçek usulde vergi mükelleflerinin vergi kanunlarına göre kendilerinin defter tutma, belge düzenleme vb. vergi sorumlulukları bulunduğundan Büyük Şehir sınırları içersine alınan ilçelerde bulunan ve basit usulde vergilendirilen mükelleflerin vergilendirme ile ilgili işlerini şimdiye kadar yerine getiren meslek odalarının bu fonksiyonu da sona ermiş olacaktır.