Çalıştığı İşyeri Adına Bankada İşlem Yapanlar
Levent GENÇYÜREK
Yeminli Mali Müşavir
Çalıştığı İşyeri Adına Bankada İşlem Yapanlarda Vergi Kimlik Numarası
4389 sayılı Bankalar Kanunu’na veya özel kanunlara göre kurulmuş ve kurulacak bankalar ile yabancı ülkelerde kurulmuş olup da Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan bankalar (off-shore şubeleri dahil) bankacılık ve mali hizmetlerinde, müşterilerinin vergi kimlik numaralarını tespit etmek ve kullanmakla yükümlüdürler. Ancak, elektrik, su, doğal gaz, telefon, kablolu televizyon faturası, çevre temizlik vergisi, öğrenci sınav harcı ve öğrenci kredisi ödemeleri ve benzeri ödemeler ile Emekli Sandığı, Bağ-Kur, Sosyal Sigortalar Kurumu ve Yardımlaşma Sandıkları tarafından emeklilere yapılan emeklilik maaşı ödemeleri ile işçi ve memurların ücret ve maaş ödemeleri için bankalarda açılan hesapların sadece belirtilen işlemlerin yapılması için kullanılması halinde vergi kimlik numarası aranılmayacaktır.
Vergi kimlik numarası uygulamasında esas amaç kişilerin finansal faaliyetlerinin izlenmesi olduğundan bunun tam olarak yapılabilmesi için işlemin özünün, bir kişiye ait tüm işlemlerin o kişinin vergi kimlik numarası altında izlenmesi, kavranması gerekmektedir. Bu nedenle kurye, tahsildar vb. sıfatlarla firma çalışanlarının firma adına işlem yapması halinde yabancı para alım satımı da dahil yapılan tüm işlemlerin, firmanın vergi kimlik numarası ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir.
Ayrıca şirket elemanlarının vergi kimlik numarasının tespitine gerek bulunmamaktadır. Ancak, bir firmaya ait banka hesabından işlem yapabilmesi için müşteri firma tarafından ilgili bankaya firma adına bankada işlem yapmaya yetkili kişi ya da kişilerin adı soyadı ve adresi gibi bilgilerin yer aldığı onaylı bir yazının verilmesi gerekmektedir.
Organize Sanayi Bölgelerinde Bulunan Binalarda Emlak Vergisi
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununa göre Türkiye sınırları içerisinde bulunan binalar emlak vergisine tabidir. Ancak, Kanunun 5 inci maddesi uyarınca organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerindeki binalar için inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile geçici muafiyetten faydalandırılmak suretiyle emlak vergisi tahsil edilmez. Bu geçici muafiyet devlet teşvikiyle yapılıp yapılmadığına veya kalkınmada öncelikli yörede inşa edilip edilmediğine bakılmaksızın uygulanacaktır.
Diğer taraftan, Katma Değer Vergisi Kanununun 17 inci maddesi uyarınca organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin kurulması amacıyla oluşturulan iktisadi işletmelerin arsa ve işyeri teslimleri katma değer vergisinden istisna edilmiştir. Bu düzenleme ile bu alanlarda yatırım yapacak olan girişimcilerin arsa ve işyeri bedeli dışında ek olarak KDV ödemelerinin önüne geçilerek kendilerine bir destek sağlanmış diğer taraftan da organize sanayi bölgelerinin gelişmesi açısından önemli bir adım atılmıştır.
Yapılan Bir Harcamanın Belge Olmadan Gider Yazılabilmesi
Vergi kanunlarına göre esas kural mükellefler tarafından işle ilgili olarak yapılan ve ticari, mesleki vb. kazançların belirlenmesinde elde edilen kazançtan indirilecek olan giderlerin vergi kanunlarında niteliği belirlenmiş fatura, yazar kasa fişi, perakende satış fişi, gider pusulası vb. yazılı bir belge ile tevsik edilmesidir. Ancak, Vergi Usul Kanunu’nun 228 inci maddesi uyarınca, belge alımının mümkün olmadığı veya Türk örf ve adetlerine göre belgelendirilmesi söz konusu olmayan bazı harcamaların ticari,serbest meslek kazancı vb. tespitinde gider olarak yazılması mümkündür. Bu harcamalara örnek olarak otoyol, banliyo treni, vapur, dolmuş ve otopark ücretleri ile verilen bahşişler gösterilebilir.
Bu tür belgesiz harcamaların gider yazılabilmesi için hazırlanan masraf listesinde harcamanın ne zaman ve ne için yapıldığının belirtilmesi gerekir. Ayrıca, karşılığında belge alınamayan bu giderlerin gerçek miktarları üzerinden kayıtlara geçirilmesi ve miktarlarının işin genişliğine ve mahiyetine uygun bulunması şarttır. Mükellefin yapmış olduğu iş ile ilgisi bulunmayan veya yapılan işin özelliğine göre çok yüksek tutarda olan harcamaların bu kapsamda değerlendirilmesi mümkün değildir.Sözgelişi, bir yıllık işle ilgili giderleri toplamı 10 milyar lira olan mükellefin bu tutarın 5 milyar lirasının belgesiz giderlerden oluşması veya bayilerle birlikte organize edilen yemeğin bedelinin 100 milyon lira olmasına rağmen bahşiş olarak 50 milyon ödenerek bunun gider yazılması vergisel açıdan kabul edilebilir bir durum olmayacaktır.
Serbest Meslek Erbabına Ait Cep Telefonu Giderleri
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesinde, serbest meslek kazancının tespitiyle ilgili olarak kanunda sayılan giderlerin hasılattan indirilebileceği hükme bağlanmıştır. Buna göre; avukat, serbest muhasebeci mali müşavir, doktor, diş hekimi, mimar gibi mesleki kazançların elde edilmesi ve devam ettirilmesi için ödenen aydınlatma, ısıtma, telefon, kırtasiye giderleri, posta ve telgraf ücretleri, işle ilgili çay, kahve ve meşrubat giderleri, müstahdem ücretleri, meslek, ilan ve reklam vergileri, meslek kitapları ve dergileri için ödenen bedeller, mesleki teşekküllere ödenen aidatlar, meslekle ilgili seyahat harcamaları, mesleki faaliyette kullanılan tesisat ve demirbaşların amortismanı ile işyerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar yanında envantere kayıtlı olan otomobilin masrafları ve amortismanı serbest meslek kazancının tespitinde hasılattan indirim konusu yapılabilecektir.
Bu hükümlere göre, serbest meslek erbabının şahsına kayıtlı cep telefonuna ait masrafların serbest meslek kazancından gider olarak indirilmesi mümkün değildir. Ancak, söz konusu cep telefonunun büro envanterine kayıtlı olması, bu telefona ilişkin haberleşme giderlerinin serbest meslek kazancının elde edilmesi ve devam ettirmesi ile açık ve doğrudan bir bağının bulunması, yapılan işin mahiyetine uygun olması ve yapılan işin hacmi ile orantılı bulunması halinde serbest meslek kazancının tespitinde indirim olarak dikkate alınacaktır.
İşe Başlama Bildirimleri ve Defter Tasdikleri
17 Haziran 2003 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 4884 sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanununun işe başlama ve defter tasdikine ilişkin 253, 168 ve 223 ncü maddeleri değiştirilmiştir. Yayımı tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile önceden işe başlamadan yapılması gereken işe başlama bildirimleri işe başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde yapılabilecektir. İşe başlama bildirimi gerçek kişi mükellefler açısından kendileri, avukatları, Serbest Muhasebeci Mali Müşaviri veya YMM tarafından, şirketlerde ise ticaret sicili memurluğunca yerine getirilecektir.
Buna göre şirketlerin, kuruluş aşamasında işe başlama ile ilgili vergi dairesine bildirim zorunluluğu kaldırılmış olup bu görev ticaret sicili memurluğuna verilmiştir. Ticaret sicili memurluğu tescil için başvuran şirketlerin başvuru evraklarının bir suretini on gün içersinde ilgili vergi dairesine göndermek suretiyle işe başlamayı bildirme görevini yerine getirmiş olacaktır. Bildirim yükümlülüğünü zamanında yerine getirmeyen ticaret sicil memurları hakkında Vergi Usul Kanununun para cezasını gerektiren hükümleri uygulanacaktır. Ancak, işe başlama dışında kalan işi bırakma ve iş değişikliği gibi bildirimlerin ise eskiden olduğu gibi bildirilecek olayın meydana geldiği tarihten itibaren bir ay içersinde şirket tarafından vergi dairesine yapılması gerekmektedir.
Anılan kanun ile yapılan bir diğer değişiklik ise Vergi kanunlarına göre tutulması gereken yevmiye ve envanter gibi defterlerin tasdikine ilişkindir. Defter tasdiklerinin işyerinin işyeri olmayanlar için ikametgahının bulunduğu yerdeki noterler tarafından yapılmasına yönelik uygulama devam ederken sadece anonim ve limited şirketlerin kuruluş aşamasında defterlerinin noter yanında şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret sicil memurluğunca da yapılabilmesi imkanı getirilmiştir. Şirketler sadece kuruluş aşamasında bu imkandan yararlanabilecek daha sonraki yıllarda ise defterler işyerinin bulunduğu yerdeki notere tasdik ettirilecektir.