KDV Özel Matrah Şekilleri
Altar Ömer ARPACI
Maliye Bakanlığı
Gelirler Kontrolörü
altararpaci@yahoo.com
I – GİRİŞ :
Katma Değer Vergisi Kanununun 20-27’nci maddelerinde katma değer vergisi tespit usullerine ilişkin hükümler yer almaktadır. Yine Kanunun 28’inci maddesinde tespit edilen matrahlar üzerinden uygulanacak katma değer vergisi oranları düzenlenmiştir. Katma Değer Vergisi Kanununun “Teslim ve Hizmet İşlemlerinde Matrah” başlıklı 20’nci maddesi şu şekildedir.
“ 1 – Teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedeldir.
2 – Bedel deyimi, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade eder.
3 – (4369 sayılı Kanunun 82/5-c maddesiyle 1.1.1999 tarihinden geçerli olmak üzere fıkra yürürlükten kaldırılmıştır.)
4 -Belli bir tarifeye göre fiyatı tespit edilen işler ile bedelin biletle tahsil edildiği hallerde tarife ve bilet bedeli Katma Değer Vergisi dahil edilerek tespit olunur ve vergi müşteriye ayrıca intikal ettirilmez.”
Yine Kanunun “Matraha dahil olan unsurlar” ve “Matraha dahil olmayan unsurlar” başlıklı 24 ve 25’inci maddeleri aşağıda yer almaktadır.
Md. 24 – “Aşağıda yazılı unsurlar matraha dahildir:
a) Teslim alanın gösterdiği yere kadar satıcı tarafından yapılan taşıma, yükleme ve boşaltma giderleri,
b) Ambalaj giderleri, sigorta, komisyon ve benzeri gider karşılıkları ile vergi, resim, harç, pay, fon karşılığı gibi unsurlar.
c) Vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerler.”
Md. 25 – “Aşağıda yazılı unsurlar matraha dahil değildir:
a) Teslim ve hizmet işlemlerinde fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticari teamüllere uygun miktardaki iskontolar,
b) Hesaplanan katma değer vergisi.”
İthalatta matrah, Kanunun 21’inci maddesinde, uluslararası yük ve yolcu taşımalarında matrah, 22’nci maddesinde, özel matrah şekilleri, 23’üncü maddesinde, döviz ile yapılan işlemler, 26’ncı maddesinde, emsal bedeli ve emsal ücreti, 27’nci maddesinde düzenlenmiştir.
Bu yazımızın konusunu özel matrah şekilleri teşkil etmektedir.
Özel matrah şekilleri ili ilgili olarak Katma Değer Vergisi Kanununun 23’üncü maddesi ise şu şekildedir.
“ Özel matrah şekilleri şunlardır:
a) Spor-Toto oyununda ve Milli Piyango dahil her türlü piyangoda, oyuna ve piyangoya katılma bedeli,
b) At yarışları ve diğer müşterek bahis ve talih oyunlarında bu yarış ve oyunlara katılma karşılığında alınan bedel ile bunların icra edildiği mahallere giriş karşılığında alınan bedel,
c) Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar ve yarışlar ve yarışmalar tertiplenmesi ve gösterilmesinde bunların icra edildiği mahallere giriş karşılığında alınan bedel ile bu mahallerde yapılan teslim ve hizmetlerin bedeli,
d) Gümrük depolarında ve müzayede salonlarında yapılan satışlarda kesin satış bedeli.
e) Altından mamül veya altın ihtiva eden ziynet eşyaları ile sikke altınların teslim ve ithalinde matrah, külçe altın bedeli düşüldükten sonra kalan miktardır.
f) Maliye ve Gümrük Bakanlığı işin mahiyetini göz önünde tutarak özel matrah şekilleri tespit etmeye yetkilidir.”
II – ÖZEL MATRAH ŞEKİLLERİ :
Katma değer vergisinde özel matrah şekilleri 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 23’üncü maddesinde sayılanlar ile sözkonusu Kanunun 23’üncü madde (f) bendinde yer alan yetkiye istinaden Maliye Bakanlığı’nca belirlenenlerden oluşmaktadır. Bu düzenlemelere göre özel matrah şekilleri şunlardır;
– Milli piyango, spor-toto ve benzeri Devletçe organize edilen organizasyonlar (Katma Değer Vergisi Kanunu md. 23/a)
– At yarışları ve diğer müşterek bahis ve talih oyunları (Katma Değer Vergisi Kanunu md. 23/b)
– Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar ve yarışlar ve yarışmalar (Katma Değer Vergisi Kanunu md. 23/c)
– Gümrük depolarında ve müzayede salonlarında yapılan satışlar (Katma Değer Vergisi Kanunu md. 23/d)
– Altından mamül veya altın ihtiva eden ziynet eşyaları ile sikke altınların teslim ve ithali (Katma Değer Vergisi Kanunu md. 23/e)
– Tütün Mamülleri ve Bazı Alkollü İçkiler (1 ve 89 seri no’lu Katma Değer Vergisi Genel tebliğleri) (89 no’lu tebliği öncesinde, “tekel maddeleri” şeklinde geçmekteydi)
– Gazete, dergi ve benzeri periyodik yayınlar. (11 seri no’lu Katma Değer Vergisi Genel tebliği)
– Külçe gümüş ve gümüşten mamül eşya teslimleri (69 seri no’lu Katma Değer Vergisi Genel tebliği)
– Belediyeler tarafından yapılan şehiriçi yolcu taşımacılığında kullanılan biletlerin ve kartların bayiler tarafından satışı (81 seri no’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği)
– Telefon kartı ve jeton satışları (85 seri no’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği)
– Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu tarafından araç plakaları ile sürücü kurslarında kullanılan bir kısım evrakın basımı (91 seri no’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği)
9 seri no’lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile getirilen Çaykur Genel Müdürlüğü tarafından üretilen çayın özel matrah şekilleri kapsamında vergilendirileceği esası 24 seri no’lu Tebliği ile kaldırıldığından, çay teslimleri günümüzde özel matrah şekilleri kapsamında değildir.