Levent Gençyürek
Maliye Başmüfettişi
İzmir Defterdar Yardımcısı V.
gencyurek@yahoo.com
5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanunda 1.1.2005 tarihinden itibaren Yeni Türk Lirası ve Yeni Kuruşun kullanımına başlanacağı, 1.1.2005 – 31.12.2005 tarihleri arasında ise her iki paranın birlikte tedavül edeceği belirtilmektedir. 2005 yılı başından itibaren mükellefler, müşteriler ödemeyi hangi parayla yaparlarsa yapsınlar, kayıt ve belge verme işlemlerini yeni liraya veya kuruşa göre gerçekleştireceklerdir. Bu nedenle kullanılmakta olan ödeme kaydedici cihazların (yazar kasa) Yeni lira ve kuruşun kullanılmaya başlanacağı 2005 yılı başına kadar yenilenmesi veya yeni sisteme uygun hale getirilmesi gerekmektedir.
15.05.2004 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğe göre mükellefler ya Yeni Türk Lirasına uygun bir yazar kasa satın alacaklar ya da mümkün olması halinde kullanmakta oldukları yazar kasanın yetkili servisler aracılığı ile yeni sisteme uygun hale getirilmesini sağlayacaklardır. Yeni yazar kasa alacak olan mükellefler halen kullandıkları yazar kasaları tebliğ ile belirlenmiş esaslara göre hurdaya ayıracak veya geçici olarak kullanım dışı bırakacaklardır.
İşi bırakma, yeni bir cihaz alma veya herhangi bir nedenle eski cihazlarını hurdaya ayırmak isteyen mükellefler, Maliye Bakanlığından onay alan üretici veya ithalatçı kuruluşların yetkili servislerine başvuruda bulunarak cihazlarının hafızalarında kayıtlı bilgileri tespit ettireceklerdir. Yetkili servisce cihazın kullanılmaya başlandığı tarihten son güne kadar (son gün dahil) mali hafıza raporu alınacak ve söz konusu rapor servis tarafından düzenlenecek bir tutanağa iliştirilerek mükellefe verilecektir. Yetkili servis gerekli işlemleri yaptıktan sonra cihazın mali hafızasını söküp, saklanmak üzere mükellefe verecek ve cihazı çalışamaz hale getirecektir. Mükellefler, servis tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde; servis tutanağı, mali hafıza raporu ve ödeme kaydedici cihaz levhası ile birlikte vergi dairesine başvurarak cihazlarının kaydını sildireceklerdir. Mali hafıza ise saklanmak üzere mükellefte kalacaktır.
Hurdaya ayrılan cihazların mali hafıza dışında kalan bölümlerinin (yazıcı, kasa vb.) hurda olarak servise bırakılması veya satılması mümkündür. Bu şekilde servise bırakılan veya satılan hurda cihazların servislerce tamir edilerek veya yeni hafıza takılarak bir başkasına satılması ve tekrar kullanılması kesinlikle mümkün değildir.
İşi bırakma veya sair nedenlerle cihazlarını ileride tekrar kullanmak veya satmak gibi amaçlarla geçici olarak kullanım dışı bırakan mükellefler yetkili servise başvuruda bulunularak cihaz hafızasında kayıtlı bilgileri tespit ettireceklerdir. Yetkili servis, cihazın kullanıldığı döneme ilişkin mali hafıza raporunu alarak bu raporu tutanağa ekleyecek ve mükellefe verecektir. Yetkili servis gerekli tespitleri yapıp raporları aldıktan sonra cihazın çalışmasını sağlayan ve “mali hafıza-cihaz” bağlantısı içerisinde yer alan elektronik parçalardan birini (mali hafıza yazılım çipi vb.) söküp alıkoymak suretiyle cihazı çalışamaz hale getirecektir. Bu işlemi müteakip cihazın muhafaza tertibatı servis tarafından mühürlenerek gayri faal bir şekilde mükellefe teslim edilecektir.
Mükellef, servis tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde; servis tutanağı, mali hafıza raporu ve ödeme kaydedici cihaz levhası ile birlikte vergi dairesine müracaat ederek cihazlarının kaydını sildirecektir.