Levent Gençyürek
Maliye Başmüfettişi
İzmir Defterdar Yardımcısı V.
gencyurek@yahoo.com
Mükelleflerin yükümlülüklerini zamanında yerine getirmelerinin sağlanması, amme alacağının tahsilinin güvence altına alınması ve tahsilatın hızlandırılması amacıyla Maliye Bakanlığının aldığı önlemlerin arasında yurt dışı çıkış yasağı da bulunmaktadır. 5682 sayılı Pasaport Kanununun 22 nci maddesinde vergiden borçlu olduğu pasaport vermeye yetkili makamlara bildirilenlere, pasaport veya seyahat vesikası verilmeyeceği, verilmişse geri alınacağı, bunların yurtdışına çıkışlarının engelleneceği yönünde hüküm yer almaktadır.
Yurt dışına çıkış yasağı konulmasını gerektiren amme alacağı miktarı 15 Milyar liradır. Buna göre, 15 milyar lira üzerinde vergi borcu bulunan gerçek kişi mükellefler ile tüzel kişilerde kanuni temsilciler (yönetim kurulu başkan ve üyeleri, genel müdür vb.) yurt dışı çıkış yasağı konulması için Emniyet Müdürlüklerine bildirilmektedir.
Yurt dışı çıkış yasağının konulmasında kesinleştiği halde ödenmemiş olan amme alacakları toplamı dikkate alınacaktır. Tarhiyat safhasında olan veya tarhiyata ilişkin olarak yaratılan ihtilaflar nedeniyle kesinleşmemiş olan amme alacakları, tecil edilmesi veya sair nedenlerle teminat altına alınan alacaklar, ilgili mevzuat gereğince istenilen belgelerin borçlu tarafından tam ve eksiksiz olarak tahsil dairesine ibraz edilmiş olması koşuluyla nakden veya mahsuben iadesi talep edilen miktarlar ile cebri takip sonucu haczedilen malların değeri kadar borç miktarı 15 Milyar liranın hesaplanmasında dikkate alınmayacak bunlar için çıkış yasağı konmayacaktır.
Vergi borcu miktarının 15 Milyar liranın altına düşmesi veya borca karşılık teminat mektubu, hazine bonosu, gayrimenkul gibi teminat gösterilmesi durumunda yurt dışı çıkış yasağı uygulanmaz, uygulanan yasak kaldırılır. Ayrıca, borç ödeme konusunda iyi niyetli olan mükellef hakkında yurt dışı yasağı uygulamasının borçlunun ileride doğabilecek borç ödeme kabiliyetini olumsuz etkileyebileceği (fuar, iş görüşmesi vb. katılma) veya tedavi olanaklarını kaybetmesine neden olabileceği kanaatine varılması halinde, mükellefin talebi halinde borca yetecek miktarda teminat gösterilmese dahi borçlunun içinde bulunduğu zor durumlar nedeniyle geçici olarak yurt dışına çıkışına izin verilmesi mümkün bulunmaktadır.
Şirket ortaklarının ve kanuni temsilcilerinin yurt dışına çıkışlarının sınırlandırılmasında dikkat edilecek en önemli husus şirket hakkında yapılan takip muameleleri sonucunda amme alacağının şirketten tamamen veya kısmen tahsil imkanının bulunmaması gereğidir.Şirketin tespit edilmiş mal varlığı vergi borcunu faiz ve zamları ile birlikte karşılıyor ise çıkış yasağına gerek olmayacaktır.
Kanun gereğince limitet şirket ortakları şirketten tahsil imkanı bulunmayan vergi borçlarından dolayı sermaye hisseleri oranında doğrudan doğruya sorumlu olduklarından, özellikle bu şirketlerde yurt dışı çıkış yasağı konusunda büyük sıkıntılar olmaktadır. Sermaye hisseleri önem kazandığından sözgelişi 5 milyar vererek bir limitet şirketin % 50 ortağı olan mükellef, şirket tarafından ödenemeyen 100 milyarlık vergi borcunun 50 Milyar liralık kısmından sorumlu tutularak yurt dışı çıkış yasağı ile karşı karşıya kalacaktır. Yönetim kurulu üyesi veya genel müdür gibi şirketin kanuni temsilcileri ise şirketin ödenmeyen vergi borçlarının tamamından şahsi mal varlıkları ile müştereken ve müteselsilen sorumlu olacaklar ve bunların hepsi için yurt dışı çıkış yasağı uygulanacaktır. 15 Milyar liranın üzerinde vergi borcu bulunan şirketlerin talebi üzerine en az bir kanuni temsilci üzerinde yurt dışı çıkış yasağının kalması şartıyla diğer kanuni temsilcilerin yasakları iş veya sağlık sebeplerine bağlı olarak vergi dairesince geçici olarak kaldırılabilecektir.
Bağlı oldukları vergi dairesinden şifre alan mükellefler Gelirler Genel Müdürlüğüne ait http://www.gelirler@gov.tr internet sayfası aracılığı ile vergi borçlarından dolayı haklarında yurtdışı çıkış yasağı uygulanıp uygulanmadığını ya da mevcut yurtdışı çıkış yasağının kaldırılıp kaldırılmadığının sorgulayabilmektedirler.