Levent Gençyürek
Maliye Başmüfettişi
İzmir Defterdar Yardımcısı Vekili
Emeklilere Vergi İadesinde Avans Uygulaması
Maliye Bakanlığı tarafından yapılan düzenleme ile 1.7.2003 tarihinden itibaren sosyal güvenlik kurumlarından emekli, maluliyet,dul ve yetim aylığı alan hak sahiplerine 3 ayda bir yapılmakta olan vergi iadesinin yıllık dönem esasına göre yapılması esası getirilmiştir. Buna göre ücretlilerde olduğu gibi emeklilerde yıllık olarak biriktirdikleri vergi iadesine konu belgeleri içeren vergi iade zarflarını ertesi ayın Ocak ayı sonuna kadar ilgili banka şubesine vermektedirler. Beyan edilen harcama miktarı üzerinden de % 5 oranı uygulanmak suretiyle yıllık vergi iadesi tutarı hesaplanmaktadır.
Emeklilere vergi iadesinde getirilen ikinci önemli değişiklik avans sistemidir. Bu çerçevede, hak sahiplerine yıllık vergi iade bildirimini vermeden, daha sonra hesaplanacak vergi iade tutarlarından mahsup edilmek üzere üçer aylık dönemler halinde elde ettikleri aylıklarının belli bir oranında avans ödemesi yapılmaktadır. Avans ödeme dönemleri Ocak- Mart, Nisan-Haziran ve Temmuz-Eylül aylarını kapsamakta olup, söz konusu ödemeler, avans dönemini takip eden ayın sonuna kadar aylıklarını aldıkları banka şubelerince hak sahiplerine ödenmektedir.
Uygulamaya göre, emekliler daha sonra kesin tutarı belirlenmek şartıyla Nisan, Temmuz ve Ekim aylarında vergi iadesi avansı almaktadırlar. Avansın oranını belirleme konusunda Maliye Bakanlığı yetkili kılınmış olup Bakanlık 9 Seri Numaralı Vergi İadesi Genel Tebliği ile 16.03.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere avans oranını % 4 olarak belirlemiştir. Buna göre, üç aylık maaşı 900 Milyon TL olan bir emekli Nisan ayında avans olarak 36 Milyon TL vergi iadesi alacaktır.
Yıllık vergi iade zarfının ocak ayı içersinde ilgili Banka şubesine verilmesinden ve ibraz edilen belge ve bildirimlerin kontrolünden sonra vergi iade bildiriminde yer alan tutara % 5 oranı uygulanarak yıllık iade tutarı hesaplanacak ve daha önce nisan, temmuz ve ekim aylarında alınan avanslar mahsup edilerek kalan tutar Şubat ayının sonuna kadar hak sahiplerine ödenecektir.
213 Sayılı Vergi Usul Kanununda yer alan yangın, deprem, ağır hastalık v.b mücbir sebepler dolayısıyla hak sahiplerince iadeye konu harcamalara ilişkin belgelerin verilememesi veya hak sahibinin vefatı halinde, daha önce avans olarak ödenmiş vergi iadesinin geri alınması yoluna gidilmeyecektir. Emeklilerin çeşitli sebeplerle ilgili döneme ait yıllık vergi iade bildiriminde bulunmamaları veya eksik bildirimde bulunmaları halinde, daha önce yapılan avans ödemesi ilgili sosyal güvenlik kurumlarınca hak sahiplerinin aylıklarından kesilerek veya sair bir suretle geri alınacak, bu durumda daha önce ödenen avans nedeniyle ilgililer hakkında geri alma dışında herhangi bir cezai işlem yapılmayacaktır.
Çalışanlarda olduğu gibi emeklilerde de vergi iadesinde yıllık sisteme geçilmesine bağlı olarak üçer aylık dönemler itibariyle vergi iadesine tabi belge toplama ve bildirim doldurma zorunluluğu ortadan kalkmıştır.Emeklilerin vergi iadesine tabi harcamaları yıllık olarak değerlendirilecek, belgelerin üçer aylık dönemleri içeren tarihleri taşıması şartı aranmayacaktır. Emeklinin yapmış olduğu harcamalar yıl içinde hangi ayda yapılırsa yapılsın yıllık geliri aşmamak koşulu ile vergi iadesine konu olabilecektir.