Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
BANKA ARACILIĞI İLE YAPILMASI ZORUNLU İŞLEMLERDE SINIR SEKİZ MİLYARA İNDİRİLDİ ANCAK, MÜKELLEFLER VE MALİYE İDARESİNDEN BEKLENTİLER DEVAM ETMEKTEDİR
Bilindiği gibi, 01.08.2003 tarihinden geçerli olmak üzere, mükelleflerin ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden mal ve hizmet bedeli olarak yapacakları 10 Milyar Türk Lirasını aşan tahsilat ve ödemelerin banka, özel finans kurumu veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracılığıyla yapılması ve bu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunluluğuna ilişkin hususlar 320 (1), 323 (2) ve 324 (3) sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleriyle açıklanmıştı.
Konu ile ilgili, 05.08.2003 ve 01.11.2003 tarihli, “alomaliye.com” sitesinde yayımlanan “Banka Aracılığı İle Yapılması Zorunlu İşlemler” başlıklı yazılarımızda konunun kapsamı, uygulama alanı ve müeyyidelerine açıklık getirilmiş idi. (4)
Ancak, 27.04.2004 tarih, 25445 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 01.05.2004 tarihinde yürürlüğe giren 332 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile; Bu uygulamaya ilişkin tespit edilen 10 Milyar (on milyar) liralık limitin, 01.05.2004 tarihinden itibaren 8 Milyar (sekiz milyar) Türk Lirası olarak dikkate alınması ve 8.000.000.000 (sekiz milyar) Türk Liralık limiti aşan tahsilat ve ödemelerin; 320, 323 ve 324 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen esaslar çerçevesinde banka, özel fınans kurumları veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracılığıyla yapılması gerekmektedir.
Konunun uygulanmaya başlandığı 01.08.2003 tarihinde 10 Milyar olan işlem sınırının zamanla daraltılacağı yetkililerce ifade edilmiş ve nihayet üzerinden bir yıl geçmeden işlem sınırı 8 Milyar’ a çekilmiş bulunmaktadır. Kaldı ki bu işlem sınırının da zamanla daraltılacağı bilinmelidir.
Konunun amacı; belge düzeninin yaygınlaştırılması, yerleştirilmesi ve kayıt dışılığın önlenmesidir. Bu amaçladır ki düzenlemeye uyulmamasının işlem bazında cezası da hayli yüksektir. (2003 yılında birinci sınıf tüccarlara uygulanan 840 Milyon Liralık özel usulsüzlük cezası, 2004 yılı için 1 Milyar 70 Milyon Liradır)
Gelinen noktada düzenlemeye ne kadar uyulmakta veya idare konuyu ne derece takip etmektedir. Burada iki değerlendirme yapmak gerekecektir. Şöyle ki;
a. Mükelleflerin vadeli satış işlemlerinde ve ortaklar cari hesaplarında hatalı uygulamalara devam ettikleri görülmektedir. Bilindiği gibi, daha önce yayımlanan tebliğlerde vadeli satış işlemlerinde her bir işlem faturası belirlenen limitleri aşması halinde tahsilat işlemleri parçalı yapılsa dahi fatura tutarı sınırı aştığından tüm tahsilat işlemleri banka aracılığı ile yapılmalıdır. Yine, ilgili tebliğler kapsamında limitleri aşan, şirket ortakları adına yapılan her bir tahsilat veya ödeme ticari bir işlemin karşılığı veya sonucu olmamakla beraber yapılan işlemlerin de banka aracılığı ile yapılması gerekmektedir.
b. Maliye idaresinin konuyu ne derece takip ettiğine gelince; denetim sisteminin bu kadar zayıf olduğu ülkemizde sadece bu konuya yönelik herhangi bir incelemenin yapıldığı bilinmemekte veya görülmemektedir. Ancak öteden beri bilinen incelemelerin yapılması sırasında bu konuya da bakıldığı varsayılmaktadır. Kaldı ki konunun yeni olması dolayısı ile mükelleflerce sağlıklı bir şekilde uygulanması da beklenmektedir.
SONUÇ:
Ülkemizde vergi alanında yapılan sıkça düzenleme veya değişiklikler başka alanlarda aynı sıklık ve yoğunlukta değildir. Verginin gündemde olması ülkenin kalkınması için ön koşuldur. Ancak, haksız veya yersiz vergiler konulması, vergi oranlarının yüksekliği, kanunen gider yazılabilecek konularda katı davranılması, kayıtdışı işlemlerin kayıt altına alınamaması v.b. hususlar ülkemizde vergi sisteminin sağlıklı oturması ve verimli sonuç alınmasına engeldir.
Elbette ki mali sistemin arzu edilir bir noktaya gelmesi sağlıklı belge düzeni ve modern inceleme/denetim tekniklerinin geliştirilmesi ile olmaktadır. Bunlardan bir tanesi de yüksek miktardaki işlemlerin bankalar aracılığı ile yapılmasıdır.
Gerek V.U.K. nun 320, 323, 324 ve gerekse en son yayımlanan 332 sıra nolu Genel Tebliğleri ile bazı tahsilat ve ödemelerin bankalar aracılığı ile yapılması konusunda yeterli sayılabilecek açıklamalar yapılmıştır. Uygulamanın taraflar arasında sağlıklı sonuç vermesi; mükelleflerin herhangi bir ceza ile karşılaşmamaları için ilgili tebliğ hükümlerine uyması, maliye idaresinin de uygulamaya yönelik sınırları zamanı geldikçe değiştirmesi ve modern inceleme/denetim tekniklerini geliştirmesi gerekmektedir.
DİPNOTLAR
———————————————————-
(1) 04 Temmuz 2003 tarih, 25158 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır.
(2) 01 Ağustos 2003 tarih, 25186 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır.
(3) 28 Ekim 2003 Tarih, 25273 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanmıştır.
(4) Talha APAK, Banka Aracılığı İle Yapılması Zorunlu İşlemler, 05.08.2003 ve 01.11.2003 tarihlerinde “alomaliye.com” sitesinde yayımlanmıştır.