Levent Gençyürek
Maliye Başmüfettişi
İzmir Defterdar Yardımcısı
2004 Mali Yılı Bütçe Kanununun 45.inci maddesi uyarınca devlete vergi, resim, harç v.b borcu bulunan mükelleflerin taşınmaz malları borçlarına karşılık olmak üzere ve Genel ve Katma Bütçeli Kuruluşların ihtiyacında kullanılmak üzere Maliye Bakanlığınca satın alınabilecektir. Bir taraftan kamu alacaklarının kısa sürede tahsilini diğer taraftan da kamu kurumlarına hizmetlerini yerine getirmek için ihtiyaç duydukları taşınmazları sağlama amacı taşıyan uygulamaya ilişkin usul ve esaslar 6 Mayıs 2004 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 431 Sayılı Tahsilat Genel Tebliği ile belirlenmiştir.
Devlete olan borca karşılık Maliye Bakanlığınca satın alınacak taşınmaz malın borçlu mükellefin mülkiyetinde bulunması ve amme borçları dolaysıyla vergi dairesi tarafından konulanlar hariç olmak üzere herhangi bir takyidatın (banka ipoteği v.b) olmaması yanında imar planı geçen bölgeler içinde inşa edilmiş ve kamu hizmetlerinin sunulmasına elverişli bina halinde bulunması ya da bina inşasına elverişli arsa olması gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen şartları taşıyan taşınmazlarını vergi v.b borcuna karşılık olmak üzere Maliye Bakanlığına satmak isteyen mükellefler vergi borçlarına karşılık olarak önerilen taşınmazların tapu senetlerinin bir örneği ile taşınmazı tanıtıcı dokümanları (imar durumunu ve binalar için yapı durumunu gösterir belge, takyidat durumunu da gösterir tapu kayıt örneği, broşür, fotoğraf vb.) bir dilekçe ekinde bağlı oldukları vergi dairesine vereceklerdir.
Vergi Denetmenleri tarafından yapılacak incelemede mükellefin amme borçlarını ödemede “çok zor duruma” düştüğü belirlenir ve önerilen taşınmazlara hizmetlerinin yerine getirilmesinde genel bütçeli daireler veya katma bütçeli idarelerce ihtiyaç duyulduğu anlaşılır ise oluşturulacak bir komisyon vasıtasıyla taşınmazların kıymeti belirlenecektir.
Milli Emlak Genel Müdürlüğünce taşınmazın alımının uygun görülmesi üzerine tapu işlemleri tamamlanarak taşınmazların Hazine adına tescil ettirilmesini sağlanacak ve taşınmazın Hazine adına tapuya tescil ettirildiği tarih itibarıyla mükellefin tüm borçları hesaplanarak, taşınmaza takdir edilen değer esas alınmak suretiyle bu tutarda kamu borcu silinecek yani terkin işlemi yapılacaktır. Toplam borcun tespitinde gecikme zammı, taşınmazın Hazine adına tescil edildiği tarihe kadar hesaplanacaktır.
Taşınmazın değerinin mükellefin tüm borçlarını karşılayacak tutarda olmaması halinde kalan kısım için takibat devam edecektir. Önerilen taşınmazın değerinin, mükellefin toplam borçlarından daha yüksek tutarda olması halinde oluşan fark mükellefe red ve iade edilmeyeceği gibi taşınmazın Hazine adına tescil tarihinden sonra doğacak borçlarına da mahsup edilmeyecektir. Ancak bu durumda bulanan mükellefler oluşan farkı, taşınmazın Hazine adına tescilinden önce, ortaklık ilişkisi bulunan veya en az bir ortağı aynı olan mükelleflerin borçlarından terkinini talep etmeleri mümkündür.