Levent Gençyürek
Maliye Başmüfettişi
İzmir Defterdar Yardımcısı
Gıda Bankacılığı ve Vergisel Yönü
Gıda bankacılığı yoksul vatandaşlar ile ellerinde paketleme ve kodlama hatası, son kulanım tarihinin yaklaşmış olması v.b sebeplerden dolayı piyasaya sürülemeyen ihtiyaç fazlası gıda bulunan üretici, lokanta, market, otel v.b gerçek ve tüzel kişiler arasında köprü oluşturmayı amaçlayan ve israfı önleme yanında sosyal adaleti sağlamayı da amaç edinen bir sistemdir. Bu sistemde gıda bankacılığı yapan ve kar amacı gütmeyen vakıf veya dernek aracı işlevini görerek gıda ürünlerinin ihtiyacı olanlara düzenli ve sağlıklı bir şekilde ulaştırılmasını sağlamaktadır.
5035 Sayılı Kanun ile Gelir Vergisi Kanununun 40 ve 89 uncu maddelerinde, Katma Değer Vergisi Kanununun ise 17 nci maddesinde yapılan değişikliklerle 1.1.2004 tarihinden itibaren fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedellerinin bağışı yapanlarca gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılması ve bu teslimlerin katma değer vergisinden istisna edilmesi sağlanmıştır.
Yapılan düzenlemeye göre, vergi avantajından yararlanabilmek için gıda maddesi bağışının tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda yardımı yapabilmesine ilişkin hükümler bulunan dernek veya vakfa yapılmış olması gerekmektedir. Gıda bankacılığı yapabilmesine ilişkin tüzük veya senedinde hüküm bulunan Dernek veya vakfın başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, kamuya yararlı dernek veya vergiden muaf vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi bulunmamaktadır.Ancak,ihtiyacı bulunanlara doğrudan veya başka organizasyonlar aracılığıyla yapılacak gıda yardımlarının verginin hesabında gider yazılması veya gelirden indirilmesi mümkün değildir
Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışlar gıda maddesi niteliğinde olacak ve şartlı olarak (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere) yapılacaktır. Gıda maddesi niteliğini taşımayan veya şartlı olarak yapılmayan bağışlar, gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağış olarak değerlendirilmeyecektir.
Bağışlanan mala ilişkin bilgileri eksiksiz olarak içerecek fatura bağışı yapan işletmelerce bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenecektir. Mal bedeli olarak faturada, bağışa konu malın maliyet bedeli yanında “İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır.” ibaresinin yer alması zorunludur. Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyecek ve bağış yapanlara bir örneğini vereceklerdir. Sözgelişi, makarna üreten bir firmanın paketlemedeki kodlama hatası yüzünden ihraç edemediği 2 ton makarnayı tüzüğünde gıda bankacılığı yapabileceğine ilişkin düzenleme bulunan bir vakfa bağışlaması durumunda şirket tarafından KDV olmadan düzenlenen fatura vakıf adına kesilecek ve şirket bu fatura ve vakıf tarafından düzenlenen belgeye dayanarak makarnanın maliyet bedelini gider olarak kaydetmek suretiyle daha az vergi vermiş olacaktır.