Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
A. ARALIK 2003 ‘DE RESMİ GAZETELERDE YAYIMLANAN, 01.01.2004 TARİHİNDEN GEÇERLİ OLMAK ÜZERE, ÇEŞİTLİ KANUNLARDA YAPILAN YENİ DÜZENLEMELER
2003 Aralık ayında Resmi Gazetelerde yayımlanan, Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu, Kurumlar Vergisi kanunu ve Diğer Vergi kanunlarında yer alan ve 01.01.2004 tarihinde geçerli olmak üzere uygulanacak olan yeni düzenlemeler özetle aşağıda belirtilmiştir.
1- Yazar Kasa Fişi (Fatura) Düzenleme Haddi:
V.U.K.’nun 232. maddesi uyarınca birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin yazar kasa fişi düzenleme haddi 01.01.2004 tarihinden itibaren 350.000.000 liradan 440.000.000 liraya yükseltilmiştir.
(12.12.2003 Tarih, 25314 Sayılı Resmi Gazete, 326 Sayılı V.U.K. Genel Tebliği)
2- Doğrudan Gider Yazılacak Sabit Kıymetlere İlişkin Had:
V.U.K.’nun 313, maddesi uyarınca değeri 350.000.000 lirayı aşmayan peştemallıklar ile alet, edevat, mefruşat ve demirbaşların amortismana tabi tutulmayarak doğrudan gider yazılabilmesine ilişkin had, 01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere 440.000.000 liraya yükseltilmiştir. (12.12.2003 Tarih, 25314 Sayılı Resmi Gazete, 326 Sayılı V.U.K. Genel Tebliği)
3. Hizmet Erbabına Verilecek Yemek Yardımı:
Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/8.maddesinde yer alan işverenlerce işyeri veya işyerinin müştemilatı dışında kalan yerlerde hizmet erbabına yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlere ilişkin günlük 6.000.000 liralık istisna tutarı 01.01.2004 tarihinden itibaren 7.000.000 liraya yükseltilmiştir. (30.12.2003 Tarih, 25332 Sayılı Resmi Gazete, 2003 / 6578 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı)
4. Ücretlilerde Özel İndirim Tutarları:
Gelir Vergisi Kanunu’nun 31. maddesinde yer alan ücretlilere ilişkin özel indirim uygulaması anılan maddede 4842 sayılı kanunla yapılan değişiklikle 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kaldırılmıştır. (24.04.2003 Tarih, 25088 Sayılı Resmi Gazete)
5. Özel Usulsüzlük Cezaları:
a) VUK-353/1.maddesine göre; Fatura, İrsaliye, Gider Pusulası, Yazar Kasa Fişi, Müstahsil Makbuzu, Serbest Meslek Makbuzu vermeyen ve almayanlara, vergi Levhası bulundurmayanlara her belge için kesilecek özel usulsüzlük cezası tutarı 01.01.2004 tarihinden itibaren 107.000.000 lira olarak uygulanacaktır. (12.12.2003 Tarih, 25314 Sayılı Resmi Gazete, 326 Sayılı V.U.K. Genel Tebliği)
b ) VUK-353/2.maddesine göre; Bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezalarının; her bir tespit için 5.000.000.000 Liradan, bir takvim yılı içinde ise toplamı 50 Milyar Liradan fazla olmamak üzere, bu belgelere yazılması gereken meblağın % 10 ‘u oranında hesaplanır. (26.12.2003 Tarih,25314 Sayılı Resmi Gazete, 326 Sayılı V.U.K. Genel Tebliği)
6. Nispi ve Maktu Harçlar:
492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı tarifelerde yer alan ve kanunla belirlenmiş nispi ve maktu harçlar 01.01.2004 tarihinden itibaren uygulanmak üzere % 28,5 oranında artırılmıştır. (26.12.2003 Tarih, 25328 Sayılı Resmi Gazete, 41 sıra nolu Harçlar Kanunu Genel Tebliği)
7. Gelir Vergisi; Gelir Dilimleri ve Uygulanacak Tarife:
Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesi gelir dilimleri tutarları artırılarak 01.01.2004 tarihinden geçerli olmak üzere,
a) 2004 yılında beyan edilecek, 2003 Takvim yılı ÜCRET DIŞI GELİRLERE (Yıllık Beyanname) uygulanmak üzere, tarife aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir. (24.04.2003 Tarih, 25088 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.)
5.000.000.000 liraya kadar ………………………………………………………………….% 20
12.000.000.000 liranın 5.000.000.000 lirası için 1.000.000.000 lira, fazlası ………% 25
24.000.000.000 liranın 12.000.000.000 lirası için 2.750.000.000 lira, fazlası……….% 30
60.000.000.000 liranın 24.000.000.000 lirası için 6.350.000.000 lira, fazlası……….% 35
120.000.000.000 liranın 60.000.000.000 lirası için 18.950.000.000 lira, fazlası……… % 40
120.000.000.000 liradan fazlasının 120.000.000.000 lirası için 42.950.000.000 lira,
fazlası …………………………………………………………………………..% 45
Oranında vergilendirilir.
b) 2005 yılında beyan edilecek, 2004 Takvim yılı ÜCRET DIŞI GELİRLERE (Yıllık Beyanname) uygulanmak üzere, tarife aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir. (30.12.2003 Tarih, 25332 Sayılı Resmi Gazete, 2003/6578 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı) Buna göre Gelir Vergisine tabi gelirler;
6.000.000.000 liraya kadar …………………………………………………………………% 20
14.000.000.000 liranın 6.000.000.000 lirası için 1.200.000.000 lira, fazlası ….. ..% 25
28.000.000.000 liranın 14.000.000.000 lirası için 3.200.000.000 lira, fazlası…….. % 30
70.000.000.000 liranın 28.000.000.000 lirası için 7.400.000.000 lira, fazlası…….. % 35
140.000.000.000 liranın 70.000.000.000 lirası için 22.100.000.000 lira, fazlası…….. % 40
140.000.000.000 liradan fazlasının 140.000.000.000 lirası için 50.100.000.000 lira
fazlası ………………………………………………………………………% 45
Oranında vergilendirilir.
c) 2004 Takvim yılı ÜCRET GELİRLERİNE (Bordro) uygulanmak üzere, tarife aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir. (30.12.2003 Tarih, 25332 Sayılı Resmi Gazete, 2003/6578 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı) Buna göre Gelir Vergisine tabi gelirler;
6.000.000.000 liraya kadar ………………………………………………………………………….% 15
14.000.000.000 liranın 6.000.000.000 lirası için 900.000.000 lira, fazlası ….. ..% 20
28.000.000.000 liranın 14.000.000.000 lirası için 2.500.000.000 lira, fazlası…….. % 25
70.000.000.000 liranın 28.000.000.000 lirası için 6.000.000.000 lira, fazlası…….. % 30
140.000.000.000 liranın 70.000.000.000 lirası için 18.600.000.000 lira, fazlası…….. % 35
140.000.000.000 liradan fazlasının 140.000.000.000 lirası için 43.100.000.000 lira
fazlası …………………………………………………………………….% 40
Oranında vergilendirilir.
8. Yeniden Değerleme Oranı:
VUK.298/10.maddesi gereğince “Bir hesap dönemi sonu itibariyle yapılacak değerlemede esas alınacak yeniden değerleme oranı Maliye Bakanlığı’nca her yıl Aralık ayı içinde belirlenerek Resmi Gazetede ilan edilir” hükmü uyarınca 01.01.2003 tarihinden sonra yapılacak değerlemede esas alınacak yeniden değerleme oranı 2003 yılı için % 28,5 (Yirmi Sekiz virgül beş) olarak tespit edilmiştir. Bu oran aynı zamanda 2003 yılına ait son geçici vergilendirme dönemi için de uygulanacaktır. (04.12.2003 Tarih, 25306 Sayılı Resmi Gazete, V.U.K. Genel Tebliğ Sıra No: 325)
9. Gayrimenkul Sermaye İratlarında (Kira Gelirleri) Beyan ve İstisna :
Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 2003 yılı için 1.500.000.000.- TL’ sı gelir vergisinden (2004 yılında beyan edilecek) müstesnadır. İstisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde bu istisnadan yararlanılamaz. (28.12.2002 Tarih, 24977 Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)
Binaların işyeri olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen brüt hasılatın 2003 yılı için 12.000.000.000 TL.yi aşmaması halinde ( 2004 yılında beyan edilecek) beyanname verilmeyecek ancak bu rakamın aşılması halinde tümü için beyanname verilecektir. (G.V. Kanununun 86/c maddesi gereği; 24.04.2003 tarih, 25088 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 4842 sayılı kanunun 9. maddesi ile değişen)
Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 2004 yılı için 1.800.000.000.- TL’ sı gelir vergisinden (2005 yılında beyan edilecek) müstesnadır. İstisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde bu istisnadan yararlanılamaz. (30.12.2003 Tarih, 25332 Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)
Binaların işyeri olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen brüt hasılatın 2004 yılı için 14.000.000.000 TL.yi aşmaması halinde (2005 yılında beyan edilecek) beyanname verilmeyecek ancak bu rakamın aşılması halinde tümü için beyanname verilecektir. (G.V. Kanununun 86/c maddesi gereği; 24.04.2003 tarih, 25088 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 4842 sayılı kanunun 9. maddesi ile değişen)
10. Asgari Ücret ve SSK Göstergeleri :
Asgari Ücret Tespit Komisyonu 2004 yılı için (01.01.2004 – 30.06.2004) 16 yaşını doldurmuş işçilere uygulanacak asgari (brüt) ücret aylık 423.000.000.- TL, günlük 14.100.000.- TL ve saat ücreti 1.880.000.- TL olarak tespit edilmiştir. (31.12.2003 Tarih, 25333 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu 2003/1 Sayılı kararı)
Bilindiği gibi Sosyal Sigortalar Kurumunca alınacak prim hesabına esas tutulan aylık kazançların alt sınırı 458.015.820.- TL, üst sınırı 2.290.079.100.- TL 31.03.2004 tarihine kadar geçerliliğini sürdürecektir.
Ancak; sigorta primine esas asgari kazancın 01.01.2004 tarihinden itibaren 549.618.984.-TL olarak uygulanmasına ilişkin hükümet iradesi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından açıklanmış ve hesaplamalar da buna göre yapılmıştır. (Bu konuda yasal düzenleme henüz yapılmamış ve açıklanmamıştır)
11. Tek Meskenli Emeklilerin Emlak Vergisi Muaflığı
Kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup, 18 yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenlerin, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanların, gazilerin, şehitlerin dul ve yetimlerinin Türkiye sınırları için brüt 200 m2 ’yi geçmeyen tek meskene sahip olmaları halinde (intifa hakkına sahip olunması hali dahil), bu meskene ait bina vergisi oranı 2004 yılı için sıfıra indirilmiştir. (30.12.2003 Tarih, 25332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 2003/6576 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı)
12. Serbest Meslek ve Kira Stopaj Oranları
Daha önce Serbest Meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden %20 oranında tevkif edilen Gelir Stopajı 01.01.2004 tarihinden itibaren % 22 oranında,
Mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden %20 olarak kesilen kira stopajı da 01.01.2004 tarihinden itibaren % 22 oranında uygulanacaktır.
(30.12.2003 Tarih, 25332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 2003/6577 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı)
B. 02.01.2004 TARİHİNDE RESMİ GAZETEDE YAYIMLANAN, 01.01.2004 TARİHİNDEN GEÇERLİ OLMAK ÜZERE, 5035 SAYILI BAZI VERGİ KANUNLARINDA YAPILAN YENİ DÜZENLEMELER
02.01.2004 tarih ve 25334 sayılı (Mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanan 5035 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun ile de, aşağıda özetle belirtilen önemli yeni düzenlemeler getirilmiş bulunmaktadır.
1. Gecikme Zammı Oranı:
5035 Sayılı Kanun’un 4. maddesi:
Amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı %4 oranında gecikme zammı tatbik olunur. Ay kesirlerine isabet eden gecikme zammı günlük olarak hesap edilir.
2. KDV Uygulamasındaki Değişiklikler:
5035 Sayılı Kanun’un 8. maddesi:
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17. maddesinin g bendinde yapılan değişiklikle 01.01.2004 tarihinden itibaren metal, plastik, kağıt, cam hurda ve atıklarının teslimi katma değer vergisinden istisna tutulmuştur.
3. 2004 Yılı İçin Kurumlar Vergisi Yükümlülerine Yönelik Kazanç Üzerinden Alınan Vergilerdeki Artışlar:
5035 Sayılı Kanun’un 18. maddesi:
K.V.K.’na eklenen geçici 32. madde uyarınca 2004 yılı kazançlarının vergilendirilmesinde Kurumlar Vergisi ve Geçici Vergi oranı %33 olarak uygulanır.
4. Anayasa Mahkemesi Kararı İle İptal Edilen, Ancak Ödemesi Yapılan Taşıt (Ek Motorlu Taşıtlar) Vergilerinin İadesi:
5035 Sayılı Kanun’un 26. maddesi:
Ek motorlu taşıtlar vergisinin taksitlerini kısmen veya tamamen ödeyen mükelleflerden bu ödemeleri mahsup veya iade edilmemiş bulunan mükelleflerin ödediği tutarlar, 2004 yılı için tahakkuk edecek olan motorlu taşıtlar vergisinden mahsup edilir. Mahsuptan sonra ödenmesi gereken motorlu taşıtlar vergisi olması halinde 2004 yılı taksit aylarında ödenir. Mahsup edilemeyen tutar ise mükellefin talebi üzerine iade olunur. Ödeme zamanlarında ödenmemiş olan ek motorlu taşıtlar vergisi ile taşıt vergisi terkin edilir.
5. Damga Vergisi Uygulaması:
5035 Sayılı Kanun’un 29. maddesi:
01.01.2004 tarihinden itibaren yürürlüğe giren yeni uygulamalar aşağıdaki gibidir.
Beyannameler aşağıdaki tutarlarda damga vergisine tabi olacaktır.
– Yıllık gelir vergisi beyannameleri : 15.000.000.-TL.
– Kurumlar vergisi beyannameleri : 20.000.000.-TL.
– Muhtasar Beyannameleri : 10.000.000.-TL.
– Katma değer vergisi beyannameleri : 10.000.000.-TL.
– Diğerleri : 10.000.000.-TL.
– Belediyelere verilen beyannameler : 8.000.000.-TL.
– Sosyal Sigorta Kurumlarına verilen sigorta prim bildirgeleri : 8.000.000.-TL.
– Gümrük İdarelerine Verilen Beyannameler : 20.000.000.-TL.
6. 492 Sayılı Harçlar Kanunundaki Değişiklik:
5035 Sayılı Kanun’un 31. maddesi:
492 sayılı Harçlar Kanununda,
Anonim eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nev’i değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemler ile bankalar, yurt dışı kredi kurumları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve bunların teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin işlemler harca tabi tutulmaz.
7. 488 Sayılı Damga Vergisi Kanunundaki Değişiklik:
5035 Sayılı Kanun’un 48. maddenin 6-b bendi:
(2) sayılı tablosunun IV. Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar başlıklı bölümünün (16) numaralı fıkrasında yer alan “şirketlerin sermaye artırımlarına” ibaresi “şirketlerin kuruluşlarına, sermaye artırımlarına ve süre uzatımlarına” şeklinde değiştirilmiş,
Böylece, Damga vergisinden istisna olan “şirketlerin sermaye artışlarına” ilave olarak “şirketlerin kuruluşlarına ve süre uzatımlarına” da Damga Vergisi istisnası getirilmiş bulunmaktadır.
8. Çevre Temizlik Vergisi:
5035 Sayılı Kanun’un 41. maddesi:
Konutlara ait çevre temizlik vergisi, su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp başına hesaplanır. İş yerleri ve diğer şekilde kullanılan binalara ait vergi ayrı bir tarifeye göre alınır.
Su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle hesaplanan çevre temizlik vergisi, su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiş sayılır. Bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilir.
9. Vergi Beyannamelerinin Verilmesine ve Vergilerin Ödenmesine Yönelik Sürelerde Değişiklik:
5035 Sayılı Kanun’un 48. maddesi:
a) Katma Değer Vergisi beyannamesi ve muhtasar beyanname takip eden ayın 20. günü akşamına kadar verilecektir. Ödemeler ise, beyanname verme süre içerisinde değil de, beyanname verecekleri ayın 26. günü akşamına kadar yapılabilecektir.
b) Çalıştırdıkları hizmet erbabı sayısı 10 ve daha az olanlar Muhtasar beyannamelerini bağlı bulundukları vergi dairelerine (ilk defa üçer aylık beyanda bulunacaklar) önceden bildirmek şartıyla Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının 20. günü akşamına kadar vereceklerdir. Ödemeler ise, aylık muhtasar beyannamelerde olduğu gibi ayın 26.günü akşamına kadar yapılabilecektir.
c) Geçici Vergi Beyannameleri , takip eden ikinci ayın 10. günü akşamına kadar verilecektir. Ödemeleri ise beyanname verecekleri ayın 17. günü akşamına kadar yapılacaktır.
d) Kurumlar Vergisi Beyannamesi hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın 15. günü akşamına kadar ilgili vergi dairelerine verilecek, ödemesi ise beyanname verecekleri ayın sonuna kadar (4842 sayılı kanun ile yapılan değişiklik uyarınca) bir defada yapılacaktır.
e) Yıllık Gelir Vergisi beyannameleri ise gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançtan ibaret olması halinde izleyen yılın Şubat ayının 15. günü akşamına kadar, diğer hallerde ise Mart ayının 15. günü akşamına kadar ilgili vergi dairelerine verilecektir. Ödemeler ise, sadece basit usulde olanlar için Şubat ve Haziran aylarının sonuna kadar, gerçek usulde ise Mart ve Temmuz ayları sonuna kadar olmak üzere (4842 sayılı kanun ile yapılan değişiklik uyarınca) iki eşit taksitte ödenecektir.
10. Fatura Düzenlenmesine Yönelik Süre 7 Güne Düşürüldü:
5035 Sayılı Kanun’un 48. maddesi:
Bilindiği üzere Vergi Usul Kanunu’nun 231/5. maddesinde faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami 10 gün içinde düzenlenmesi gerektiği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı belirtilmiştir. Söz konusu düzenlemede yer alan 10 günlük süre , 7 güne düşürülmüştür . Değişiklik 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olacaktır.
C. ENFLASYON MUHASEBESİ İLE İLGİLİ DÜZENLEME
01.01.2004 tarihinden itibaren uygulanacak olan Enflasyon Düzeltmesi (Enflasyon Muhasebesi) uygulamasına ilişkin olmak üzere Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda değişiklik yapan 5024 sayılı Kanun, 30.12.2003 Tarih, 25332 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri enflasyon muhasebesine tabi olacaklardır. Bu kapsama giren mükellefler Geçici Vergi dönemleri sonunda mali tablolarını düzenleyerek enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar.
Uygulamaya ilişkin Enflasyon Düzeltmesi hakkındaki V.U.K. nun 2 nolu sirkülerli 02.01.2004 tarihinde yayımlandı. Konu ile ilgili Tebliğler ise beklenmektedir. Kanunda yapılan değişiklikler ile özet olarak; yeniden değerleme uygulaması kalkıyor, duran varlıklar ve duran varlıklar dışındaki (aktif ve pasif) parasal olmayan kıymetler de değerlemeye tabi tutuluyor.
5024 sayılı kanunun Geçici 1. Maddesinde: “ Dileyen mükellefler, 2004 yılının ilk geçici vergi döneminde beyan edecekleri geçici vergi matrahının tespitinde; enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümler yerine Vergi Usul Kanununun bu Kanunla değiştirilmeden önceki değerleme hükümleri ile Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununun bu Kanunla kaldırılan hükümlerini ve Vergi Usul Kanununun 280 inci maddesinin bu Kanunla kaldırılan son fıkrasını dikkate alırlar. Bu takdirde enflasyon düzeltmesinin dikkate alınmadığı hususu beyannamede belirtilir. Beyanname verme süresi içinde bu hususu bildirmeyen veya beyanname vermeyen mükelleflerin enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümleri dikkate almadıkları kabul edilir .” hükmü yer almaktadır.
Gerek yazılım şirketleri gerekse ilgili kurum ve kuruluşlar uygulamaya yönelik hazırlıklarına başlamışlardır.