Talha APAK
Yeminli Mali Müşavir
BANKA ARACILIĞI İLE YAPILMASI ZORUNLU İŞLEMLERE AÇIKLIK GETİRİLDİ
Bilindiği gibi, 01.08.2003 tarihinden geçerli olmak üzere, mükelleflerin ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden mal ve hizmet bedeli olarak yapacakları 10 Milyar Türk Lirasını aşan tahsilat ve ödemelerin banka, özel finans kurumu veya posta aracılığıyla yapılmasına ilişkin hususlar 320 ve 323 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleriyle açıklanmıştı.
Konu ile ilgili, 05.08.2003 tarihli, “alomaliye.com” sitesinde yayımlanan “Banka Aracılığı İle Yapılan Ödemelere Açıklık Getirildi-mi ?” başlıklı yazımda;
a) Çek ile yapılan ödeme ve tahsilat,
b) Ortaklara yapılan ödeme ve tahsilat,
c) Vadeli satış işlemlerinde (taksitler halinde) yapılan ödeme ve tahsilat,
işlemleri olmak üzere bazı işlemlere açıklık getirilmesi gerektiğini belirtmiştim. Yazımın yayınlanmasından sonra Maliye Bakanlığı tarafından konu ile ilgili iki düzenleme yapılmış bulunmaktadır.
1. 12.08.2003 tarih, V.U.K. 1/2003-1 Tahsilat ve ödemelerde tevsik uygulaması konulu V.U.K. Sirküleri/1 ile, “Tahsilat ve ödemelerde ciro ve beyaz cirolu çeklerin kullanımı” başlığı altında aşağıda yazılı açıklamalar yapılmıştır.
Banka sistemi içinde kaldığı müddetçe bir mal veya hizmet bedelinin müşterinin kendi çeki ya da ciro ettiği bir çek ya da beyaz ciro ile teslim ettiği bir çek ile ödenmesi imkan dahilindedir. Mal veya hizmet karşılığı alınan çekin tam ciro yapılması halinde çekin arkasında isim, unvan, vergi kimlik numarası ve adresin yazılması yeterli olacaktır. Hamiline düzenlenen çek de aynı şekilde ciro edilecektir. Mal veya hizmet bedellerini beyaz ciro ile tahsil edenler, bu çekleri için “çek alım bordrosu” düzenlemelidirler. Bu bordroda çeki düzenleyen yada çeki devredenin adı, soyadı, vergi kimlik numarası ile imza ve kaşesinin bulunması gerekmektedir. Öte yandan, 82 seri nolu KDV Genel Tebliğinde açıklandığı üzere çekle yapılan ödemelerde müteselsil sorumluluk uygulamasına muhatap tutulmamak bakımından çekin “tam ciro” ile devri gerektiği tabidir.
2. 28.10.2003 tarih, 25273 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 324 sıra numaralı, V.U.K. Genel Tebliği ile aşağıda yazılı konulara açıklık getirilmiştir.
A- Vadeli Satışlarda:
Mükelleflerin ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden mal ve hizmet bedeli olarak yapılacak tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu olup, tevsik kapsamında olan mal ve hizmet bedelinin 10 Milyar Türk Lirasını aşması yeterli olacaktır. Başka bir ifadeyle faturada gösterilen meblağın tevsik kapsamındaki tutarı aşması yeterlidir. Bu bedelin farklı tarihlerde ödenmesinde her bir ödemenin, tahsilat ve ödemenin yapılacağı kurumlardan (banka, özel finans kurumları veya PTT) geçirilmesi gerekecektir.
Örnek: Mükellef A, 30 Milyar Türk Lirası bedelindeki bir malını satmış ve bunun faturasını düzenlemiştir. Ancak malın bedeli 5 taksit halinde ödenecektir. Fatura bedeli belirlenen limiti aştığından; taksit tutarları banka, özel finans kurumları ve PTT aracılığıyla ödenecektir.
B- Cari Hesap Kullanılmasında:
İşletmelerin kendi ortakları ile diğer gerçek ve tüzel kişilerle olan herhangi bir ticari içeriği olmayan nakit hareketlerinde işlem tutarı 10 Milyar Türk Lirasını aşıyor ise bunlar da tevsik kapsamında olacağından; tahsilat ve ödemeler banka, özel finans kurumları veya PTT aracılığıyla yapılacaktır.
C- Serbest Meslek Erbabında:
Serbest Meslek Erbabı mesleki faaliyetlerine ilişkin ve tutarı 10 milyar Türk Lirasını aşan her türlü tahsilatlarını banka, özel finans kurumları veya PTT aracılığıyla yapıldığını tevsik etmek zorundadır.
SONUÇ:
Gerek 12.08.2003 tarihli V.U.K. sirküleri/1, ve gerekse 28.10.2003 tarihli 324 seri nolu V.U.K. Genel Tebliği ile yapılan açıklama ve düzenlemeler ile 10 milyar TL. nin bankalar aracılığı ile tahsil/tediyesi konusunda yeterli sayılabilecek açıklamalar yapılmıştır. Uygulamanın ne şekilde sonuç vereceği ise zaman içerisinde kendisini gösterecektir. Başta çek ile yapılan ticari kapsamdaki tahsil/tediye işlemleri olmak üzere, vadeli işlemlerde ve işletmelerin kendi ortakları ile yaptığı ticari olmayan nakit hareketleri ile ilgili işlemlerinde, özellikle, bir çok aile şirketinde ortaklar cari hesaplarının yaygın ve yoğun bir şekilde çalıştırıldığı ekonomik ortamda bu uygulamanın sağlıklı işlemesi, mükelleflerin sağlıklı bilgilendirilmesinden geçecektir.